Samenvatting
Samenvatting Syntaxis hoofdstuk 1-6 en hoorcolleges
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Uitgebreide samenvatting van het boek, aangevuld met aantekeningen over de hoorcolleges van Eddy Ruys waar nodig.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Groot cheatdocument syntaxis tentamen 11.1. Taal en cognitie
Onderzoek naar hersenprocessen staat nog in de kinderschoenen. Het is
dus goed om producten van cognitie te onderzoeken om iets te kunnen
zeggen over die cognities. Taal is hier een geschikt middel voor. Het is
een menselijk product en de structuur ervan is niet iets waarvan wij ons
bewust zijn. Inzicht in taal levert inzicht in het onbewuste deel van ons
denken. Daarnaast hebben mensen veel kennis van taal waarvan zij zich
niet bewust zijn, en doen hier dan ook uitspraken over. In hoeverre zegt de
bestudering van taal iets over de organisatie van onze cognitie?
1.2. Het logische probleem van taalontwikkeling
Ieder kind leert taal die in de eigen omgeving wordt gesproken: de
moedertaal. Het leren spreken van deze taal gebeurt zonder enige vorm
van onderwijs. Taal leren is niet een bewust proces waar een kind actief
mee bezig is. Er zijn verschillende soorten bewijs die dit ondersteunen:
- Een kind kan niet weigeren een taal te leren
- Een kind hoeft geen les te krijgen in het leren spreken van taal
- Een kind leert uit zichzelf taal
- Het resultaat in de taalverwerving is redelijk uniform over de
gehele samenleving
- Correctie van een taallerend kind levert geen resultaat
- Kinderen leren taal ongeveer allemaal op dezelfde manier
Het leren van moedertaal is een onbewust en passief proces; we spreken
dus over verwerven. Het leren van een tweede taal kan voor veel
mensen op latere leeftijd moeilijk zijn, terwijl alle kinderen ongeveer
evenveel moeite hebben met het leren van hun eigen moedertaal, terwijl
talen enorm kunnen verschillen. Het feit dat kinderen dit kunnen, noemen
we het logische probleem van taalverwerving.
1.3. Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is
Op welke manier verwerft een kind zijn moedertaal? Er zijn twee
antwoorden mogelijk:
- Een kind verwerft taal door precies na te bootsen wat de omgeving
voordoet. Voor
iedere situatie zit er dan op een gegeven moment een zin in het
hoofd die naar boven kan worden gehaald. Taal is hiermee een
verschijnsel dat je spelenderwijs leert en dat gebruik maakt van het
geheugen van de mens.
- De moedertaal is aangeboren: het is erfelijk bepaald welke taal een
kind gaat spreken. Het zou dan zo moeten zijn dat het taalorgaan
langzaam rijpt. Taalverwerving is hier dus een geleidelijke
ontsluiering van de in beginsel al in de genen vastgelegde
moedertaal.
,Het is niet waarschijnlijk dat menselijke taal uitsluitend geleerd wordt op
grond van nabootsing:
- Hoe kan het dat mensen kunnen beoordelen of uitingen die ze nog
nooit eerder hebben gehoord onderdeel is van hun taal of niet
- Taal heeft een herkenbare en duidelijke structuur. De opbouw van
zinnen loopt via strakke regels. Om taal te leren spreken moet het
kind dus woorden leren. Voor zinnen gelden duidelijke regels waar
vormelijke overeenkomsten ook corresponderen met
betekenisovereenkomsten. Zinnen kunnen niet als eenheid worden
geleerd: taalverwerving is dus niet alleen maar afhankelijk van
nabootsing.
1.4. De mens als winterkoning
Een mogelijke verklaring voor het taalverwervingsproces kan zijn dat door
erfelijk bepaalde factoren de mens in staat is taal te leren, maar het
taalaanbod in de vroege jeugd uiteindelijk bepaalt welke taal een kind als
moedertaal zal verwerven. Wat is er dan erfelijk bepaald? Er zijn algemene
principes van taal die behoren tot het aangeboren taalvermogen. Deze
bepalen de grenzen waarin een taal zich mag bewegen.
Moedertaalverwerving is het invullen van de open ruimtes in het
aangeboren algemene schema. Het kan ook zijn dat een kind bezig is om
uit het aangeboden taalmateriaal een grammatica te maken op basis van
zijn aangeboren taalvermogen. We gaan er vanuit dat taalverwerving van
een moedertaal uitsluitend kan plaatsvinden op grond van een
aangeboren taalvermogen. Het taalaanbod dat een kind waarneemt is zo
complex dat het bijna onmogelijk is een systeem te vinden in de uitingen.
Daarnaast hoort een kind ook constant taal die niet welgevormd is. Er is
dus een aangeboren taalvermogen.
1.5. De Neanderthaler en het ontstaan van taal
Er zijn twee verschillen tussen mensen en dieren:
- De mens beweegt zich voornamelijk rechtop
- De mens is de enige soort die een gesproken taal heeft ontwikkeld
De neanderthaler vertoont in de bouw van zijn keel en schedel de
mogelijkheid om klanken te kunnen maken. Het lijkt erop dat de
evolutionaire ontwikkeling van de bij spraak betrokken lichaamsdelen het
de mens mogelijk heeft gemaakt mensentaal te produceren. Twee vragen:
- Zijn er aanwijsbare factoren die ervoor gezorgd hebben dat de mens
een dergelijke evolutionare ontwikkeling heeft doorgemaakt?
o Rechtop voortbewegen geeft een onbelemmerd
functioneren van het spraakmechanisme.
- Is zo’n ontwikkeling voldoende voorwaarde voor het ontstaan van
mensentaal?
O Het is noodzakelijk, maar niet voldoende voorwaarde voor
taal
, Een tweede voorwaarde is het bezit van een aangepast denkvermogen. Er
is een vermogen dat specifiek is voor de mens: het taalvermogen. Het
voldoen aan beide voorwaarden geeft een aanleiding voor de evolutionaire
ontwikkeling die leidt tot een taalvermogen.
1.6. De kritische periode
Het verschijnsel van een specifieke periode waarin ontwikkeling
plaatsvindt, een kritische periode, is een veelvoorkomend biologisch
verschijnsel. Voor taal lijkt er ook zo’n periode te bestaan. Normale
taalverwerving is niet meer mogelijk na een bepaalde leeftijd, na het
verlopen van de kritische periode. Dit ondersteunt de gedachte dat de
verwerving van taal een combinatie is van een aangeboren taalorgaan en
het taalaanbod uit de omgeving. Hierin speelt de vraag nature vs
nurture een rol: wat is aangeboren en wat is aangeleerd?
1.7. Het taalorgaan
Noam Chomsky, pionier in de generatieve taalkunde, stelt dat mensen in
het bezit zijn van een taalorgaan: hier zitten taalwetten in en noemen we
de Universele Grammatice (UG). Een algemene eigenschap van taal is
bijvoorbeeld subjacentie: in alle talen is het mogelijk om een zinsdeel
van een bijzin te bevragen. Het is niet mogelijk om dat taalorgaan direct te
onderzoeken, omdat we nog zo weinig weten van de hersenen. Wel
kunnen we de producten bestuderen om tot voorlopige conclusies te
komen.
2.1. Taal en taalkunde
De samenleving heeft een wonderlijk beeld van taalkundig onderzoek. Dit
is ernstig. Taalkunde is een wetenschap die zich bezighoudt met de
bestudering van taal, en dit is iets waar iedereen elke dag mee te maken
heeft. Het is in ieders belang dat taalkwesties op een verantwoorde
manier worden aangepakt. Het teleurstellende niveau van publieke
discussies over taalkwesties komt voornamelijk voort uit onbekendheid
met de resultaten van taalkundig onderzoek.
2.2. De vele gezichten van taalkunde
Taal heeft vele facetten. Elk van deze vormt de aanleiding voor een
afzonderlijke discipline binnen de taalkunde, waarin een onderscheid te
maken is tussen vakken die zich richten op de bestudering van taal als
systeem, dus een taalsysteem, en vakken die zich bezig houden met het
gebruik van de taal, dus taalgebruik. Willen we weten welke rol taal speelt
in sociale en/of psychologische situaties, dan spreken we van taalgebruik.
Willen we weten op welke manier het verschijnsel taal georganiseerd is,
spreken we van taalsysteem.
2.2.1. Het taalsysteem
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sannejorieke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen