Plan van aanpak:
1-6-2021 motiverende
gespreksvoering
Periode 5
Fontys hoge school mens en gezondheid
,Theoretisch kader
Wat is Motiverende Gespreksvoering?
Miller en Rollnick geven in hun boek de definitie: ‘motiverende gespreksvoering is een
persoonsgerichte manier van hulpverlenen om het veel voorkomende probleem van ambivalentie
ten aanzien van verandering aan te pakken.
Engagement
In dit proces verbinden degene die verandert en de begeleider zich aan elkaar. Soms gebeurt dat in
enkele seconden, soms duurt het wat langer. In dit proces ontstaat wederzijds vertrouwen. Dit
engagement (ook in de relatie leidinggevende-medewerker) is een voorwaarde om iemand te
kunnen begeleiden bij gedragsverandering!
Focus
Engageren leidt tot focussen op een bepaalde agenda, dat waar de persoon voor komt. Focussen is
het proces waarmee in een gesprek over verandering een bepaalde richting wordt ingeslagen, het
doel van de relatie wordt helder. De oorspronkelijke agenda’s worden op elkaar afgestemd en er
wordt een gezamenlijke agenda opgesteld.
Ontlokken
Ontlokken is de kern van MVG, bij ontlokken gaat het over de verandermotieven van de cliënt zelf.
Het treedt op als de focus ligt op een bepaalde verandering en je de gevoelens en ideeën van de
cliënt versterkt. Het is belangrijk dat je de cliënt zo veel mogelijk zelf met ideeën laat komen.
Plannen
Als de motivatie zich heeft ontwikkeld tot veranderbereidheid gaat de cliënt meer denken aan en
praten over wanneer en hoe te veranderen en minder over of en waarom, het ‘waarom’ is duidelijk
in deze fase wordt er gekeken naar het ‘hoe’. De cliënt gaat opzoek naar advies en informatie, dit
kan plaatsvinden in een MVG-gesprek. Plannen omvat zowel het ontwikkelen van de
vastbeslotenheid om te veranderen als het formuleren van een actieplan.
ASE-module
Het ASE-model is een model waarmee gedrag verklaard en geanalyseerd kan worden.
De A staat voor attitude, dat wil zeggen hoe belangrijk de patiënt zijn/ haar probleem vindt. Een
attitude ontstaat door een afweging van voor- en nadelen die de persoon aan het gedrag verbindt.
De S staat voor de sociale invloed van de zorgvrager, de waarden die de patiënt hecht aan de
opvattingen van belangrijke anderen (echtgenoot, ouders, kinderen), hoe belangrijk mensen voor
iemand zijn, hoe sterker hij hun opvattingen en opstelling als steun of juist belemmering zou
ervaren. De E staat voor de eigeneffectiviteit van de zorgvrager, het vertrouwen in het eigen
kunnen dit is erg belangrijk om het uiteindelijke doel te bepalen. Om de kans van slagen te vergroten
is het belangrijk het vertrouwen in het eigen kunnen te bevorderen.
(Van der Burgt, Terra & Van Mechelen, 2016, hoofdstuk 3 pagina 60 en hoofdstuk 6 pagina’s 103 t/m
105 en pagina 111 t/m 114)
,Ambivalentie
Bij ambivalentie zijn er tegelijkertijd tegenstrijdige motieven aanwezig, elk argument lokt een tegen
argument uit. Bij ambivalentie gaat het niet alleen over logische argumenten maar ook over
krachtige emoties.
Verandertaal
Verandertaal is elke door iemand zelf verwoorde uitspraak die een argument voor verandering
inhoudt.
- Behoud taal: uitspraken waaruit blijkt dat een persoon niet wil veranderen
- Voorbereidende verandertaal: er is een wens en een wil tot verandering, het is belangrijk
dat de cliënt wil, kan en een rede heeft tot verandering.
- Mobiliserende verandertaal: duidt een beweging aan in de richting van het oplossen van de
ambivalentie ten gunste van verandering. Zeggen dat je moet, kan of wil veranderen of datje
daar goede redenen voor hebt, is niet hetzelfde als zeggen dat je zult veranderen.
, Opbouw van het gesprek
Vaardigheden door het gesprek heen
Engageren
Open vragen stellen
Reflectief luisteren (eenvoudige reflectie, complexe en tweezijdige reflecties)
Eenvoudige reflectie
Complexe reflectie
Tweezijdige reflectie
Bevestigen
Samenvattingen maken (samenvoegend)
Samenvattingen maken (verbindend)
Samenvattingen maken (afsluitend)
Waarden verkennen
Ambivalentie/ verandertaal herkennen
Behoudtaal en wrijving herkennen
Zoeken veranderkansen
Onzekerheid tolereren
Controle delen
Voorbereiding
Locatie organiseren
Voorbereiding situatie (inhoudelijke voorbereiding)
Spullen binnen handbereik
Stilstaan bij eigen houding
Eigen doelen en wensen beschouwen tegen het licht van ethische waarden
Geen kwaad doen/ weldoen/ autonomie/ rechtvaardigheid
Gericht op compassie
Ontlokken
Acceptatie
Samenwerking
Inleiding (focussen)
Exploreren focus op basis van de bron cliënt
Exploreren focus op basis van de bron setting
Exploreren focus op basis van de bron expertise hulpverlener
Drie stijlen van focussen: sturen
Drie stijlen van focussen: volgen
Drie stijlen van focussen: gidsen
Drie scenario’s om te focussen, scenario 1: ‘Ik weet waar we heen gaan; de focus is
duidelijk.’
Drie scenario’s om te focussen, scenario 2:’Er zijn verschillende opties en we moeten
beslissen.’
Drie scenario’s om te focussen, scenario 3: ‘De focus is onduidelijk en we moeten
verder exploreren.’
Koershouden scenario 1: een duidelijke koers
Koershouden scenario 2: een focus kiezen; agenda mapping
Koershouden scenario 3: onduidelijke koers; oriënteren
Agenda mapping
Toestemming vragen
,Kern (ontlokken)
Ontlokken met open vragen
Voor- en nadelen in kaart brengen (voor- en nadelen balans)
Gebruik van de belangenmeetlat
Voorbereidende verandertaal herkennen
Mobiliserende verandertaal herkennen
Uitersten en waarden verkennen
Schaalvragen: belang en vertrouwen
Herkennen behoudtaal en wrijving
Reageren op behoudtaal (reflecties, strategische reacties)
Reageren op wrijving (reflecteren, verontschuldigen, instemmen, focus verschuiven)
Plannen:
Herkennen van bereidheid tot verandering
Overzicht geven
Hamvraag stellen
Verwachtingsvolle stilte
Tot veranderplan komen: drie scenario’s;
o Plan is meteen duidelijkà verder concretiseren; hindernissen opsporen
o Meerdere optiesà doel vast stellen en opties inventariseren; voorkeur
onderzoeken
o Nog ietsà brainstormen
Afsluiting
Aangeven dat het einde van het gesprek nadert
Controleren of de zorgvrager de informatie heeft begrepen, de zorgvrager een
samenvatting laten geven.
Vangnet bieden
Vervolgafspraak maken
Afscheid nemen
, Vaardigheden door het gesprek heen
Wat Engageren
Hoe Bij engageren ga je een nuttig contact en werkrelatie aan met de zorgvrager.
Het is belangrijk dat er een wederzijds vertrouwen is. Het is belangrijk dat je
goed luistert.
- Waarom komt deze cliënt met mij praten?
Waarom Door engageren bouw je een wederzijds vertrouwen, dit is belangrijk voor het
proces.
Effect Door het vertrouwen heb je een goede band en kunnen er meer dingen
gezegd worden.
Bron (Miller & Rollnick, 2018)
Wat Open vragen stellen
Hoe Door open vragen te stellen nodig je de zorgvrager uit om zijn verhaal te doen.
- Kunt u hier meer over vertellen?
Waarom Open vragen helpen om het referentiekader van de persoon te begrijpen en
om een samenwerkingsrelatie te versterken.
Effect Je krijgt een duidelijker beeld van de persoon en zijn probleem, ook wordt de
samenwerkingsrelatie versterkt.
Bron (Miller & Rollnick, 2018)
Wat Reflectief luisteren (eenvoudige reflectie, complexe en tweezijdige reflecties)
Hoe Reflectieve uitspraken hebben als functie verdieping. Goed reflectief luisteren
zorgt ervoor dat de patiënt blijft praten, zoeken en overwegen.
- Wat gaat er in u om?
- Hoe voelde u zich hierbij?
- Als we terugkijken naar dat moment hoe voelt u zich er nu bij?
Waarom Door reflectief te luisteren stimuleer je de zorgvrager tot goed nadenken over
zijn probleem.
Effect De zorgvrager denkt diep na over zijn problemen.
Bron (Miller & Rollnick, 2018)
Wat Eenvoudige reflectie
Hoe Bij een eenvoudige reflectie is de herhaling van een paar woorden genoeg om
de zorgvrager aan de gang te houden.
- Zorgvrager: ‘Ik voel me nogal gedeprimeerd vandaag.’
Eenvoudige reflectie: ‘U voelt zich gedeprimeerd.’
Waarom Door een eenvoudige reflectie te geven kun je de persoon aan de gang
houden, zo blijft het gesprek lopen.
Effect Door een eenvoudige reflectie te geven houd je het gesprek gaande,
eenvoudige reflecties voegen weinig of niets toe aan wat de zorgvrager heeft
gezegd. Als je het gevoel hebt dat dat je niet vooruitkomt met een eenvoudige
reflectie kun je overgaan op een complexe reflectie.
Bron (Miller & Rollnick, 2018)
