Endocrinologie samenvatting
Les 1
Gigantisme
o Overproductie groeihormoon
o Oorzaak: hypofyse adenoom
o Diagnostiek: bepaling groeihormoon, OGTT (normaal suppressie van groeihormoon)
OGTT: orale glucosetolerantie test normaal hoge glucose concentratie, dan zakt het
gehalte groeihormoon bij pathologie zakt dit level niet, door een mogelijk tumor,
hierdoor kan de terugkoppeling minder goed plaatsvinden
Ziekten van de hypofyse
o Hypopituïtarisme
Diagnostiek: stimulatietest met TRH en GnRH weinig/geen toename van TSH,
LH/FSH
Therapie: cortisol, testosteron, thyroxine
Hypothalamus ziekte of ziekte aan de hypofyse (bv een tumor)
Inadequate productie van een of meer hormonen
Anorexia nervosa kan een gevolg zijn
GH-deficiëntie, meestal secundair t.o.v. GHRH-deficiëntie (primair)
etalagediagnostiek
o Verhoogde productie van hypofyse hormonen
Vaak veroorzaakt door tumor in de hypofyse
Een hormoon vaak verhoogd
Prolactine
GH
ACTH
Anderen
Hypofyse
o Voorkwab
Klierweefsel
Endocriene cellen geven hormonen af in het tweede capillair bed, voor het lichaam
Trope en trofe hormonen
o Achterkwab
Neuraal weefsel
Vasopressine en oxytocine geproduceerd
Een neuron produceert naar een hormoon
Releasing hormonen
Negatieve feedback
o Op neuronen sluiten receptoren aan die negatief of positief effect
Acromegalie
o Aparte kin
o Opvallende groei op plekken waar nog ruimte in zit
1
,Les 2
IGF-1 en GH hebben een negatieve feedback op GHRH
GHRH (growth hormone releasing hormone) somatoliberine, peptide (44 AA), halfwaardetijd
is 5 min (zeer snel), etagediagnostiek
GHIH (Growth hormone inhibiting hormone) somatostattine, tetradecapeptide (14 AA),
halfwaarde tijd is 2 min
Hypothalamus (?) zijn geen steroïden en kleine hormonen
GH (groeihormoon) somatotropine, polypeptide (22.000), episodisch, halfwaarde tijd 20 min,
o Als therapie: substitutie, gentechnisch geproduceerd bij misbruik heeft het extreme
werking
o Spaarhormoon: eiwitsynthese omhoog (anabool), lipolyse omhoog (ketogeen),
glucoseverbruik omlaag (diabetogeen)
o Bij te weinig groeihormoon krijgt de patiënt groeihormoon en geen GHRH Wel testen
met GHRH of er voldoende GH kan worden gemaakt, maar niet als therapie (vanwege
halfwaardetijd)
o Functie: lipolyse (vetweefsel), verhoogde LPL- activiteit en minder glucose opname
(skeletspieren) en verhoogd VLDL secretie/HL activiteit en reduceert PPARa expressie
(lever)
IGF-1 (insulin-like growth factor 1) somatomedine C, polypetide (6.0000), halfwaarde tijd 60
min, gemaakt in de lever (GH- receptor in de lever leidt tot de productie van IGF-1) IGF-1
receptor lijkt op die van insuline receptor, maar niet op die van IGF-2
Verschil kunnen zien in hormoonstructuur niet precies kunnen natekenen
GH testen
o Te weinig hormoon: stimulatie met GHRH om te kijken of GH- productie toeneemt, insuline
hypoglycemia test secretie van GH wordt gestimuleerd door een daling van glucose waarde
in het bloed (niet vaak meer uitgevoerd)
o Te veel: orale glucosetolerantie test
Indicaties voor GH
o GH- deficiëntie (dwerggroei): fout in productie van hormoon of de receptor van het
hormoon
o Substitutie bij volwassenen
o Anti- ageing insuline- antagonistisch en mitogeen
Overproductie van GH
o Bij kinderen: gigantisme
o Bij volwassenen: acromegalie (vergroting van de ledematen, die langer doorgroeien)
GH insensitiviteit:
o Gendefect in levercel hierdoor altijd te weinig IGF-1 hierdoor dwerggroei. Hoge
concentraties GH alleen door gendefect kan de receptor niet gestimuleerd worden
o Probleem in receptor -> Geen GH inzetten (helpt niet) maar IGF-1
o Laron dwarfisme syndroom
Defect in receptor van groeihormoon
Veelal ontstaan in jeugd erfelijk
Ongevoeligheid voor GH gevolgen
o Dwarfisme
o Acromicria kleine acren (voeten etc.)
o Obesitas
o Kleine genitalia
o De serum levels van GH zijn hoog receptoren zijn defect behandelen met IGF-I
2
, Therapie overproductie GH
o Op late leeftijd vaak door tumor
o Bromocriptine dopaminereceptor- agonist: tabletvorm (10-20% succes)
o Octreotide somastotatine- analoog: inspuiten (50-80% succes)
o Pegvisomat GH-receptor antagonist: inspuiten (97% succes)
GH-therapie vormen
o Agonist stimuleert de receptor, dopamine is een directe inhibitor van GH, agonist
imiteert de werking van een ligand (receptor)
o Antagonist bindt aan de receptor, maar stimuleert niet, GH kan niet binden, is
afhankelijk van een hormoon voordat hij kan binden
o Analoog lijkt op somatotropine, bindt aan de receptor en verwachting is dat hij reageert
als een antagonist, voorkomt de binding van GH aan de receptor
Catecholamine
o 50% gebonden aan plasma eiwitten in bloed
o Meest voorkomende: adrenaline, noradrenaline en dopamine
o Worden als hormonen uitgescheiden door bijnier
o TH = tyrosine hydroxylase
o AADC= acromatic L-amine acid decarboxylase
Dopaminereceptoren
o D1 stimuleert synthese van cAMP
o D2 remt synthese cAMP
o Secundaire messenger: cyclische adenosinemonofosfaat
o Functie: activering eiwitkinases
o Bromocriptine
D2- dopamine antagonist
Remt GH synthese in meeste patiënten
Werkt goed bij acromegalie
o N- terminus aan de buitenkant van de cel 7x door membraan
Somatostatine-receptoren (GHIH) (sst1 - sst5)
o Somatostaine-analoga oefenen hun werking uit via binding aan somatostatinereceptoren
Receptoren in : CNS( cortex, hypothalamus en hypofyse), pancreas en schildklier.
o De analoga remmen de secretie van: GH en TSH in de hypofysevoorkwab.
o Remmen secretie van gastro-intestinale hormonen als gastrine en secretine
o Remmen secretie van pancreatische hormonen als insuline en glucagon
o Sinatistatube-analoga
Octreotide binden bij voorkeur aan SST2
lanreotide
Pasireotide
o Verlichten hiermee de symptomen van acromegalie
o Verlichten van symptomen van endocriene tumoren van maag-darm kanaal en pancreas
o Vermindering van maagdarmbloedingen
o Verlichting van symptomen van ziekte van Cushing (pasireotide)
o Ziekte van Cushing te veel cortisol (stresshormoon) in lichaam.
Groeihormoon receptor
o JAK wordt gestimuleerd wanneer GH bindt in receptor hierdoor wordt transcriptie van IGF-1
gestimuleerd. Productie vindt plaats in de levercel Binding van pegvisomant antagonist
hierdoor wordt de pathway niet gestimuleerd waardoor er geen transcriptie zal plaats
vinden
3
