Europese Rechtsgeschiedenis: late middeleeuwen 500 - 100
Hoorcollege 6
Terugblik vroege middeleeuwen
Desintegratie gebied/gezag (9de/10de eeuw)
Karels rijk wordt opgedeeld tussen zijn kleinszoons. Je krijgt 3 koninkrijken: Frankrijk, Duitsland en
italic. De Duitse koning wordt keizer. Binnen deze 3 koninkrijken zet de desintegratie zich verder
en alle bestuur schakels waar de koninkrijk uit bestaat (alle hertogdommen, graafschappen,
bestuur units, …) worden steeds zelfstandiger. Dit worden dus kleine koninkrijkjes binnen het
grote koninkrijk
Heerlijk stelsel (begin 10de eeuw) alle graafschappen en hertogdommen gaan zich steeds
zelfstandiger opstellen. De lagere heren gaan zich ook zelfstandiger opstellen. De top (koning, …)
krijgt moeilijkheden om de boel bij elkaar te houden. Zo’n Graaf gaat zich gedragen alsof hij
koning is in eigen gebied. Baas in eigen gebied.
Eigenlijke koninkrijken inclusief
(quasi-) soevereine vorstendommen
Half – zelfstandige vorstendommen: officieel maken ze nog steeds deel uit van zo’n koninkrijk.
Maar feitelijk gedragen de heren zich als eigen vorst.
Landelijke vorsten Gewestelijke vorsten
(koninkrijken) (landsheerlijkheden)
+
Besturen de koninkrijken Graven en hertogen die het
bestuur over hun
landsheerlijkheid hebben
Personele vorstelijke macht (1150)
Zowel landelijk als een gewestelijke vorst waren eerst personele vorsten, d.w.z. zij waren vorst
van een volk en niet van een land
Territoriale vorstelijke macht (1150 >)
Na 1150 worden zij territoriale vorsten, ze gaan steeds meer voorstellen als een vorst van een
gebied
feodale vorstenstaat = is het 1ste staatstype. Dat is een staat die is geworteld in het leenstelsel,
maar het is een vast gebied die onder leiding staat onder een graaf/hertog/ …
Feodale vorstenstaat (1)
, Kenmerk feodale vorstenstaat:
Enerzijds versterking en uitbouw van het bestuursapparaat
De feodale vorstenstaat verzameld een sterk bestuursapparaat. Zo een vorst heeft een soort van
regeringsraad om zich heen waarin er belangrijke personen van dat gebied zitten (hoge adel &
hoge geestelijkheid).
Binnen dit bestuursapparaat/ adviesorgaan, komen er steeds meer geschoolde mensen in (juristen). Rond
de 12e ontstaan er universiteiten en dan konden mensen rechten gaan studeren, en als je dit goed doet
kan je een plaatsje krijgen in zo’n regeringsraad. Dus er waren nu niet alleen maar hoog geplaatsen
figuren (van adellijke of geestelijke afkomst, ..).
Universitair geschoolde raadslieden (inclusief juristen) in regeringsraad
Ontwikkeling van gespecialiseerde instellingen uit regeringsraad
(gerechtshoven, hofgerechten)
Belangrijkste: gerechtshoven, deze houden zich met de rechtspraak bezig is
de voorloper van ons hofgerecht.
Dus niet alleen maar geestelijken, adel of landeigenaren in het bestuursapparaat
Feodale vorstenstaat (2)
Anderzijds begrenzing van de vorstelijke macht
Standenvergadering adel/ geestelijkheid/ steden
Een vorst (ongeacht of het een landelijke of graaf/hertogvorst is) heeft geen absolute
macht. Zo’n vorst wordt gedwongen om samen te werken met de standenvergadering.
Een standenvergadering = de voorloper van ons parlement. Een vorst die zijn gebied wilt
besturen, die een bepaalde wet wilt afkondigen in zijn gebied, moet dat doen in
samenwerking met zo’n standenvergadering. Hij is daar sterk van afhankelijk, want zij
steunen hem in zijn bestuur en geven hem er ook vaak geld voor.
In de 12e eeuw komen er steden op. Steden zijn min of meer soevereine kringen binnen
zo’n gebied. Die mogen tegen een betaling aan de landsheer, een eigen zaak regelen.
Autonome rechtskringen
Kerkelijke recht/ rechtspraak
Stedelijk recht/ rechtspraak
Elke stad binnen een graafschap of hertogdom mag tegen betaling aan die landsheer zijn
eigen zaak bemachtigen, zijn eigen rechtspraak regelen. De steden vormen kleine
rechtskringen binnen het grotere geheel. Waarin het recht wordt gesproken door
vertegenwoordigers van die stedelingen, en niet zozeer door een rechter die een
landheer heeft aangesteld.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisaelmanai. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.