Samenvatting van het boek 'ethiek in praktijk' van L.L.E. Bolt, M.F. Verweij en J.J.M. van Delden. Dit boek wordt gebruikt bij de cursus 'ethiek', onderdeel van de lerarenopleiding omgangskunde. Belangrijke begrippen heb ik dikgedrukt, zodat het document gemakkelijk te scannen is. De (naar mijn ide...
Duidelijke, uitgebreide samenvatting. Na het lezen heb ik vertrouwen in mijn toets!
Door: merel_vermeulen • 3 jaar geleden
Door: annevanroij • 3 jaar geleden
Duur en helaas veel te summier. Soms een paar regels voor een heel hoofdstuk. Met alleen het uittreksel kom je niet diep genoeg in de stof.
Door: dvsoelen • 3 jaar geleden
Dag Anne,
Wat vervelend dat de samenvatting zo is tegengevallen. Ik zie nu helaas ook dat de prijs er niet goed in stond. De stof heb ik wel goed begrepen, dus als ik je ergens bij kan helpen voor een specifiek hoofdstuk hoor ik dat graag.
Groetjes!
Inhoud
Hoofdstuk 1 Moraal en ethiek: verwachtingen en verantwoording..............................................................2
Hoofdstuk 2 Het stappenplan: een structuur voor ethische reflectie en discussie........................................4
Hoofdstuk 3 Waarden................................................................................................................................... 5
Hoofdstuk 4 Het welzijn van mens en dier behartigen: weldoen en niet schaden........................................6
Hoofdstuk 5 Eigenheid van mens en dier: autonomie en integriteit.............................................................8
Hoofdstuk 6 Rechtvaardigheid...................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 7 Het wegen van waarden en principes..................................................................................... 10
Hoofdstuk 8 Meer goed dan kwaad............................................................................................................ 11
Hoofdstuk 9 Uit de aard van de handeling.................................................................................................. 13
Hoofdstuk 10 Intermezzo............................................................................................................................ 15
Hoofdstuk 11 Deugen of niet deugen, dat is de vraag................................................................................. 16
Hoofdstuk 12 Zorgethiek: denken over verantwoordelijkheid en zorgbehoeften.......................................20
Hoofdstuk 13 Waarom moet ik en moeten wij moreel zijn?.......................................................................22
Hoofdstuk 14 Ieder z’n eigen moraal?........................................................................................................ 23
Hoofdstuk 15 Hoe tolerant moet Nederland zijn?....................................................................................... 24
Hoofdstuk 16 Waarom heb ik aan harde feiten niet genoeg?.....................................................................25
Hoofdstuk 17 Hoe bepaalt mijn levensbeschouwing mijn morele opvattingen?.........................................26
Hoofdstuk 18 Wanneer ben ik verantwoordelijk?....................................................................................... 29
Hoofdstuk 19 Kan een collectief verantwoordelijk zijn?..............................................................................31
Hoofdstuk 20. 4 Argumenten met vage begrippen.....................................................................................32
Hoofdstuk 21 Hoe herken je drogredenen?................................................................................................ 33
Samenvatting tabel verschillende theorieën............................................................................................... 35
,Hoofdstuk 1 Moraal en ethiek: verwachtingen en
verantwoording
Morele opvattingen zijn niet alleen cultuur-, maar ook tijdsgebonden en dus zeer
veranderlijk.
Vraag om over na te denken: Als het toch een kwestie is van tijd en cultuur, hoe
kunnen wij dan bepalen wat moreel juist of verkeerd is?
Morele problemen roepen de vraag op wat juist is om te doen. Met andere
woorden, er wordt een oordeel, een waardering uitgesproken over menselijk
handelen. Dat oordeel wordt gemaakt met behulp van morele waarden en
normen. Het is daarom ook niet verwonderlijk dat je van mening kunt verschillen.
Het morele gezichtspunt bepaalt of iets moreel kan worden genoemd. Het
gezichtspunt heeft vier kenmerken:
1. Het is normatief: het gaat erom hoe je moet handelen, wat mensen van
elkaar mogen verwachten
2. Het is gericht op fundamentele en op zichzelf nastrevenswaardige
doeleinden.
3. Je houdt rekening met al de betrokken partijen (alpartijdigheid)
4. Als je een handeling vanuit een moreel gezichtspunt beoordeelt, dan doe
je dat met behulp van waarden of normen die in principe universeel geldig
zouden kunnen zijn.
Het gehanteerde gezichtspunt bepaalt of een probleem of een norm ‘moreel’
genoemd kan worden. Vanuit een moreel gezichtspunt iets of iemand
beoordelen, houdt ten eerste in dat je je beroept op normen en waarden
(normatief). Deze normen en waarden zijn ten tweede gericht op fundamentele,
op zichzelf nastrevenswaardige doeleinden. Het gezichtspunt houdt ten derde in
dat je rekening houdt met de perspectieven van alle betrokkenen
(alpartijdigheid). En ten slotte moet je bij het beoordelen van handelingen bereid
zijn de normen waarmee je oordeelt op iedereen gelijkelijk van toepassing te
laten zijn.
Wanneer iets niet ‘moreel’ genoemd kan worden, noemen we dat a-moreel. Het
behoort dan bijvoorbeeld tot het gebied van recht of etiquette. Wanneer iets
moreel gezien verkeerd, ongeoorloofd of verboden is noem je dat immoreel.
Moraal kunnen we omschrijven als het geheel van morele normen en waarden
dat door een individu of binnen een groep, instelling of cultuur als een
belangrijke richtlijn voor het eigen handelen wordt beschouwd.
Normen zijn concrete gedragsregels of handelingsvoorschriften die aangeven
wat wij in een bepaalde situatie behoren te doen of na te laten. Normen zijn
aanwijzingen en criteria voor ons handelen. Waarden zijn algemener van aard.
Waarden zijn belangrijke en nastrevenswaardige eigenschappen, ervaringen of
situaties. Ze inspireren ons en geven een bepaalde richting aan. Normen en
waarden zijn wezenlijk met elkaar verbonden. Eerlijkheid is een waarde die
bepaalde normen omvat, zoals: ‘je mag iemand niet misleiden’.
Je kunt normen en waarden op drie manieren onderzoeken:
1. Onderzoeken welke normen en waarden in een groep of samenleving
gelden. Ook het verklaren waarom die moraal als normatief wordt of werd
beschouwd wordt onderzocht. Deze tak van de ethiek wordt descriptieve
ethiek genoemd.
, 2. Onderzoeken die bestudeert of beschreven normen en waarden goed zijn
en zo ja, waarom. Dit wordt normatieve ethiek genoemd.
3. Filosofische analyse die zicht richt naar de betekenis en rechtvaardiging
van morele oordelen. Dit wordt meta-ethiek genoemd.
Ethiek is de wetenschappelijke of systematische studie van moraal.
De term ‘moreel’ heeft twee betekenissen:
1. Algemene betekenis: behorende tot het gebied van de moraal
2. Specifieke betekenis: het is juist, verkeerd, verplicht of geoorloofd
, Hoofdstuk 2 Het stappenplan: een structuur voor
ethische reflectie en discussie
Het stappenplan is een hulpmiddel om op een gestructureerde wijze over een
moreel probleem te reflecteren en overleg te voeren. Het doel van het
stappenplan is om de voortgang van het denkproces te bewaken en om
inzichtelijk te maken op welke overwegingen een conclusie is gebaseerd.
- Fase I Verkenning casus in beeld krijgen
1. Welke vragen roept deze casus op?
- Fase II Explicitering
2. Wat is de morele vraag? deze stap bepaalt hoe en in welke
richting het proces inhoudelijk verder loopt. Belangrijk is om de
morele vraag concreet, helder, neutraal en handelingsgericht te
formuleren.
3. Welke handelingsmogelijkheden staan op het eerste gezicht open
om de vraagstelling ‘op te lossen’? belangrijk om nog niet de
voorkeur voor een mogelijkheid uit te spreken
4. Welke feitelijke informatie ontbreekt op dit moment die nodig is
om de morele vraag te beantwoorden?
- Fase III Analyse
5. Wie zijn bij de morele vraag betrokken en wat is het perspectief
van ieder van de betrokkenen? elke betrokkene krijgt evenveel
aandacht.
6. Welke argumenten zijn relevant voor de beantwoording van de
morele vraag? bij het verzamelen van argumenten moet
worden onderzocht of ze relevant zijn, dat wil zeggen, of ze een
keuze of handelingsmogelijkheid ondersteunen
- Fase IV Afweging
7. Wat is het gewicht van deze argumenten in deze casus?
verschillende argumenten tegen elkaar afwegen, zodat een
verantwoorde afweging gemaakt kan worden die door liefst allen
wordt gedeeld
8. Welke handelingsmogelijkheid verdient op grond van deze
afweging de voorkeur?
a. Consensus één van de mogelijke uitkomsten dat op
grond van de afweging één bepaalde
handelingsmogelijkheid als de meest verantwoorde optie
wordt beschouwd
b. Compromis er wordt voor een optie gekozen waarbij
geen van de deelnemers aan het beraad hun volledige
instemming kunnen geven
c. Procedurele oplossing bijv. meerderheid van de
stemmen geldt of de keuze te laten aan de
eerstverantwoordelijke
d. Impasse geen van de deelnemers stemt in met een
compromis of een procedurele oplossing
- Fase V Aanpak
9. Welke concrete stappen vloeien hieruit voort? er wordt
duidelijk gemaakt wat er moet gebeuren en door wie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dvsoelen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,19. Je zit daarna nergens aan vast.
