Maatschappijleer verzorgingsstaat en pluriforme democratie
Hoofdstuk 3: verzorgingsstaat
§1: Wie moet er helpen?
Nederland is een verzorgingsstaat: de overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van haar
inwoners. Hierbij staat solidariteit centraal: bereidheid in een groep of samenleving om risico’s met elkaar te delen.
Overheid: mechanisme waarbij regulering plaatsvindt door de staat op basis van wetten. (Geregeld en betaalt door
overheid bv zorg, door belastingen of premies burgers te laten betalen voor zorg)
Markt: mechanisme waarbij regulering plaatsvindt doordat individuen in vrijheid keuzes maken op basis van
wederkerigheid. (Zelf kunnen betalen voor bv zorg)
Particulier initiatief: Hierbij helpen en ondersteunen mensen elkaar omdat ze om elkaar geven of omdat ze het
zorgen voor elkaar als belangrijke norm zien. (Naastenliefde en solidariteit staat voorop, geen verplichting)
In de welfare triangle zijn de drie mechanismen overheid, markt en particulier initiatief afgebeeld in een figuur.
Overheid:
- Basis- en middelbaar onderwijs
- Zorg voor ouderen
Markt:
- Ontwikkeling en productie van medicijnen
Particulier initiatief:
- Sportverenigingen
Sociaaldemocratische partijen (SP, PvdA):
- Overheid als mechanisme om zaken te regelen
- Gelijkheid als centrale waarde in ideologie→ overheid als coördinerend mechanisme
Liberalisme:
- Sterke voorkeur voor de markt
- Vrijheid als centrale waarde in ideologie→ de markt biedt meeste vrijheid aan mensen
Christendemocraten:
- Kiezen voor particulier initiatief
- Naastenliefde en solidariteit→ mensen hebben elkaar nodig in samenleving en moeten voor elkaar zorgen
§2: Waarom doet de overheid zoveel?
Externe effecten de gevolgen van tegenslag en problemen voor andere dan de direct getroffenen. Jouw ziekte kan
negatieven gevolgen hebben voor andere, je kan niet werken, wat negatieve gevolgen heeft voor je werkgever.
Armoede kan er toe leiden dat mensen gaan bedelen of stelen, negatief effect voor andere. Uitkeringen zijn er niet
in de eerste plaats voor de armen, maar moeten ervoor zorgen dat anderen geen last krijgen van hun armoede.
Arbeidersbeweging: verzamelnaam voor vakbonden en politieke partijen die zich inzetten voor arbeiders(rechten).
In grote lijnen zien we dat de verzorgingsstaat in de samenleving vier functies vervult:
, Verzorgingsfunctie(zorg): hulp aan mensen die (niet) meer voor zichzelf kunnen zorgen. Hulp aan kinderen, ouderen,
zieke en mensen met een beperking. Financiële ondersteuning maar ook troost, begeleiding of medische zorg.
Verzekeringsfunctie(sociale zekerheid): iedereen in samenleving zekerheid van een (minimum) inkomen, wanneer
gebruikelijke inkomen wegvalt als gevolg van ziekte, ouderdom, werkloosheid.
Verheffingsfunctie(onderwijs): kans aan mensen geboden om zich te ontplooien. Mensen omhoog krijgen met
opleiding.
Verbindingsfunctie(cultuur): gaat om creëren van sociale cohesie (onderlinge verbondenheid) tussen mensen en
tussen groepen mensen. Overbruggen van armen en rijken, en autochtonen en allochtonen.
§3: Wat is echt noodzakelijk?
De bijstand, eigenlijk de Wet werk en bijstand is het vangnet in ons stelsel van sociale zekerheid. Mensen die geen
baan en inkomen hebben en ook geen recht hebben op een uitkering, kunnen in aanmerking komen voor een
bijstandsuitkering. De hoogte van de bijstandsuitkering is afgestemd op het sociaal minimum, het bedrag dat
mensen ten minste nodig hebben om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien.
Een bijstandsuitkering heeft dan ok een minimumbehoeftefunctie, inkomen op niveau van het sociaal minimum.
Uitkeringen kunnen ook een loondervingsfunctie hebben, mensen van inkomen te voorzien als deze wegvalt door
ziekte, arbeidsongeschiktheid of werkloosheid. Ze zijn voorgegeven volgens het equivalentiebeginsel. Er is sprake
tussen equivalentie (evenredigheid) tussen de hoogte van de betaalde premie en de hoogte van de te ontvangen
uitkering. Bij uitkeringen met een minimumbehoefte, is er nooit sprake van het equivalentiebeginsel, maar deze zijn
opgezet vanuit het solidariteitsbeginsel. Mensen met een hoger inkomen betalen weliswaar meer belasting of
premie, maar ontvangen geen hogere uitkering.
Uitkeringen:
- Hebben minimumbehoefte zijn opgezet vanuit solidariteitsbeginsel
- Hebben loondervingsfunctie en gaan uit van equivalentiebeginsel
Werknemersverzekeringen: zijn door de overheid georganiseerde verzekeringen die werknemers van inkomen
verzekeren als hun inkomen (gedeeltelijk) wegvalt als gevolg van werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid.
Volksverzekeringen: zijn er voor iedereen die in Nederland woont of werkt. Ze zijn te herkennen aan het feit dat ze
met ‘algemene’ beginnen.
Bij elkaar ook wel sociale verzekeringen genoemd. zij worden betaald uit premies die werknemers en werkgevers
betalen. Het sluitstuk van sociale zekerheid wordt gevormd door de sociale voorzieningen. Zijn er om te zorgen dat
niemand onder het sociale minimum zakt. Worden niet betaald uit premies, maar uit de overheidsbegroting, dus
belastingen.
De bijstand is een regeling waarbij wordt uitgegaan van de draagkracht van de leefeenheid. De hoogte van de
uitkering hangt samen met de samenstelling van het huishouden (leefeenheid).
Betalen voor de sociale zekerheid kan op twee manieren geregeld worden:
- Via een omslagstelsel: premies en belastingen die mensen nu betalen, worden gebruikt voor de uitkeringen
die nu worden verstrekt.
- Via een kapitaaldekkingsstelsel: de premies die mensen nu betalen worden gespaard voor de toekomst.
In Nederland worden het stelsel van sociale zekerheid en de zorgkosten gefinancierd met een omslagstelsel.
§4: Is school ook noodzakelijk?
Ongelijke kansen voor autochtonen en niet-westerse allochtonen, voor kinderen uit lagere en hogere milieus zijn
uitingen van sociale ongelijkheid. De verbindingsfunctie van de verzorgingsstaat richt zich op sociale ongelijkheid in
de samenleving. Er wordt gestreefd dat sociale verschillen legitiem zijn (rechtvaardige wijze).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lobkebos87. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
