1.1 Ontstaan van het accountantsberoep
Accountantsberoep is eind 19 e eeuw ontstaan en halverwege 20 e eeuw ontwikkeld naar huidige vorm
door groei van ondernemingen scheiding eigendom en beheer.
Door het ontstaan van naamloze vennootschappen ontstond de behoefte vanuit aandeelhouders aan
zekerheid over de financiële situatie.
Een controleverklaring wordt afgegeven na de externe en onafhankelijke controle van de accountant
over (met name) de jaarrekening.
1.2 Pincoff-affaire
1879: de Rotterdamse affaire Pincoffs = aanleiding voor het ontstaan van het accountantsberoep:
Pincoff was een geziene en invloedrijke man en bezat een groottal ondernemingen waaronder ook de
Afrikaansche Handelsvereeniging N.V. In een periode van 10 tot 12 jaar wist hij bijna 12 miljoen te
frauderen door valse het presenteren jaarrekeningen. Dit en andere schandalen konden gebeuren
door dominerende persoonlijkheden aan de top en het ontbrekende of ontoereikende controle.
1895: Nederlandsch Instituut van Accountants (NIvA) pleitte voor een controleur.
Bureel van Boekhouding ‘Confidentia’ te Rotterdam, achteraf het eerste accountantskantoor,
waarbij nog niet werd gericht op het controleaspect.
1.3 Vraag naar accountantscontrole
De vraag naar accountantscontrole is ontstaan uit de behoefte om het risico te mitigeren dat
vertrouwen in de financiële wereld wordt geschaad. Hierover bestaan vier theorieën:
- De informatietheorie: economische onderbouwing; het informatierisico (het risico op
onjuiste informatie) wordt verminderd door een accountantscontrole en vindt zijn oorzaak
in:
o De afstand van de gebruiker tot het te beoordelen object: de gebruiker van de
jaarrekening kan de onderneming niet zelf waarnemen en is afhankelijk van
anderen.
o Het bestaan van tegengestelde belangen: informatie wordt rooskleuriger getoond.
o De toenemende omvang van de te verwerken gegevens.
o De complexiteit van de transacties.
Het inschakelen van een externe controle is hierbij een goede oplossing mits de kosten lager
zijn dan de besparing op de financieringskosten.
- De agency-theorie: gericht op scheiding tussen eigendom en leiding/ managent en aandeel-
houders. Het management kan beslissingen nemen die niet direct in het belang zijn van de
aandeelhouder (die wil dat zijn aandeel zo veel mogelijk waard is). Hiervoor worden agency
costs gemaakt: de kosten die het management maakt om aan te tonen dat het zijn afspraken
nakomt, de kosten die aandeelhouders maken om dit te controleren en het verlies door
(voor aandeelhouders) niet optimale beslissingen van het management
accountantscontrole.
- De verzekeringstheorie: kosten zijn premie voor het overdragen van het risico op onjuiste
informatie en gevolgen van beslissingen die hierop worden gebaseerd. Bij wanprestaties kan
de accountant worden aangesproken door de opdrachtgever en door derden.
- De vertrouwenstheorie (normatieve theorie, de rest is verklarend): bestaansrecht is
afhankelijk van vertrouwen dat de controlefunctie van de accountant wekt bij het
maatschappelijk verkeer; ontwikkeld door Limperg. De mate van vertrouwen bepaald de
omvang van werkzaamheden en de te stellen eisen aan de aard en omvang daarvan.
Daarnaast moet de accountant voor de afgegeven verklaring een deugdelijke grondslag
hebben.
1
,Auditing & Assurance
2
, Auditing & Assurance
1.4 Verwachtingen van het maatschappelijk verkeer
Als niet wordt voldaan aan de verwachtingen van een gebruiker ontstaat er een verwachtingskloof.
- Prestatiekloof: bestaat uit tekortkomingen in de standaarden (gebrekkige normen, dus op
basis van wet- en regelgeving) en tekortschietende prestaties in de controle.
- Redelijkheidskloof: betreft onredelijke verwachtingen over de aard van de controle, de
reikwijdte ervan en de inherente beperkingen van de controle.
Onderdeel is de informatiekloof: verschil tussen kwaliteit en kwantiteit van informatie die de
gebruiker gebruikt bij het nemen van beslissingen en de feitelijke informatie in de jaarrekening.
3
, Auditing & Assurance
HOODSTUK 2: ORGANISATIE VAN HET ACCOUNTANTSBEROEP
2.1 Ontstaan van de beroepsorganisatie
NIVRA = RA en NOvAA = AA fusie (2011) tot Koninklijke (2015) NBA.
2.2 Titels en externe accountant
In de Wet op het accountantsberoep is de titelbescherming vastgelegd die aangeeft dat alleen de AA
of RA die in het accountantsregister is ingeschreven, de titel accountant mag voeren.
De Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties) richt zich op de uitoefening van wettelijke controles
door de externe accountant (AFM).
2.3 Wettelijke regelingen voor het accountantsberoep
In 1962 verscheen de Wet op de Registeraccountants, waarvan de invoeringstermijn vijf jaar was. In
deze periode werd de wet voor de AA voorbereid die in 1972 tot stand kwam met als doel de
kwaliteit en onafhankelijkheid van de dienstverlening in het MKB te waarborgen.
In 2011 heeft de Wet op het accountantsberoep de wet RA en de wet AA vervangen.
Nederland moet de vierde EG-Richtlijn (over controleplicht van grote en middelgrote
rechtspersonen) en de achtste EG-Richtlijn (met minimumvoorwaarden voor degenen die de
wettelijke controle mag uitvoeren) volgen. Door boekhoudschandalen in 2000 werd in 2006 de Wet
toezicht accountantsorganisaties (Wta) ingevoerd, die tot gevolg had dat accountantsorganisaties
voor het uitvoeren van wettelijke controles een vergunning van de AFM nodig hebben en dat deze
vergunning door een certificerend accountant (aangemeld als extern accountant bij de AFM) is
afgegeven.
Achtste EG-Richtlijn is vervangen door Richtlijn betreffende de wettelijke accountantscontrole van
jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen, waarbij de EU-verordening OOB belangrijk is.
Internationaal: IFAC = wereldwijde organisatie van het accountantsberoep en ontwikkeld normen op
het gebied van beroepsethiek, de accountantscontrole, het accountantsonderwijs en het bewaken
van de beroepsuitoefening leidend voor NV COS in Nederland.
2.4 Opleiding tot accountant en permanente educatie
In 1895 kwam het eerste examenreglement tot stand en behoord tot de activiteiten van het NlvA.
In 1913 werd de Nederlandsche Economische Hoogeschool te Rotterdam (Erasmus) opgericht, waar
in 1926 de accountancyopleiding begon.
Sinds 1994 wordt door Nyenrode Business universiteit de deeltijdopleiding accountancy aangeboden.
Voor de opleiding tot accountant zijn de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding opgesteld en
omvat de theoretische als de praktijkopleiding.
Na opleiding en inschrijving register gelden eisen voor permanente educatie (PE).
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maudboerekamp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,89. Je zit daarna nergens aan vast.