In periode 1 van leerjaar 1 van de opleiding Social Work krijg je het vak psychologie. Deze samenvatting is gemaakt van de colleges en het boek. Ook heb ik bij elk hoofdstuk 10 oefenstellingen gemaakt zodat je kan kijken of je de stof beheerst.
Psychologie de essentie
1. Geest, gedrag en wetenschap
Wat is psychologie?
Psychologie betekent letterlijk ‘de studie van de geest’. Bredere definitie: Psychologie is de
wetenschap van gedrag en geestelijke processen. Het terrein van de psychologie beslaat zowel
interne geestelijke processen, die we alleen indirect waarnemen (zoals denken, voelen ) als externe,
direct waarneembare gedragingen (zoals praten, glimlachen en lopen).
Drie soorten psychologen
Experimenteel psychologen voeren onderzoek uit
Docenten psychologie geven les aan studenten op opleidingen
Toegepaste psychologen gebruiken de kennis die door experimenteel psychologen is
vergaard om problemen van mensen op te lossen.
Psychiaters behandelen geestelijke stoornissen. Psychiatrie is een medisch specialisme en maakt
geen deel uit van de psychologie. Mogen wel medicijnen voorschrijven.
Pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd.
Moderne biologische perspectief (René Descartes)
Zijn idee betrof een scheiding tussen de spirituele geest en het fysieke lichaam. Hij vond dat het
lichaam apart van de geest kan worden bestudeerd. Descartes behoorde tot het rationalisme, een
filosofische stroming die het denken als enige middel zag om aan wetenschap en filosofie te doen.
Empiristen beweerden dat waarnemingen, ervaringen en experimenten de enige ware bronnen van
kennis zijn. Een empirist; John Locke, beweerde dat de mens bij de geboorte een tabula rasa
(onbeschreven blad) is dat door ervaring, leerprocessen en opvoeding persoonlijkheid en
vaardigheden krijgt. Volgens dit standpunt komen zowel onze persoonlijkheid, onze voorkeuren,
onze gedragspatronen als onze vaardigheden voort uit onze lichamelijke eigenschappen. Daarom
zoeken biologisch psychologen naar de oorzaken van ons gedrag in het zenuwstelsel, het
endocriene stelsel (hormoonstelsel) en de genen. Een variant van de biologische psychologie is de
evolutionaire psychologie van Charles Darwin. Volgens hem komt een groot deel van het menselijk
gedrag voort uit in de loop van de evolutie overgeërfde neigingen.
Moderne cognitieve perspectief (Wilhelm Wundt)
hij dacht dat het mogelijk was de menselijke geest te simplificeren op eenzelfde manier als het
periodiek systeem de scheikunde had vereenvoudigd. Dit lukte niet maar hij kwam met een
baanbrekende visie: de wetenschappelijke methoden, zoals die in de scheikunde en de natuurkunde
werden toegepast, konden ook gebruikt worden om lichaam en geest te bestuderen. Hij vond
introspectie uit, dit houd in dat mensen hun sensorische en emotionele reacties op verschillende
prikkels beschreven. Wundt wordt als de ‘vader’ van het structuralisme beschouwd. William James
beargumenteerde dat de benadering van Wundt veel te beperkt was. De psychologie moest zich
richten op de functie van het bewustzijn en niet alleen op de structuur ervan. Dit leidde tot het
functionalisme. In het moderne cognitieve perspectief word ook de nadruk gelegd op cognitie:
geestelijke activiteiten zoals de gewaarwording, de perceptie, het leren, het denken en het
geheugen.
,Het behavioristische perspectief (John Watson & B.F. Skinner)
Zij bouwden voort op het idee dat je enkel zekerheid kunt verwerven over datgene wat je kunt
waarnemen en op het idee dat de mens bij de geboorte een tabula rasa is. Het bestuderen van de
geest zou helemaal geen deel mogen uitmaken van de psychologie. Wetenschap moet zich
uitsluitend bezighouden met waarneembare gebeurtenissen: stimuli vanuit de omgeving en de
reactie daarop. De geest is zoiets subjectiefs dat we het bestaan er nog niet eens van kunnen
bewijzen. Alleen gedrag kan betrouwbaar worden geobserveerd en gemeten. Het behavioristische
perspectief vroeg vooral aandacht voor de manier waarop ons handelen wordt gevormd door de
consequenties ervan.
Perspectief van de gehele persoon Whole person
- Psychodynamisch (Sigmund Freud)
Kwam met het idee dat de persoonlijkheid en psychische stoornissen voornamelijk ontstaan uit
processen in de onderbewuste geest en niet het bewustzijn. We gebruiken de term
psychodynamisch voor de ideeën van Freud. Zijn systeem wordt psychoanalyse genoemd.
- Humanistische psychologie (Carl Rogers & Abraham Maslow)
Kwamen in opstand tegen het behavioristische perspectief met de argumentatie dat de mens geen
speelbal is van de prikkels uit de omgeving, maar dat onze innerlijke processen minstens even
belangrijk zijn. Ze legde de nadruk op de positieve kant van onze natuur: onze mogelijkheden, groei
en potentie. In het verlengde van de humanistische psychologie is de positieve psychologie van
Martin Seligman en Mihaly Csikszentmihaly ontstaan.
- Psychologie van karaktertrekken en temperament (de oude Grieken)
De persoonlijkheid werd geregeerd door vier humores (vloeistoffen): bloed, slijm, zwarte gal en gele
gal. Afhankelijk van welke humor overheerste, kon iemands persoonlijkheid worden beïnvloed.
Verschillen tussen mensen ontstaat uit verschillen in stabiele kenmerken en neigingen, die
karaktertrekken en temperament worden genoemd.
Het ontwikkelingsperspectief (Jean Piaet)
Verandering is misschien wel de enige constante in ons leven. Volgens het ontwikkelingsperspectief
zijn lichamelijke en psychische veranderingen het gevolg van een interne actie tussen de erfelijke
eigenschappen die in onze genen zijn vastgelegd en de invloed van onze omgeving. Mensen
veranderen op voorspelbare wijze naarmate de invloeden van erfelijkheid (nature) en omgeving
(nurture) zich in de loop van de tijd ontplooien
Het socioculturele perspectief (Tanley Milgram & Philip Zimbardo)
Sociale en culturele invoelden kunnen de invloed overstemmen van alle andere factoren die gedrag
beïnvloeden. De kracht van de situatie bepaalt het gedrag.
Soorten psychologisch onderzoek
- Experiment
In een experiment controleert de onderzoeker alle omstandigheden die van invloed zouden
kunnen zijn op hetgeen hij onderzoekt. Het staat bekend als de enige onderzoeksmethode
waarmee een betrouwbare oorzaak-en-gevolgrelatie (causaliteit) kan worden vastgesteld.
- Correlatieonderzoek
Bij een correlatieonderzoek ga je in feite op zoek naar een ‘experiment’ dat al toevallig,
onopzettelijk, heeft plaatsgevonden in de wereld buiten het laboratorium.
, - Survey
Een survey houdt in dat mensen gevraagd wordt een reactie te geven op een van tevoren
vastgestelde lijst met vragen.
- Natuurlijke observatie
Natuurlijke observatie is een goede keuze wanneer je de gedragingen wilt zien zoals ze zich
in natuurlijke wijze voordoen. Het is echter belangrijk om te onthouden dat de
omstandigheden waaronder een onderzoek wordt verricht, veel minder gecontroleerd zijn
dan bij een experiment.
- Gevalstudie
de gevalstudie richt zich op enkele personen. Deze methode wordt over het algemeen alleen
gebruikt voor diepgaand onderzoek naar individuen met zeldzame stoornissen of ongewone
talenten
2. Sensatie en perceptie
Hoe verandert stimulatie in sensatie?
Stimuli stimulatie zintuig activatie receptoren transductie sensatie perceptie
Perceptie geeft betekenis aan sensatie. De perceptie is erg persoons afhankelijk.
Zintuigen
- Zetten fysische stimuli om in neurale impulsen zodat de hersenen het begrijpen = transductie
- Merken veranderingen op in de buitenwereld.
- Elk zintuig heeft zijn eigen stimuli en gespecialiseerde verwerkingsgebieden in de hersenen
Sensorische adaptatie = wil zeggen dat zintuigen steeds minder gevoelig worden naarmate een
stimulus langer aanhoudt.
Absolute drempelwaarde is de minimumhoeveelheid fysische energie die nodig is om tot een
sensorische ervaring te leiden. Bij iedereen varieert die drempel voortdurend door wisseling in onze
geestelijke alertheid en lichamelijke conditie.
Verschildrempel (juist waarneembaar verschil(JWV)) = het kleinst waarneembare verschil tussen
twee stimuli dat iemand kan opmerken. De wet van Weber stelt dat de grootte van het JWV
proportioneel samenhangt met de intensiteit van de stimulus.
Signaaldetectietheorie is de sensatie afhankelijk van:
- Sterkte van stimulus
- Achtergrondstimuli
- De staat van de detector (waarnemer)
Betekenis geven aan sensatie
- Kenmerkdetectoren
- Perceptuele constantie = logisch nadenken
- Wat en waar route
De wat-route bestaat uit twee takken. De ene haalt informatie over specifieke objecten naar
boven en het andere deel identificeert omgevingen. Daardoor kunnen we via de wat-route
vaststellen wat de objecten zijn en binnen welke context ze bestaan. De waar-route stelt de
locatie van een voorwerp vast ten opzichte van ons lichaam.
- Top-down verwerking en bottum-up verwerking
Bij top-downverwerking spelen onze doelen, vroegere ervaringen, kennis, verwachtingen,
herinneringen, motivaties of culturele achtergrond een rol bij de perceptie van objecten of
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sannedv. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
