Invloeden op de levensloop 1 | 1
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 : Inleiding.....................................................................................................................4
Begrippen....................................................................................................................................4
Hoofdstuk 2 : De vijf perspectieven...................................................................................................5
2. Psychodynamisch perspectief......................................................................................................5
3. Behavioristisch perspectief.........................................................................................................6
4. Cognitief perspectief..................................................................................................................6
5. Systemisch perspectief..............................................................................................................7
6. Evolutionair perspectief.............................................................................................................7
Hoofdstuk 3 : Prenatale groei en verandering......................................................................................8
Begin van het leven......................................................................................................................8
Interactie tussen genen en omgeving..............................................................................................8
Prenatale periode.........................................................................................................................8
Hoofdstuk 4 : De geboorte..............................................................................................................10
Van foetus naar pasgeboren baby.................................................................................................10
Begrippen..................................................................................................................................10
Vaardigheden van een pasgeboren baby........................................................................................10
Hoofdstuk 5 : De fysieke ontwikkeling in de babytijd..........................................................................12
Reflexen....................................................................................................................................12
Motorische ontwikkeling...............................................................................................................13
Voeding in de babytijd.................................................................................................................13
Zintuigelijke ontwikkeling.............................................................................................................13
Hoofdstuk 6 : Cognitieve ontwikkeling in de babytijd..........................................................................14
Hoe ontwikkelt intelligentie zich?...................................................................................................14
Taal.......................................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 7 : De sociale ontwikkeling in de babytijd...........................................................................16
Emoties..................................................................................................................................... 16
Basis van sociaal gedrag..............................................................................................................16
Hechting.................................................................................................................................... 16
Relatievorming...........................................................................................................................16
Hoofdstuk 8 : De fysieke ontwikkeling in de peuter en kleutertijd.........................................................17
Motorisch.................................................................................................................................. 17
Ontwikkeling van de kindertekening..............................................................................................17
Bedreigingen voor fysieke groei en motorische ontwikkelingen..........................................................17
Hoofdstuk 9 : De cognitieve ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd....................................................18
Preoperationele stadium (2 van 4).................................................................................................18
Informatieontwikkeling................................................................................................................18
Taalontwikkeling.........................................................................................................................19
Hoofdstuk 10 : De sociale- en persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter- en kleutertijd...........................20
Wie ben ik?................................................................................................................................20
Invloeden op de levensloop 1 | 2
, Sociale leven van peuters en kleuters:...........................................................................................20
Opvoedingsstijlen.......................................................................................................................20
Morele ontwikkeling & agressie.....................................................................................................21
Hoofdstuk 11 : De fysieke ontwikkeling in de schooltijd.......................................................................22
Operationele stadium (3 van 4)....................................................................................................22
Lichamelijke groei.......................................................................................................................22
Motorische ontwikkeling...............................................................................................................22
Hoofdstuk 12 : De cognitieve ontwikkeling in de schooltijd..................................................................23
Ontwikkelingstheorie Piaget..........................................................................................................23
Informatieverwerkingstheorie Vygotsky.........................................................................................23
Intelligentie............................................................................................................................... 23
Hoofdstuk 13 : De sociale- en persoonlijkheidsontwikkeling in schooltijd................................................25
................................................................................................................................................25
Psychologische karakterisering.....................................................................................................25
Relaties..................................................................................................................................... 25
Het gezin...................................................................................................................................25
Hoofdstuk 14 : De fysieke ontwikkeling in de adolescentie...................................................................27
Fysieke rijping............................................................................................................................27
Stress.......................................................................................................................................27
Welzijn van adolescenten.............................................................................................................27
Hoofdstuk 15 : De cognitieve ontwikkeling van adolescenten...............................................................29
Intellectuele ontwikkeling.............................................................................................................29
Formeel operationele stadium (4 van 4).........................................................................................29
De morele ontwikkeling...............................................................................................................29
Schoolprestaties, keuzes, status en cognitieve ontwikkeling..............................................................30
Hoofdstuk 16 : De sociale- en persoonlijkheidsontwikkeling bij adolescenten..........................................31
Identiteitsontwikkeling................................................................................................................31
Hoofdstuk 1 : Fysieke ontwikkelingen in de vroege volwassenheid........................................................33
Hoofdstuk 2 : Cognitieve ontwikkelingen in de vroege volwassenheid....................................................35
Liefde, relaties en ouderschap......................................................................................................35
Beroepskeuze en werk.................................................................................................................36
Hoofdstuk 3 : Fysieke ontwikkelingen in de middelbare volwassenheid..................................................37
Lichamelijk................................................................................................................................ 37
Gevolgen stress..........................................................................................................................37
Hoofdstuk 4 : Cognitieve ontwikkelingen in de middelbare volwassenheid..............................................38
Persoonlijkheidstrekken...............................................................................................................39
Hoofdstuk 5 : Fysieke ontwikkelingen in de late volwassenheid............................................................40
Hoofdstuk 6 : Cognitieve ontwikkelingen in de late volwassenheid........................................................41
Mentale vaardigheden.................................................................................................................41
Hoi!
Kort een aantal zaken:
Invloeden op de levensloop 1 | 3
,1. Zoals je ziet ben ik best veel tijd kwijt geweest aan het schrijven en bewerken van deze samenvatting.
Ik zou het daarom erg jammer vinden als je hem toch doorstuurt, want dan verdien ik er niks meer aan.
2. Ik heb geprobeerd deze samenvatting duidelijk en kort te houden. Toch zijn voorbeelden en uitleg soms
nodig. Deze legenda helpt hopelijk om de bij- en hoofdzaken te onderscheiden:
Deze koppen heb ik gebruikt voor de paragrafen voor de inhoudsopgave.
Deze koppen heb ik gebruikt voor hoofdzaken, lijstjes en/of de belangrijkste onderwerpen voor de toets.
Dikgedrukte tekst is voor begrippen, definities en steekwoorden die ook belangrijk zijn, zie ze als
‘kernwoorden’.
Schuingedrukte tekst is voor nadruk of steekwoorden in een zin of lijst.
: duidt de belangrijkste begrippen/lijstjes aan die je moet weten voor de toets.
: duidt minder belangrijke begrippen, lijstjes en onderdelen aan.
: duidt conclusies of overkoepelende informatie aan; juist belangrijk voor de toets.
‘ – ’ en ‘’ : duiden vooral voorbeelden, bijzaken en uitleg aan; ter verduidelijking van de stof.
Bedankt dat je mijn samenvatting hebt gekocht. Vond je het een fijne samenvatting? Zou je dan
een positieve review achter willen laten? Dat helpt mij enorm!
SUCCES MET LEREN
Hoofdstuk 1 : Inleiding
Levensloop psychologie:
De wetenschappelijke studie naar patronen van groei, verandering en stabiliteit van conceptie tot aan de
ouderdom
De ontwikkeling:
Mogelijkheden verwerven of verliezen van bepaalde functie/vaardigheid
Is een continu en levenslang proces
Wordt beïnvloed door je omgeving; cultuur, etniciteit, opvoeding, plek in de maatschappij etc..
Thema’s binnen ontwikkelingspsychologie:
Fysieke ontwikkeling: Veranderingen van (de groei van) het lichaam zelf Hersenen, zenuwstelsel,
zintuigen en de rest.
Motorisch; Spieren. Groei in lengte en gewicht.
Seksueel; Geslachtsontwikkeling en hormonen.
Behoeften: Eten, drinken, slapen.
Cognitieve ontwikkeling: Veranderingen van het intellectuele vermogen
Denken en geheugen
Probleemoplossing en intelligentie (& creativiteit)
Leren
Sociaal-emotionele ontwikkeling: Veranderingen (of niet) binnen de eigen emoties, sociale relaties,
keuzes en wensen m.b.t. anderen. Wat de gedragingen en interacties beïnvloedt.
Persoonlijkheidsontwikkeling: De stabiliteit of veranderingen die de gedragingen en
(karakter)eigenschappen beïnvloeden. Wat de één van de ander onderscheidt.
Begrippen
Sociaal construct: Een idee over de realiteit dat breed geaccepteerd is, maar afhangt van de maatschappij
en cultuur.
Cohort: Een groep mensen uit de samenleving die een gemeenschappelijk kenmerk bezitten. Kan ontstaan
uit dezelfde leeftijd, maar ook door socioculturele veranderingen die de groep meemaakt Dezelfde
normatieve gebeurtenissen.
Normatieve gebeurtenissen: Gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep op
dezelfde manier voltrekken. Deze gebeurtenissen kunnen biologisch, sociaal of cultureel bepaald zijn.
Normatieve invloed: De invloed die anderen op ons uitoefenen die ervoor zorgt dat wij ons conformeren,
om aardig gevonden, geaccepteerd en niet buiten gesloten te worden.
Invloeden op de levensloop 1 | 4
,Niet-normatieve gebeurtenis: Persoonlijke gebeurtenis die impact heeft op de ontwikkeling van een
individu en dus niet in het algemeen van toepassing zijn op een groep.
Continue ontwikkeling: Proces van geleidelijke ontwikkeling, waarbij prestaties op een bepaald niveau
voortvloeien uit die van vorige niveaus; fysieke groei.
Discontinue ontwikkeling: Proces van ontwikkeling in stappen of fasen, gedrag is in verschillende fasen
kwalitatief verschillend, door iets te leren kan je iets bijvoorbeeld ineens wel; leren schrijven.
Kritieke periode: Specifieke periode waarin bepaalde gebeurtenis grootste consequenties heeft.
Aanwezigheid van bepaalde soorten omgevingsstimuli zijn noodzakelijk voor normale ontwikkeling.
Gevoelige periode: Periode waarin stimuli invloed hebben, maar niet noodzakelijk of desastreus zijn.
Dingen zijn later nog te leren of niet te leren. Heeft geen directe gevolgen.
Plasticiteit: Geeft aan in welke mate een (ontwikkelend) gedragspatroon of fysieke structuur kan worden
gewijzigd.
Nature: Eigenschappen, vermogens, capaciteiten of kenmerken gekregen door aanleg, erfelijkheid,
overdracht.
Nurture: Omgeving zorgt voor eigenschappen of kenmerken.
Maturatie: Wanneer een eigenschap ontwikkelt (soms zorgt nurture juist voor het wel/niet ontwikkelen van
nature).
Hoofdstuk 2 : De vijf perspectieven
Verklaring van het gedrag in het algemeen kan vanuit 6 perspectieven.
1. Ontwikkelingsperspectief
Gedrag van iemand kan worden benaderd op basis de levensfase.
Gedrag wordt gevormd door nature & nurture.
2. Psychodynamisch perspectief
Gedrag wordt gemotiveerd door innerlijke krachten, herinneringen en conflicten waar een
persoon zich nauwelijks bewust van is en weinig controle over heeft.
Theorie van Freud
‘Gedrag wordt volledig gestuurd door wensen, verlangens en behoeften.’
Ons gedrag wordt verklaard door ons onderbewuste, wat bepalend is voor je persoonlijkheid:
Id: Ego: Superego:
Drang/verlangen Perceptie Ideaalbeeld
Onderbewuste Hoe je je gedraagt Hoe je je moet/wil gedragen
Aangeboren Rationeel en redelijk Geweten
Oraal: Anaal: Fallisch: Latent: Genitaal:
0-1 jaar 1-3 jaar 3-6 jaar 6 jaar - adolescentie Adolescentie +
Afhankelijkheid Zelfcontrol Identiteitsvorming Emotioneel rustige fase Intieme relatie
e
Ontdekken Zindelijk Vorming Andere dingen leren door Geslacht ontdekken
worden Superego onderwijs Fysieke ontwikkeling
Psychoseksuele ontwikkelingstheorie van Freud: De theorie achter het idee dat de mens zijn driften
altijd wil bevredigen, is gebaseerd op de Psychoseksuele stadia van Freud: Dit zijn de fasen die kinderen
doorlopen waarbij genot of bevrediging gericht is op steeds een ander deel van het lichaam en het gedrag
bepaalt.
Fixatie: Gedrag dat voortkomt uit het blijven steken in een andere fase of een onopgelost conflict. ‘Bij
nagelbijters zien dat dat er in de orale fase iets is gebeurd.’
Invloeden op de levensloop 1 | 5
, Theorie van Erikson
‘Men ontwikkelt zich op basis van de sociale interactie.’
Erikson was Neofreudiaan zelfde basis als Freud maar wel andere ideeën;
In elke fase is er sprake van een kernconflict: waar je het één of het ander leert leer je mensen
vertrouwen of wantrouwen? Wanneer dit positief uitpakt, is dat goed voor de ontwikkeling. Pakt het negatief
uit dan heeft die persoon er (later) last van.
Stadium Leeftijd
1 Vertrouwen vs Wantrouwen Geboorte – 1,5
.
2 Autonomie vs Schaamte en twijfel 1,5 – 3
.
3 Initiatief vs Schuldgevoel 3–6
.
4 Vlijt vs Minderwaardigheid 6 – 12
.
5 Identiteit vs Identiteitsverwarring Adolescentie
.
6 Intimiteit vs Isolement Vroege volwassenheid
. 3.
7 Generativiteit vs Stagnatie Middelbare volwassenheid
.
8 Integriteit vs Wanhoop Late volwassenheid
.
Behavioristisch perspectief
Alle gedrag is aangeleerd en dus gebaseerd op nurture.
Zichtbaar en externe stimuli
Stimulus – respons leren
Klassieke conditionering: Een vorm van leren. Door een neutrale prikkel (stimulus) te koppelen aan een
stimulus die leidt tot een reactie. Totdat ze beide dezelfde reactie krijgen en afzonderlijk ook.
Operante conditionering: Aanleren van nieuw gedrag op basis van belonen en straffen (resultaat).
Sociaal-cognitieve leertheorie: Maakt duidelijk dat een individu kan leren op verschillende manieren. Het
is gebaseerd op zelfreflectie en het maken van keuzes, maar met name de omgeving waarin een persoon
zich bevindt heeft invloed op hoe iemand zich gedraagt en leert.
4. Cognitief perspectief
Denkprocessen bepalen de ontwikkeling.
Theorie van Piaget
‘Denken is gebaseerd op schema’s.’
Nadruk op denkprocessen in het hoofd
Schema’s: manier van georganiseerde mentale structuur in je hoofd die past bij een bepaalde situatie.
Daar kan info bij: assimilatie
Daarin kan info worden aangepast: adaptatie
Óf er kan een nieuw schema aan worden gemaakt voor een nieuwe situatie.
Fasetheorie van Paiget (de 4 stadia):
Piaget noemt 4 universele stadia die iedereen doorloopt (en bij elk hoofdstuk komen deze aan bod).
Sensomotorisch stadium
Preoperationele stadium
Operationele stadium
Formeel operationele stadium
Informatieverwerkingstheorie:
Kijkt naar het verwerken van informatie met computers als metafoor/vergelijkingsmateriaal:
Informatie verwerken (coderen),
om dat ergens op te slaan (MB’s),
en later weer teug te kunnen halen (zoekmachine),
Invloeden op de levensloop 1 | 6
