Dit document bevat een samenvatting van de twee verplichte boeken voor het vak 'Lokaal en Regionaal Bestuur', te noemen "Lokaal bestuur" en "Tussen eerste overheid en tweederangsdemocratie". De samenvatting bevat een compact overzicht van de meest belangrijke elementen die belicht worden in de boek...
Zes kenmerken gemeentebestuur:
Publiekrechtelijke bevoegdheden
Ondergeschikt aan een hogere autoriteit
Democratisch gelegitimeerd bestuur
Recht om belasting te heffen
‘Open huishouding’
Fysiek meest nabije en territoriaal kleinste overheidslaag
Hoofdstuk 2. De leer en de essentie.
Autonomie – verwijst naar de vrijheid van gemeenten om hun eigen huishouding te regelen
Medebewind – verwijst naar de uitvoering van rijksbeleid door gemeenten
Initiatiefrecht – gemeenten kunnen zelf nieuwe taken ter hand nemen, wat gemeenten tot
‘algemeen bestuur’ met een ‘open huishouding’ maakt
Politiek medebewind – laat de wet de gemeenten bij de uitvoering de ruimte om te
komen tot lokale normstelling. In politieke gremia kan een eigen beleid voor de
uitvoering van het rijksbeleid worden vastgesteld.
Ambtelijk medebewind – de ruimte voor lokale normstelling bestaat niet, maar de
wet laat wel voldoende ruimte om (op ambtelijk niveau) vooral recht te doen aan de
doeleinden van de wet. Hoe die doeleinden moeten worden bereikt, is niet en detail
voorgeschreven.
Mechanisch medebewind – er wordt hier wel nauwkeurig voorgeschreven hoe van
geval tot geval moet worden gehandeld: formeel laat de wet de gemeente geen
ruimte meer bij de uitvoering van de wet. De landelijke normstelling is zo specifiek
dat de gemeente(ambtenaar) slechts moet bepalen of het individuele geval aan de
criteria van de wet voldoet.
Voordelen van functioneel bestuur t.o.v. algemeen bestuur
1. Het functioneel bestuur kan nauw aansluiten bij de schaal van het betreffende
maatschappelijke probleem
2. Mogelijkheid om betrokken maatschappelijke organisaties
(mede)verantwoordelijkheid te geven
3. Specifieke mogelijkheid om het bestuur (gedeeltelijk) aan deskundigen en
gezaghebbende figuren over te laten
Nadelen: beperkt blikveld van functionele besturen vanwege hun specifieke opdracht ;
zelfstandigheid kan bijdragen aan een verstoring van de taakuitoefening van andere
overheden ; democratische legitimatie KAN minder zijn, hoeft niet
,Hoofdstuk 3. Burgers en de lokale democratie
Kenmerken lokale politieke partijen:
- Grote maatschappijvisies ontbreken
- Een of andere bedreiging vormt een belangrijke reden van bestaan
- De leden hebben hartstocht voor hun partij en voor hun gemeente en zijn zichtbaar
voor de lokale bevolking
- Vooral in de ogen van landelijke partijen beschikken lokale partijen over
onvoldoende bestuurlijke vaardigheden
- Vertegenwoordigers van lokale partijen spreken graag de taal van ‘de gewone
burger’
- Lokale partijen richten zich eerder op het helpen van individuen dan op het
ontwikkelen van beleid
- Lokale partijen staan voor plaatselijke symbolen, waardoor de lokale politiek voor
veel burgers herkenbaar wordt wederom neiging complexiteit van bestuur
ontkennen
- In bepaalde opzichten zijn lokale partijen apolitiek en soms zelfs antipolitiek;
populisme kan hierbij op de loer liggen
Referenda typen:
Raadplegende referenda
Beslissende referenda
Correctieve referenda over besluit gemeenteraad, waarbij de bevolking de
mogelijkheid heeft een raadsbesluit te corrigeren
Drie generaties van burgerparticipatie
1. Overheid is initiatiefnemer, burger heeft
recht op inspraak
2. De overheid en burger trekken gezamenlijk
op, in interactief bestuur en coproductie
van beleid
3. De burger neemt het initiatief door met
voorstellen te komen, de overheid
faciliteert
‘Best persons’ zijn mensen die opvallen in de aanpak van probleemwijken. Het kunnen
frontlijnwerkers zijn van de gemeente, bij een corporatie of voor de politie, of zij bedenken
nieuwe manieren van werken in de wijk. Zij opereren vaak op het grensvlak tussen
verschillende werelden en dan met name op het grensvlak tussen leefwereld van de wijk en
de systeemwereld van formele instanties. Zij verbinden mensen in de wijk met elkaar en
verbinden de wijk met formele instanties zoals gemeente en corporatie.
Interactief bestuur: voeren van stadsgesprekken, instellen van kwaliteitspanels, instellen van
wijkpanels, instellen van dorps- en wijkraden
, Drie visies met betrekking tot verkiezingen:
1. Verkiezingen zijn een middel tot functiedeling: periodiek worden bestuurders
gekozen, omdat er moet worden bestuurd en dit eenvoudiger kan door enkele
gedelegeerden dan door de gemeenschap als geheel. Het gemeentebestuur heeft de
taak deze democratie te organiseren en in goede banen te leiden.
2. Verkiezingen zijn een middel om helderheid te krijgen over de politieke opvattingen
van de bevolking en om ervoor te zorgen dat de opvattingen binnen het
gemeentebestuur de opvattingen binnen de samenleving goed representeren. Vraagt
om aanvullingen als inspraak, interactief bestuur en referenda (je hebt maar één
stem en stemt dus gelijk op alle punten binnen een verkiezingsprogramma, terwijl je
het soms ook ergens niet mee eens kan zijn).
3. Verkiezingen zijn een middel om vertegenwoordigers te mandateren om het
algemeen belang te behartigen, ook als dit ingaat tegen de individuele belangen van
burgers. Vanuit deze visie is er beperkte ruimte voor interactief bestuur en
referenda.
Hoofdstuk 4. Raad, college en wethouders
Het gemeentelijk bestuur kent drie bestuursorganen: gemeenteraad, college van B&W en de
burgemeester.
Dualisering en de verhoudingen tussen de gemeenteraad en het college van B&W:
- Wethouders zijn geen lid meer van de gemeenteraad. Ze worden nog wel benoemd
door de gemeenteraad, maar raadsleden die tot wethouder worden benoemd
verliezen hun raadslidmaatschap.
- De rollen van de gemeenteraad zijn formeel verhelderd en versterkt. De raad wordt
nadrukkelijker dan in het verleden gepositioneerd als volksvertegenwoordiger,
controleur en kadersteller. De raad heeft daardoor nieuwe bevoegdheden gekregen.
Zo heeft hij een onderzoekrecht gekregen en het recht op ambtelijke bijstand. Raden
die dat willen, kunnen zelfstandig onderzoek verrichten en opdracht geven daartoe.
Ook kunnen recht van initiatief en recht van amendement makkelijker gebruikt
worden.
- Elke gemeente is verplicht een rekenkamer(functie) in te stellen om de
doeltreffendheid en doelmatigheid van het gevoerde beleid te beoordelen. In plaats
van een onafhankelijke rekenkamer kunnen gemeenteraden ook besluiten tot het in
het leven roepen van een rekenkamerfunctie binnen de raad. Voordeel van een
onafhankelijke rekenkamer is dat bij het beoordelen van het beleid geen politieke
overwegingen mee zullen spelen. Kennis van de gemeente en van de manier waarop
de gemeente functioneert, kan ook nuttig zijn bij het beoordelen van het
gemeentelijk beleid.
- Gemeenteraden hebben een eigen griffier. Deze functionaris werkt alleen voor de
raad en niet voor het college van B&W. gemeenteraden kunnen zelf besluiten over
de omvang en de invulling van de griffie en daarmee de griffierfunctie. De griffier
moet een ander persoon zijn dan de gemeentesecretaris.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophiedebat. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.
