INLEIDING SOCIOLOGIE
HC1:
Systematisch onderzoek van de menselijke samenleving vanuit sociologische perspectief
- Het algemeen in het bijzondere;
Het sociale in individueel gedrag; grote lijnen en patronen (komt dus vaker voor) van
samenleving aan de hand van specifieke gevallen. Iets wat individueel lijkt kan sociaal
bepaald zijn. Emile Durkheim zelfmoordstudie; hoger zelfmoordcijfer onder mannen,
ongehuwden en welvarende etc. Waarom? Minder sociale banden. Zelfmoord is individuele
keuze, maar het patroon wordt dus wel gevormd door samenleving. Of het maken van een
partnerkeuze, sociale relaties etc. kies je meestal op basis van zelfde interesses, IQ etc.
- Het ongewone in het bekende;
Invloed sociale structureren op individuen
Dingen die vanzelfsprekend lijken zijn dit misschien niet, dingen die wij als normaal vinden
moeten wij ter discussie stellen dat wij studeren lijkt een vrije keuze maar allemaal
maatschappelijke invloed (het land waarin je leeft, sociale media etc.). Normaal hebben wij
bewegingsvrijheid maar door corona niet.
Ter discussie stellen van wat wij als normaal beschouwen. Het feit dat mensen gaan
studeren na school is nu heel normaal maar vroeger niet. Of het eten met mes en vork is in
NL normaal maar in andere culturen niet.
Buitenstaanders begrijpen sociologische perspectieven beter.
C. Wright Mills:
- Sociologische verbeeldingskracht (sociologische perspectief is een manier om
sociologische verbeeldingskracht uit te voeren) ; mensen hebben de neiging om naar
specifieke situaties te kijken, maar deze verbeeldingskracht zorgt er voor dat wij ook
naar samenleving kunnen kijken. Geeft ons de mogelijkheid om een persoonlijk
probleem te transformeren naar maatschappelijk probleem (armoede). Dat je arm
bent komt niet alleen door jezelf maar ook door sociologische factoren.
- Rol geschiedenis op biografie/levensloop: bijv. belang technologie in samenleving
arbeidsmarkt etc. Gebeurtenissen persoonlijke leven verklaren door samenleving.
- Socioloog als mythejager; kritisch zijn (is iets historisch zo gegroeid op klopt het ook
statistisch? Dingen die wij als vanzelfsprekend zien in twijfel trekken)
Mondiale visie; wereld in zijn geheel. Positie in wereld beïnvloedt de samenleving; hoge-,
midden-, en lage inkomenslanden.
Effecten van sociologie:
1. We kunnen nagaan wat er wel of niet klopt aan het ‘alledaagse’ denken. (mythejager)
2. Beter inzicht in de mogelijkheden en hindernissen in dagelijks leven
3. Mogelijkheid actieve rol spelen in samenleving (door verbeeldingskracht)
, 4. Diversiteit
Opkomst van de sociologie;
- Relatief jong; eind 19e eeuw
- 1922 Bonger eerste hoogleraar sociologie
- Ontstaan en ontwikkeling door grote sociale veranderingen en processen
1. Industrialisering
2. Urbanisatie (groei van steden)
3. Democratisering (politieke veranderingen)
- Denken over de samenleving klassieke filosofen China, Griekenland
- ‘Sociologie’: Comte
- Drie fases:
1. Theologische fase (tot 1350): uitting van Gods wil
2. Metafysische fase: samenleving vindt oorsprong in natuur, natuurwetten
(14e-15e eeuw)
3. Wetenschappelijke fase: samenleving wetenschappelijk bekijken (eind 15e
eeuw)
- Opkomst positivisme: opzoek naar natuurwetten in samenleving,
inzicht verwerven d.m.v. wetenschappelijk onderzoek
- Historische context wetenschappelijke fase
1. Renaissance (15e -16e eeuw)
- Ontdekking nieuwe werelddelen, zon is kern heelal, empirisch
onderzoek
2. Reformatie (16e eeuw)
- Meer nadruk op individu, protestantisme
3. Verlichting (17e-18e eeuw)
- Vertrouwen in wetenschap, maakbare samenleving
- Modernisering
1. Proces van sociale veranderingen/patronen, in gang gezet door
industrialisering
- Berger
1. Kleine traditionele gemeenschappen verdwijnen (urbanisering)
2. Uitbreiding individuele keuzemogelijkheden (individualisering)
3. Oriëntatie op toekomst en groeiend tijdsbesef (op een bepaalde tijd naar
werk etc.)
4. Grotere sociale diversiteit (vrijheid van mensen groeit)
- Modernisering en grote denkers
1. Tönnies: Gemeinschaft (kleine gemeenschap) wordt Gesselschaft
(eigenbelang van mensen, mensen zijn vreemden van elkaar. Maar Tönnies
was niet kritisch)
2. Durkheim: mechanische- (mensen zien elkaar als gelijken, gemeinschaft)
wordt organische solidariteit (wederzijdse afhankelijkheid arbeid mensen,
, soort van gesellschaft maar optimistischer) arbeidsverdeling versterkt. Kan
leiden tot anomie; alleen om eigen belangen denken.
3. Weber: rationalisering, bureaucratisering en onttovering (van traditioneel
naar modern, zo rationeel geworden dat bijv. geloof wegvalt) negatief. Hij
was kritisch, wetenschap kan positief maar ook grote levensvragen
distantiëren. Ook vreesde hij dat rationalisering mensen zou verstikken met
regels.
4. Marx: kapitalisme (uitbuiting mensen in slechtste positie) mensen gingen
naar steden door uitbreidend marktstelsel. ziet positieve toekomst voor
samenleving
5. Simmel: urbanisering
- Sociale veranderingen zijn kracht voor sociologische ontwikkelingen
Hoofdvragen van de sociologie
1. Sociale (wan)orde (Durkheim)
a. Wat houdt de samenleving bij elkaar? Wat zorgt voor sociale (wan)orde?
2. Proces van rationalisering (Weber)
a. Waarom voltrekken rationaliseringsprocessen zich in verschillende mate in
verschillende samenlevingen?
3. Sociale (on)gelijkheid (Marx) (door industrialisering)
a. Hoe worden schaarse en begeerde zaken verdeeld? Hoe ontstaan
ongelijkheid?
4. Identiteit en interactie (Simmel)
a. Hoe beïnvloeden maatschappelijke verhoudingen de identiteit van individuen
en groepen?
Theorie en empirie
Analyseniveaus:
- Macro
1. Focus op samenleving als geheel
2. Totaalbeeld van sociale structuren in de samenleving
- Meso
1. Focus op ‘middelgrote’ analyse-eenheden
2. Groepen (jeugd, buurten)
- Micro
1. Focus op individuen
2. Interacties
Perspectief en theorie
- Theoretische benadering/perspectief/paradigma
1. Fundamenteel beeld van de samenleving dat als richtsnoer dient voor theorie
en onderzoek
2. Daarbinnen: allemaal theorieën
- Theorie
1. Stelsel van uitspraken/verschijnselen die met elkaar samenhangen
2. Verklaart de sociale werkelijkheid (als … afneemt neemt … ook af)
3. Toetsbaar d.m.v. onderzoek
, Sociologische perspectieven
- Structureel functionalisme
1. Samenleving: gezien als complex systeem waarbinnen alle onderdelen een
functie hebben. Functie van gedrag bijv. Hoe houden deze onderdelen de
samenleving in stand!!!
2. Belang solidariteit en stabiliteit
3. Focus op
- Sociale structuur; gedragspatronen in bijv. gezinnen, werk
- Sociale functies; gevolgen van patroon op samenleving zoals;
handdruk, rituelen
4. Hoofdpersonen: Comte, Durkheim, Spencer (sociale structuren houden
samenleving in stand zoals vitale functies in lichaam)
5. Merton: functies
- Manifeste functie: onderkend en beoogd (bedoelde) gevolg
(manifeste functie van werk = inkomen verkrijgen)
- Latente functie: niet-onderkend en onbeoogd (niet-bedoelde) gevolg
(latente functie van werk = sociale contacten)
- Sociale disfunctie: sociaal patroon dat functioneren samenleving
verstoort (functioneel voor een onderdeel, maar niet de hele
samenleving. VB werk.: achtergestelde groepen raken verder
achtergesteld omdat ze een laag-inkomen baan krijgen)
6. Maatschappijbeeld = consensus, we zijn het met elkaar eens in de
samenleving
7. Analyseniveau = macro
8. Kritiek:
- Conservatief (machtsverhoudingen veranderen niet)
- Geen oog voor conflicten en problemen, ongelijkheid (gericht op
consensus)
- Gebruik van algemene categorieën (omdat macro)
- Conflictbenadering
1. Samenleving: gezien als constant strijdtoneel, iedereen in conflict.
Onderdrukking etc. Hoe kunnen wij die wegwerken?
2. Arena van ongelijkheid conflicten en veranderingen
3. Hoe een sociaal patroon voordelen heeft voor de een en nadelen voor de
ander
4. Hoofdpersonen: Marx, Engels, Chambliss, Dahrendorf
5. Activistische wetenschap: wetenschap moet sociale werkelijkheid ook
veranderen
6. Focus op
- Ongelijkheid; sociale klasse, ras, etniciteit, sekse etc. Opleiding wordt
bepaald door achtergrond en niet door talent.
- Dominantie en ondergeschikte groepen
- Sekseconflict (ongelijkheid mannen en vrouwen, feminisme) en
rassenconflict zijn VOORBEELDEN, zijn nog meer
