Hoorcollege 1: Inleiding: opsporingsonderzoek algemeen
Dwangmiddelen wat zijn dat?
Definitie bedenken:
- Een middel om opsporing, desnoods tegen de wil van de verdachte in, te faciliteren
- Dwangmiddelen zijn beperkingen van de vrijheid om strafbare feiten op te sporen
- Een middel, ingezet ten behoeve van de opsporing, die op enigerlei wijze de vrijheid
van personen beperkt
- Een verdachte die iets moet dulden in het kader van waarheidsvinding
- Een middel, in de vorm van een opsporingsbevoegdheid, waaruit enige dwang
uitgaat jegens personen met het oog op de opsporing van strafbare feiten
- Het te bereiken doel kan desnoods onder dwang worden bereikt
- Heeft dus ook veel met het beperken van grondrechten van burgers te maken
Opsporingsonderzoek algemeen:
1. Statpunt: art. 1 Sv
2. Opsporingsbegrip
3. Casus De Verschoven Vaatwasser
1. Startpunt: art. 1 Sv
‘’Strafvordering heeft alleen plaats op de wijze bij de wet voorzien.’’
- Strafvorderlijke legaliteitsbeginsel
Strafvordering:
‘’… ter aanduiding, van de geheele procedure in strafzaken, omvattende derhalve zoowel de
opsporing, als de vervolging als ten slotte de tenuitvoerlegging.’’
‘’bij de wet’’
- Wet in formele zin (vgl. art. 107 Gw)
Achtergrond art. 1 Sv
- Rechtseenheid
- Rechtszekerheid/rechtsbescherming
‘’Dit artikel blijft als onbetwist fundament van het wetboek ongewijzigd.’’ (MvT Concept boek
1, p. 43)
Art. 1 Sv: harde regel?
- Delegatie (voorbeelden: art. 61a lid 3 Sv, 51b lid 5 Sv)
o 61a lid 3 Sv: Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen nadere
regels worden gesteld over de uitvoering van de maatregelen in het belang
van het onderzoek en voor het verwerken van de resultaten daarvan.
Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek
Art. 15 van dit besluit geeft nadere uitwerking
- Belang jurisprudentie (voorbeelden?)
o Sanctionering van onrechtmatigheden consequenties van vormverzuimen
359a Sv ooit door rechtspraak van de HR ontwikkeld
Grenzen worden aangegeven door jurisprudentie van de HR
- Internationale verdragen
,Strijd met art. 1 Sv?
- Zeer waarschijnlijk niet want, terugkijkend naar de achtergrond van art. 1 Sv
o Aan de rechtseenheid wordt niet getornd. We kennen nog steeds een
nationaal procesrecht terwijl jurisprudentie en verdragenrecht heel vaak
neerkomt op versterking van de rechtsbescherming dan wel een nadere
inperking op de bevoegdheidsuitoefening door justitiële autoriteiten.
VB: Anoniem getuigenbewijs, werd in ons recht in de jaren 70 en 80 nooit zo moeilijk over
gedaan. Totdat een meneer Kostovski naar het Europees Hof stapte. Sindsdien kennen we
een hele uitgebreide regeling omtrent de zogenaamde bedreigde getuige. Later kregen we
wettelijke normering.
Vraag student: Als het geen versterking, maar een inperking van de rechtspositie van de
burgers zou zijn, dan zou het zaak zijn om jurisprudentie z.s.m. in wetgeving in formele zin te
gieten?
- Zeer verdedigbare stelling
Modernisering WvSv (delegatie)
MvT concept boek 1 (p. 44)
- Erkenning toename regeling strafprocesrecht in lagere wetgeving (amvb’s)
- Uitgangspunt: kern ‘duurzame’ strafvorderlijke normering in Wetboek; daarbuiten
(t.a.v. ook regelmatig aangepaste/ aan te passen administratieve/technische regels)
amvb als instrument.
2. Opsporing
Startpunt strafvordering (zie art. 1 Sv)
Tweede boek (Strafvordering in eerste aanleg)
Titel I (Het opsporingsonderzoek)
Eerste afdeling (Algemene bepalingen)
Artt. 140 e.v. Sv
Modernisering:
Boek 1 = Strafvordering in het algemeen
Boek 2 = Het opsporingsonderzoek
NB algemeen: art. 127 Sv – ‘’Onder opsporingsambtenaren worden verstaan alle personen
met de opsporing van het strafbare feit belast.’’
Art. 141 SV (gewone opsporingsambtenaren):
Met de opsporing van strafbare feiten zijn belast:
a. de officieren van justitie
b. de ambtenaren van politie, bedoeld in art. 2, onder a, van de politiewet 2012, en de
ambtenaren van politie, bedoeld in art. 2, onder c en d, van die wet, voor zover zij zijn
aangesteld voor de uitvoering van de politietaak
(…)
- Zie ook art. 2a Politiewet 2012
De politietaak, art. 3 Politiewet 2012:
‘’De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in
overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke
handhaving van de rechtsorden en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven.’’
,Handhaving rechtsorde, art. 12 Politiewet 2012
1. Indien de politie optreedt ter strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde, dan wel taken
verricht ten dienste van de justitie, staat zij, tenzij in enige wet anders is bepaald, onder
gezag van de officier van justitie.
2. De officier van justitie kan de betrokken ambtenaren van politie de nodige aanwijzingen
geven voor de vervulling van de in het eerste lid bedoelde taken.
Art. 141 Sv (vervolg van gewone opsporingsambtenaren)
(…)
c. de door onze Minister van Veiligheid en Justitie in overeenstemming met Onze Minister
van Defensie aangewezen militairen van de Koninklijke marechaussee;
d. de opsporingsambtenaren van de bijzondere opsporingsdiensten, bedoeld in artikel 2 van
de Wet op de bijzondere opsporingsdiensten.
Bijzondere opsporingsdiensten
- Beperkte taak (werkzaam op een specifiek beleidsterrein)
- Algemene opsporingsbevoegdheid
- Politiewet 2012 niet van toepassing
1. Belastingdienst/FIOD
Belastingdienst/FIOD (Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst) (tot 2010: FIOD/ECD)
FIOD houdt verdachte aan in onderzoek naar btw-fraude en witwassen
Op 10 april heeft de FIOD een 54-jarige man uit Amsterdam aangehouden die wordt
verdacht van omvangrijke btw-fraude, witwassen en valsheid in geschrifte. De FIOD
doorzocht twee woningen en een bedrijfspand in Amsterdam en Haarlem. Daarbij werden
onder meer administratie, computers, geld en een auto in beslaggenomen. (…)
2. NVWA/IOD
Inlichtingen- en opsporingsdienst van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
NVWA-IOD houdt 2 mannen aan in fipronil-onderzoek
De inlichtingen en opsporingsdienst van de NVWA (NVWA-IOD) heeft vandaag 2 verdachten
aangehouden in het strafrechtelijk onderzoek onder leiding van het Openbaar Ministerie
(OM) naar de fipronil-kwestie. Het gaat om de 2 bestuurders van het bedrijf dat het middel
vermoedelijk heeft toegepast in pluimveebedrijven. De NVWA-IOD doorzocht in totaal 8
locaties in Nederland. Het is een gecoördineerde actie van de Nederlandse en Belgische
opsporingsdiensten. (…)
3. ILT/IOD
Inlichtingen- en opsporingsdienst Inspectie Leefomgeving & Transport
ILT en politie doorzoeken transportbedrijf in onderzoek naar manipulatie tachografen
(…) Bij het transportbedrijf worden tachografen gekeurd. Uit eerder onderzoek door de ILT,
politie en Rijksdienst voor het Wegverkeer rees het vermoeden dat het hiermee sjoemelt. De
verdenking is dat bij het bedrijf gemanipuleerde tachografen worden ingebouwd. Niet alleen
in eigen vrachtwagens, maar vermoedelijk ook voor andere bedrijven. (…)
, 4. Inspectie SZW/DO
Directie Opsporing van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Verdachten aangehouden voor schijnrelaties met Vietnamese vrouwen
De Recherche Inspectie SZW heeft vandaag (18 oktober) één man en drie vrouwen in
Purmerend aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij mensensmokkel en valsheid
in geschrifte. De hoofdverdachte heeft vermoedelijk Vietnamese vrouwen naar Nederland
laten komen door het arrangeren van schijnhuwelijken, dan wel het tekenen van fictieve
werkgeversverklaringen. De hoofdverdachte exploiteert meerdere nagelstudio’s in
Amsterdam en omgeving.
‘Gewone’ opsporingsambtenaren
Algemene opsporingsbevoegdheid: bevoegd tot opsporing van alle strafbare feiten
Buitengewone opsporingsambtenaren/boa’s, art. 142 Sv
- Niet belast met de politietaak
- Niet in dienst BOD
Beperkte opsporingsbevoegdheid (wet/akte) maar: kan alle strafbare feiten omvatten
Soms bevoegdheden ex Politiewet 2012, bv. geweldsbevoegdheden, en soms toekenning
zekere geweldsmiddelen (pepperspray, handboeien, wapenstok)
Bijv. treinconducteur; boswachter
Geweldsbevoegdheden
Art. 7 lid 1 Politiewet 2012:
De ambtenaar van politie die is aangesteld voor de uitvoering van de politietaak, is bevoegd
in de rechtmatige uitoefening van zijn bediening geweld of vrijheidsbeperkende middelen te
gebruiken, wanneer het beoogde doel dit, mede gelet op de aan het gebruik hiervan
verbonden gevaren, rechtvaardigt en dat doel niet op een andere wijze kan worden bereikt.
Aan het gebruik van geweld gaat zo mogelijk een waarschuwing vooraf.
Zie nader de ‘Beleidsregels Buitengewoon Opsporingsambtenaar’
Vragen
1. Mag een boswachter die BOA is in de zin van art. 142 Sv een verdachte ‘staande
houden’?
- Art. 52 Sv en 127 Sv
- Begrip opsporingsambtenaar in art. 52 Sv, daar valt ook boa onder volgens art. 127
Sv
- Maar, wel beperkte opsporingstaak boswachter boa die fietsendief in eigen straat
staande houdt… art. 52 Sv toepassen in het kader van de beperkte opsporingstaak
die is toegekend.
2. Mag een BOA op bevel van de OvJ vertrouwelijke communicatie opnemen met een
technisch hulpmiddel?
- Art. 126l Sv machtiging R-C
- Maar mag sowieso niet volgens lid 1 - bevoegdheid specifiek toegekend aan
ambtenaren als bedoeld in art. 141 onder b, c en d Sv.