Historische contexten VWO
Verplichte voorbeelden + jaartallen die je moet kennen
Jenna van Aart V6
Historische context: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648
__________________________________________________________________________________________
Luther die verschijnt voor de Rijksdag in Worms (1521)
Tijdens deze bijeenkomst van alle Duitse vorstdommen krijgt Luther de kans om zijn
mening over het geloof te herzien, maar hij houdt vast bij zijn standpunt.
Steeds meer Duitse edelen sympathiseren met Luthers opvattingen en keren zich af
van de kerk.
Gevolg: in West-Europa komt er een splitsing in de christelijke kerk.
à katholieke kerk (met aan het hoofd de paus).
à protestante kerk onder invloed van diverse kerkhervormers.
Instelling door Karel V van de drie Collaterale Raden (1531)
Drie raden die de vorst van advies moeten voorzien:
- Raad van State = buitenlandse politiek en oorlogsvoering.
- Geheime Raad = binnenlandse aangelegenheden en rechtspraak (justitie).
- Raad van Financiën = overheidsfinanciën.
De nieuwe adviesraden nemen functies over die lange tijd waren toegewezen aan de
adel in de Nederlanden. Karel V voert een politiek van centralisatie door het bestuur
van zijn gebieden meer in eigen hand te nemen en te houden (voorbeeld: hij verplaatst
het hof naar Brussel). De Nederlandse edelen zien hierin een bedreiging voor hun
eigen inspraak en de privileges die zijn zichzelf van oudsher hebben kunnen
toebedelen.
Het ontzet van Leiden (1574)
Na een langdurig Spaans beleg bereikt begin oktober het water, via de doorgestoken
dijken in Rotterdam, de omgeving van de stad Leiden. De Spaanse legers slaan op de
vlucht. De watergeuzen komen de hongerige Leidenaren tegemoet met haring en
wittebrood.
Alteratie van Amsterdam (1578)
Omdat Amsterdam een handelsisolement in het grotendeels opstandige Noorden wil
voorkomen, wordt het katholieke stadsbestuur vervangen door een bestuur dat
grotendeels calvinistisch is.
Plakkaat van Verlatinge (1581)
De Unie van Utrecht stelt vast dat de koning zijn volk moet dienen te beschermen ‘als
een vader van zijn kinderen’. Een koning die zijn volk als een tiran bestuurt, zoals Filips
II in de ogen van de Unie, mag door het volk worden afgewezen.
1
, JP
De Spaanse Armada wordt verslagen (1588)
Filips II stuurt zijn ‘gewapende vloot’ richting Engeland om de strijd met Elizabeth I aan
te gaan. Ter hoogte van Antwerpen wacht de vloot op ‘verse’ soldaten maar de haven
wordt geblokkeerd door Nederlandse opstandelingen. Tijdens het wachten wordt de
vloot aangevallen door Engelse schepen.
De samenwerking met Engeland maakt duidelijk dat de Republiek internationaal
gaat meetellen.
Coen verplaatst het bestuurscentrum van de VOC naar Batavia (1619):
De Staten-Generaal geeft de VOC ruimte bevoegdheden in de handel met ‘de Oost’
en stelt het bestuur van de nieuwe handelsgebieden onder de hoede van VOC-
bestuurders.
De Republiek speelt een vooraanstaande rol in het uitbreiden van wereldwijde
handelscontracten en de ontwikkeling van een wereldeconomie.
Johan van Oldenbarnevelt wordt onthoofd (1619)
Van Oldenbarnevelt wordt beschuldigd van hoogverraad door prins Maurits en wordt
ter dood veroordeeld.
De stichting van de Nederlandse staat loopt niet zonder problemen. Naast het conflict
met Spanje zijn er ook wat binnenlandse conflicten in de Republiek. Uiteindelijk
functioneert de Republiek als een statenbond met aan het hoofd de Staten-Generaal.
Ontstaan van de Portugees-Israëlitische Gemeente in Amsterdam, hetgeen leidt tot de
bouw van de Portugese synagoge (1639)
Religieuze tolerantie blijkt een succesvolle manier om immigranten naar de Republiek
te krijgen. Zo verhuizen veel joden uit Spanje en Portugal naar Amsterdam, onder meer
resulterend in de bouw van de Portugees-joodse synagoge.
De religieuze tolerantie zorgt ervoor dat veel Europese denkers en wetenschappers
naar de Nederlanden verhuizen. Ze geven een grote impuls aan de Nederlandse
economie en cultuur. Amsterdam wordt een wereldstad.
Jaartallen die je moet kennen
• 1555: Vrede van Ausburg (cuius regio eius religio)
• 1566: Smeekschrift der edelen
• 1572: de watergeuzen verjagen de Spaanse troepen uit Den Briel
• 1576: Pacificatie van Gent
• 1579: Unie van Atrecht (6 jan) & Unie van Utrecht (23 jan)
• 1581: Plakkaat van Verlatinge
• 1584: Willem van Oranje wordt vermoord
• 1585: de Schelde wordt afgesloten door Hollandse en Zeeuwse opstandelingen
• 1588: vorming van de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën
• 1596: Engeland en Frankrijk erkennen de soevereiniteit van de Republiek.
• 1602: de VOC wordt opgericht
• 1609-1621: Twaalfjarig bestand
• 1648: Vrede van Munster
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jennavanaart. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.