Aantekeningen informatiecollege
2 workshops; 7 april (9.30 – 11.00) en 17 mei (15.30 – 17.00) niet verplicht
Wekelijkse opdrachten die op zondag 17.00 ingeleverd moeten worden
Aantekeningen HC1
Schematherapie; een vorm van psychotherapie die helpt om de oorsprong van gedragspatronen te
doorgronden en te veranderen. Hierbij wordt de invloed van ervaringen uit de jeugd op de patronen
en dagelijkse leven wordt onderzocht. Hierdoor verandert niet alleen gedrag, maar ook gedachten en
gevoelens.
Elementen schematherapie (ST);
Integratieve vorm van psychotherapie met relatief veel sessies (ongeveer 25 – 200)
Focus op disfunctionele schema’s en schema modi (volgens de theorie van Young)
Ontstaan vanuit CGT met integratie van experiëntele technieken (zoals imaginaire rescripting (=
inbeelden van een andere uitkomst in een situatie) & meerstoelen technieken) en aandacht voor
therapeutische technieken
Ontwikkelt met oog op behandeling van chronische depressie
Cognitieve model voor chronische depressie
(zie afbeelding)
Resultaten onderzoek naar effectiviteit van
schematherapie als behandeling van
chronische depressie;
Response; 40%
Remissie; 35%
Herstel; 67%
Uit het onderzoek was er ook een positieve
associatie gevonden tussen de verandering
en schema’s en afname in depressieve symptomen. Hierbij is er een wisselwerking gevonden tussen
beide variabele (en was er geen eenrichting verband gevonden).
Daarnaast is er ook een wisselwerking gevonden tussen depressieve symptomen en therapeutische
relatie (en hierbij was er ook geen eenrichting verband gevonden). In het begin van de therapie is er
geen associatie tussen depressieve symptomen en therapeutische relatie. De samenhang is pas
aanwezig wanneer de therapie langer duurt.
Theorie schemamodel;
Schema’s; vertekende bril waardoor je naar jezelf, anderen en de wereld kijkt
Basisbehoeften kind; veilige hechting & verbondenheid, autonomie & zelfwaardering,
zelfexpressie, spontaniteit en realistische grenzen
Coping; hoe wordt er gereageerd wanneer disfunctionele schema’s geactiveerd worden?
Bevestigend, vermijdend of bestrijdend?
Modi; staat waarin denken-voelen-doen samenkomen. Kind modi; de strenge of straffende
ouder, beschermers of gezonde volwassen
Modus is waar denken, voelen en doen samenkomen.
1
,Aantekeningen literatuur HC1
Renner, F., Arntz, A., Leeuw, I., & Huibers, M. (2013). Treatment for chronic depression using schema
therapy. Clinical Psychology: Science and Practice, 20(2), 166-180
Schematherapie is een integratieve therapievorm waarbij er sprake is van een combinatie van
cognitieve, gedrag, experiëntele en psychodynamische elementen.
Chronische depressie wordt geassocieerd met een grotere negatieve impact op de kwaliteit van
leven, meer suïcide pogingen & ziekenhuisopnames, grotere gebruik van gezondheidszorg en hogere
economische kosten.
Huidige behandeling chronische depressie; antidepressant, cognitieve therapie, cognitieve
gedragsanalyse systeem van psychoanalyse, een combinatie van psychoanalyse & medicatie en
emotie gefocuste therapie.
De response rate en effect size van de huidige behandelingen voor chronische depressie zijn klein
Basisconcepten van schemamodel/schematherapie;
Vroege maladaptieve schema’s (EMS’s); bij schematherapie wordt ervanuit gegaan dat vroege
maladaptieve schema’s de kern zijn psychopathologie.
Kenmerken; EMS’s zijn stabiel, ze lijken op eigenschappen en komen voortuit eerdere
negatieve ervaringen.
18 EMS’s; verlating/instabiliteit, wantrouwen, emotionele verwaarlozing, schaamte, sociale
isolatie, afhankelijkheid, kwetsbaarheid voor ziekte & gevaar, verstrengelingen, mislukking,
recht hebben op, tekort aan zelfcontrole, onderwerping, zelfopoffering, goedkeuring willen
krijgen, negatief, emotionele inhibitie, meedogenloze normen en bestraffend.
Een EMS hoeft pas tot uiting te komen wanneer deze getriggerd wordt door een
levensgebeurtenis. Hierdoor kan er bijvoorbeeld een sterke emotionele reactie opgeroepen
worden in het individu.
Copingstrategieën; individuen met sterke EMS’s ontwikkelen meestal dysfunctionele coping
strategieën om te leren om te gaan of te compenseren voor de negatieve emoties die
voortkomen uit een geactiveerde EMS.
3 coping responses; vermijden, overgaven en overcompensatie. De coping responses worden
als maladaptief gezien, omdat ze zorgen van instandhouding van de EMS’s.
Risicofactoren kunnen bij chronische
depressie op verschillende manieren
onderverdeeld worden (zie afbeelding);
Distale; vroege negatieve ervaringen en
persoonlijkheid.
Proximale; EMS’s
Instandhoudende; disfunctionele coping
en interpersoonlijke factoren
2
, Renner, F., DeRubeis, R., Arntz, A., Peeters, F., Lobbestael, J., & Huibers, M. J. (2018). Exploring
mechanisms of change in schema therapy for chronic depression. Journal of behavior therapy and
experimental psychiatry, 58, 97-105.
Het theoretische model van schematherapie gaat ervanuit dat individuen met psychopathologische
problematiek gekarakteriseerd worden door vroeg maladaptieve schema’s. Deze schema’s bepalen
hoe een individu de wereld waarneemt, zichzelf en andere waarnemen. Ook kunnen deze schema’s
een impact hebben op emoties en gedrag.
Het doel van schematherapie is het verminderen van de impact van deze dysfunctionele schema’s en
ze vervangen met functionele schema’s. Volgens theorie zullen schema’s op drie manieren
gerelateerd zijn aan depressieve symptomen;
Veranderingen in schema’s zorgen voor een veranderingen in (depressieve) symptomen
Veranderingen in (depressieve) symptomen zorgen voor veranderingen in schema’s
Veranderingen in (depressieve) symptomen gebeurt tegelijkertijd met veranderingen in schema’s
Uit het onderzoek is gebleken dat negatieve kernovertuigingen tegelijkertijd veranderen met de
(depressieve) symptomen.
Aantekeningen HC2
Theorie schematherapie; de emotionele behoeften zijn verstoord in de ontwikkeling. Hierdoor zijn
dysfunctionele schema’s en coping strategieën ontwikkeld (in interactie met temperament).
Emotionele behoeften volgens Young;
Veiligheid
Verbondenheid
Vrijheid expressie behoeften, emoties & meningen
Autonomie, competentie & identiteit
Spontaniteit, spel & lol
Realistische begrenzingen & zelfbeheersing
Modus; emotioneel-cognitieve-gedragsstaat. Een modus is een combinatie van geactiveerde
schema’s en coping. Hierbij kan de modi variëren van functioneel (flexibel & adaptief) tot
disfunctioneel (inflexibel & niet-adaptief). verklaart externe switches die tegenstrijdig kunnen zijn
Schema modi 4 clusters;
Kind modi (disfunctioneel); er wordt een onderscheid gemaakt in kwetsbaar, impulsief,
ongedisciplineerd en woedend kind.
Geïnternaliseerde ouder modi (disfunctioneel); er wordt een onderscheid gemaakt in straffend
en veeleisend ouder.
Coping modi (disfunctioneel); is onder te verdelen in drie groepen onderschikking, vermijding en
overcompensatie.
Gezonde modi (functioneel); er wordt een onderscheid gemaakt in gezonde volwassene en blij
(speels) kind.
Schema’s bij borderline persoonlijkheidsstoornis;
Verlating/ instabiliteit
Wantrouwen/ misbruik
3
