HC01
maandag 29 maart 2021 10:57
Khan's academy
Gezondheidseconomie
- Vakgebied dat zich bezighoudt met economische determinanten gezondheid, en werking van de
gezondheidszorgmarkt en onder andere het bestuderen van gedrag
Belangrijke groepen van actoren:
- Zorgaanbieders (hulpverleners, organisaties die zorg aanbieden-> financieel)
- Overheid
○ Best een grote rol
○ Als het niet goed loopt
○ Toezicht, wetten, boeten, macht uitoefenen
- Zorgverzekeraars
○ Kopen de zorg in bij de zorgaanbieders en vergoeden de kosten voor de patiënt
- Patiënten/zorgconsumenten
○ Zorgconsumenten hebben veel zelfstandigere rol -> prijs-kwaliteit keuze
○ Patiënt is acuut en specifiek, zorgconsument is bijvoorbeeld ooglaserbehandeling (betaald ook zelf)
Interactie tussen de actoren is belangrijk
Zorgverzekeraar heeft er belang bij om de zorgkosten te drukken. Ze kunnen ook zelf geld besparen.
Zorgverzekeraar geeft 3% uit aan eigen personeel, activiteiten of winstopbouw. 97% wordt weer uitgegeven bij de
inkoop van gezondheidszorg
- Zorgverzekeraar moet zijn best doen om zorguitgaven te beheersen
- Zorgaanbieders pushen op een doelmatige zorgverlening
De gezondheidszorg is eigenlijk maar een onderdeel van het geheel.
- Meten van gezondheid
- Hoe ontstaat gezondheid
- Wat is de vraag naar gezondheidszorg
- Hoe financieren/produceren we de gezondheidszorg
- Toegang moet geen financiële barrière hebben
- Kosten-baten en kosten-effectiviteitsanalyses
- We kijken ook naar efficiëntie en doelmatigheid
- Komt het ook terecht bij de mensen die het meest nodig hebben
○ Verdeeld naar behoefte, regio etniciteit opleiding moet geen invloed hebben
Wat is economie?
- Analyseert het gedrag van actoren zoals huishoudens, bedrijven en (lokale) overheden
Gezondheidseconomie Pagina 1
, - Analyseert het gedrag van actoren zoals huishoudens, bedrijven en (lokale) overheden
- Analyseert hoe het gedrag van deze actoren de werking van de markten beïnvloed
- Analyseert gedrag en interacties in een wereld waar de middelen schaars zijn en waar de behoeftes onbeperkt
zijn ten opzichte van de middelen
Het specifieke van de gezondheidszorgmarkt uit zich in diverse karakteristieken, waarvan asymmetrische informatie en
onzekerheid de belangrijkste zijn
Economie passen we toe op de gezondheidszorgmarkt!
Waarin verschilt gezondheidsmarkt van doorsneemarkt?
- Onzekerheid en asymmetrie
○ Consumenten weten niet goed wat, wanneer en hoeveel zij willen kopen en hoeveel geld zij daarvoor opzij
moeten leggen
○ Onzekerheid over tijdsstip, aard, omvang en kosten
○ Ongelijke informatieverdeling tussen partijen als de vragers, aanbieders en derde partijen
- Uitschakeling van het prijsmechanisme
○ Geen evenwichtsbrenger tussen vraag en aanbod
- Aanbieders met verschillende petten
○ Aanbieders met verschillende rollen en belangen
- Aanbodgeïnduceerde vraag
○ Een aanbieder kan vraag van een patiënt induceren
○ Extra test/foto laten doen
○ Hij zorgt eigenlijk dat een vraag wordt opgewekt
- Heterogeniteit van het product
○ Diensten zijn heterogeen
○ Ze komen niet zelden tot stand in een persoonlijke relatie tussen vrager en aanbieder, waarbij de
vertrouwensband tussen beiden de effectiviteit van de dienst sterk beïnvloed
- Moral hazard
○ Meer van iets gaat vragen dan je normaal zou doen omdat de kosten gaan naar verzekeraar
- Kosten voor baten
○ Kosten gaan soms ver voor de baten uit
○ Als je nu ergens in investeert, en de baten zijn pas 4 jaar later. Dan heeft de minister er niks meer aan
zegmaar
- Externe factoren
○ Gebruik van gezondheidszorg heeft soms niet alleen effecten voor de zorggebruiker zelf, maar ook voor
zijn omgeving (vaccinatie)
○ Situaties waarbij 2 mensen zaken doen, maar derde er de gevolgen van onderziet
- Solidariteit
○ Zijn we solidair met die derde persoon
- Ethische vraagstukken
○ Hoe gaan we om met euthanasie etc
Economische kennis vereist -> maar met gewone economie kun je niet uit de voeten
- Gezondheidszorg is belangrijke determinant van gezondheid en gezondheid is belangrijk voor iedereen
○ We zijn bereid extra aandacht, tijd en geld eraan te besteden
- Aandeel van de gezondheidszorgmarkt in totale economie
○ 12% van de economie gaat naar de gezondheidszorgmarkt
○ 1,5 miljoen mensen werken in gezondheidszorg -> grootste sector
- Specifieke karakteristieken van de gezondheidszorgmakt -> speciale rol van moraliteit (zorgverleners werken niet
alleen voor geld maar hebben persoonlijke betrokkenheid
- Gezondheidseconomie is een belangrijk hulpmiddel voor beleid
Zorguitgaven zijn enorm gestegen, economie groeide ook
- In de periode dat de economie groeit, het aandeel in de zorg groeit sneller dan in andere sectoren
- Per persoon 5.905 euro uitgaven aan zorg per jaar
- 83% via verzekering, 10% via eigen betalingen
- Gedwongen solidariteit
- Politiek mechanisme moet zorgen dat het goed wordt verdeeld
Gezondheidseconomie Pagina 2
, - Politiek mechanisme moet zorgen dat het goed wordt verdeeld
Gezondheidszorgmarkt als aandeel van de totale economie
- Groot gedeelte, verdringingseffect -> verdringt onderwijs en sociale zekerheid
- Efficiënt produceren van gezondheidszorg is net zo belangrijk als in andere sectoren
- Opportuniteitskosten -> als we het geld uitgeven aan gezondheidszorg, wat offeren we dan op? Wat zijn de
opofferingskosten?
- Uitgaven wat we in de zorg doen, verhinderen de groepsgrootte op basisscholen bijvoorbeeld
Doorwerkingen op arbeidsmarkt en totale economie
Mensen worden onttrokken ergens anders, en gaan werken in gezondheidszorg
1) Toenemend aandeel beroepsbevolking op GZM: zorgaanbieders, onderzoeksinstituten, leveranciers van
zorgaanbieders, farmaceutische industrieën + bouwmarkt
○ Als we zo door gaan zou 1 op de 4 in de gezondheidszorg moeten werken. Die groei kan zich niet
doorzetten omdat we tegen de grens van wat de economie kan dragen aanlopen
2) Gezondere werknemers zijn productiever en gelukkiger
3) Grote consequenties voor inkomen consumenten, bedrijven en internationale concurrentiepositie
○ Als zorguitgaven stijgen willen dat werknemers bedrijven grote gedeelten gaan betalen. Druk op salarissen
zodat de koopkracht overeind blijft
○ Als toename zorguitgaven leidt tot minder geld (geen huur, niet vakantie, auto) dan komen mensen in
problemen. Er ontstaat een druk richting stijgen van de salaris. Dan worden de producten duurder ->
internationaler wordt het lastiger om tegen concurrerende prijs producten te produceren
○ De uitgaven aan gezondheidszorg verhogen namelijk de arbeidskosten en zijn daarmee van invloed op de
concurrentiepositie van de nationale economie
Aan de andere kant hebben investeringen in de gezondheidszorg ook gunstige macro-economische effecten. Een
goede gezondheidszorg vormt immers een belangrijke investering in ‘menselijk kapitaal’ en leidt tot een verhoging van
de arbeidsproductiviteit.
Belangrijke verschillen tussen de drie markten:
=> rol verzekering op gedrag consumenten en aanbieders
Gezondheidseconomie Pagina 3
, Bijzondere karakteristieken van de GZM
1) De combinatie van deze bijzondere karakteristieken maakt het bestuderen van de GZM gecompliceerd en
interessant en rechtvaardigt het bestaan van de GE.
2) Deze bijzondere karakteristieken vragen aanpassingen en uitbreidingen van de standaard economische theorieën en
instrumenten (Arrow, 1963).
Op macro niveau (overheid): helpt beleidsmakers beleid te ontwikkelen en te evalueren
- Veranderingen institutionele kader (huidige zorgstelsel, AWBZ)
- Prijsregulering
- Preventie interventies
- Investeringsbeslissing...
Meso -> organisatie, management van de zorg
Op meso niveau (Helpt managers zorginstellingen & zorgverzekeraars keuzes te maken)
- Investeringsbeslissing (kapitaal, personeel...)
- Productieomvang, fusies...
- Gevolg (basis)verzekering voor vraag en aanbod zorg
- Gevolg verplicht en vrijwillig eigen risico…
https://www.youtube.com/watch?v=Eo07GYxYNSQ
Gezondheidseconomie Pagina 4
