Ontwikkelingspsychologie:
Hoofdstuk 1: Inleiding.
Ontwikkelingspsychologie: ( of levenslooppsychologie )
De wetenschappelijke studie naar patronen van groei, verandering en stabiliteit van conceptie tot
ouderdom.
De onderzoekers focussen zich op de conceptie tot adolescentiefase.
Ontwikkeling is een continue proces.
Ontwikkelingspsychologen specialiseren zich meestal tot een thema of leeftijdscategorie.
De thematische gebieden:
- De ontwikkeling van een kind is te verdelen in vier centrale thema’s.
Fysieke ontwikkeling
= Kijkt naar de invloed van de hersenen, het zenuwstelsel, de spieren, de zintuigen en de
behoefte aan eten, drinken en slaap op ons gedrag.
Cognitieve ontwikkeling
= kijkt naar intellectuele vermogens, waaronder leren, geheugen, het oplossen van problemen
en intelligentie. Begrijpen en interpreteren van dingen.
Sociale ontwikkeling
= Kijkt naar de ontwikkeling en de verandering van sociale relaties en interacties met anderen.
( sociaal – emotionele ontwikkeling ) Hoe je je verhoud met anderen en communiceert met
anderen.
Persoonlijkheidsontwikkeling
= Kijkt naar de duurzame eigenschappen die de ene persoon van de ander onderscheid.
Omgang met stress bijvoorbeeld.
Leeftijdsgroepen:
- Naast hun specialisatie kijken ze vaak ook naar een specifieke leeftijdsgroep.
De globale leeftijdsgroepen:
De prenatale periode: van conceptie tot geboorte
De baby – en peutertijd: van geboorte tot en met 2.
De kleutertijd: van 3 tot en met 5 jaar.
De schooltijd: 6 tot 12 jaar.
De adolescentie: 12 tot 20 jaar.
Vroege volwassenheid: 20 tot en met veertigjaar.
Middelbare leeftijd 40 tot 60 jaar.
Ouderdom: vanaf 60 jaar.
- Jonge ouderen: 65 tot 74
- Oude ouderen: 75 tot 84
- Oudste ouderen: vanaf 85
De fases zijn gemiddeldes! Biologische en omgevingsfactoren spelen en belangrijke rol.
Hoe ouder het kind hoe meer de omgevingsinvloeden een rol gaan spelen.
Sociale constructie: een idee over de realiteit dat weliswaar breed geaccepteerd is, maar afhangt van
de maatschappij en de cultuur op een bepaald moment.
1
,Jeffrey Arnet: De adolescentie strekt zich uit tot de opkomende volwassenheid.
Opkomende volwassenheid: van de late tienerjaren tot midden twintig, ze zijn niet langer adolescent
maar hebben ook nog niet de verantwoordelijkheden van een volwassenen volledig op zich
genomen.
Cohort: een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek is geboren. Sommige
gebeurtenissen ( oorlog, crisis en epidemie ) hebben invloed op alle leden in een cohort.
Voorbeeld: generatie X, Z. ( een groep die op dezelfde tijd dezelfde dingen mee maakt. )
Normatieve gebeurtenissen: Gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen op dezelfde manier
voltrekt. Deze kunnen biologisch, sociaal of cultureel bepaald zijn.
Voorbeeld: pubertijd, levensjaar voor verplicht deelnamen onderwijs.
Cohorteffecten: treden bijvoorbeeld op als gevolg van normatieve, historische gebeurtenissen.
Biologische en omgevingsinvloeden die verbonden zijn aan een specifiek moment.
Leeftijdsgebonden invloeden: biologische invloeden en omgevingsinvloeden die gelijk zijn voor
mensen in een bepaalde leeftijdsgroep, ongeacht waar of wanneer de opgroeien.
Voorbeeld: pubertijd en menopauze.
Normatieve invloeden: invloeden die leiden tot conformiteit ( overeenstemming ) omdat men voor
de gevolgen van afwijkend gedrag vreest. Je omgeving beïnvloed jou ook.
Niet- normatieve gebeurtenissen: zijn specifieke gebeurtenissen die plaats vinden in het leven van
een specifiek persoon op een tijdstip dat zulke gebeurtenissen de meeste andere niet overkomen.
Baby- biografieën: waarnemers, meestal ouders legde de groei en mijlpijlen van kinderen vast door
fysieke en taal. Charles Darwin gaf de observatie van kinderen een systematisch karakter,
wetenschappelijke status. Nadat hij zijn boek had uitgegeven kwamen er meer baby- biografieën.
Invloed rijken specialisten:
Alfred Binet -> Onderzoek naar geheugen en hoofdrekenen.
G. Stanley Hall -> denken en gedrag van kinderen onderzoeken met een vragenlijst + boek
met een nieuwe fase, namelijk de adolescentie.
Één van de belangrijkste kwesties:
- Ontwikkeling voltrek zich continue of discontinue.
Continue ontwikkeling:
= geleidelijke ontwikkeling waarbij prestaties op een bepaald niveau voortvloeien uit die van
vorige niveaus. Een aan één sluitende voortgang. Je leert iets niet van het één op het andere
moment. Voorbeeld: gewicht of lengte.
Discontinue ontwikkeling:
= ontwikkeling die in aparte stappen/ stadia plaats vindt. Waarbij elke stadium gedrag
oplevert dat kwalitief anders is dan het gedrag in get eerdere stadia. Het gaat in een
sprongetje.
Voorbeeld van stadia: Fietsen, lopen en zinnelijk worden.
2
,Eerst: kritieke periode: een specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de
grootste gevolgen heeft. Voorbeeld: ontwikkeling voor taal ( 0 – 4 ) Je moet het dan ontwikkelen en
als je het dan niet doet dan lijkt het waarschijnlijk ook niet meer.
Plasticiteit: de mate waarin een zich ontwikkeld gedragspatroon of fysieke structuur kan worden
gewijzigd. Het zoekt een andere weg om iets toch te kunnen.
Nu: gevoelige periode: een afgebakende periode meestal vroeg in het leven, waarin iemand extra
gevoelig is voor omgevingsinvloeden die betrekking hebben tot een bepaald facet van de
samenleving. Ja, er is een beste periode maar als het dan niet lukt zal dat niet zeggen dat het nooit
meer lukt maar het zal wel lastiger worden.
Verschil:
Kritieke periode -> consequenties zijn permanent en er is geen plasticiteit.
Gevoelige periode -. Consequenties zijn niet permanent.
Nature: eigenschappen , vermogens en capaciteiten die kinderen van hun ouders erven.
Maturatie: het proces van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde genetische informatie.
Je wordt met een aantal erfelijke eigenschappen geboren maar die zijn niet allemaal gelijk vanaf dag
0 inzichtelijk. Maar gedurende je leven komt dit naar voren.
Vs
Nurture: de omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen.
Voorbeeld: opvoeding, alcohol gebruik tijdens de zwangerschap, economische status.
3
, Hoofdstuk 4: Perspectieven.
Theorie: verklaring van een interessant verschijnsel die een raamwerk biedt om de relaties tussen
een geordende reeks feiten of principes te begrijpen.
Vijf belangrijke perspectieven op de ontwikkeling:
- Ze bieden verschillende inzichten in gedrag.
Psychodynamisch perspectief.
= gedrag wordt gemotiveerd door innerlijke krachten, herinneringen en conflicten. Waar
de persoon zich nauwelijks bewust van is en weinig controle over heeft.
Het onbewuste dragen we mee en heeft grote invloed.
Freud:
Psychoanalytische theorie:
= De theorie gaat er van uit dat onbewuste krachten bepalend zijn voor iemand persoonlijkheid en
gedrag.
Persoonlijkheid heeft drie aspecten:
- ID: onbewuste, driften, snelle gemakkelijke bevrediging is gewenst.
- Super- ego: het geweten, ideaal. Ontwikkeld zich rond de 5/6 jaar.
- Ego: Sluit een compromis, keuze vanuit het ego is gezond. Komt tot uiting.
Psychoseksuele ontwikkeling:
het kind loopt een aantal fases door, telkens wordt er gefocust op een ander deel in het lichaam.
Je doorloopt ze allemaal om een gezond mens te worden.
- Orale fase: 0 – 12/18 maanden. Mond zuigen, eten.
- Anale fase: 12/18 maanden – 3 jaar, sluitspieren, zinnelijkheid.
- Fallische fase: 3 – 5/6 jaar, geslachtorganen, Oedipus en elektracomplex.
- Latente fase: 5/6 jaar – adolescentie, seksualiteit op een laag pitje.
- Genitale fase: adolescentie tot volwassenheid, seksuele interesse is hoog.
Fixatie: gedrag blijft steken in een eerdere ontwikkelingsfase, als gevolg van een on opgelost
conflict.
Erikson:
Psychosociale ontwikkeling:
= De veranderingen in de manier waarop we aankijken tegen onze interacties met anderen, tegen
het gedrag van anderen en tegen onszelf als leden van de maatschappij. ( 8 statium die je moet
doorlopen. ) Als je ze doorloopt ontwikkel je weerbaarheid, zelfstandigheid enzo…
Adolescentie is het startpunt voor eigen identiteit en aan alle fases blijf je werken.
4
