LITERATUURSTUDIE
Over de impact van pensionering in vergelijking met
doorwerken op de levensvoldoening van ouderen.
Naam student: Adres:
E-mail: Studentnummer:
Cursusnaam: PB0702 – Literatuurstudie Begeleider: Dirk Hoek
Examinator: dr. J.H.D.A. van Beek Inleverdatum: 09-11-2020
Inleverdatum:
, OPDRACHT A ZOEKPLAN
OVER DE IMPACT VAN PENSIONERING IN VERGELIJKING MET
DOORWERKEN OP DE LEVENSVOLDOENING VAN OUDEREN
1
, PROBLEEMSCHETS
“Do not go gentle into that good night, old age should burn and rave at close of day; Rage,
rage against the dying of the light.” - Dylan Thomas 1937
“Ik wil graag nog wat jaartjes doorwerken. Ik heb een prachtig vak als uitvoerder in de weg-
en waterbouw, heb het werk altijd graag gedaan en vind het bijna een plicht om mijn kennis
nu over te dragen aan de nieuwe generatie. Ik wil alleen niet meer fulltime werken, die tijd
heb ik wel gehad. Als mijn gezondheid en de inspiratie die hiervoor nodig is, nog voldoende
aanwezig zijn, wil ik blijven doorwerken tot ongeveer 67 jaar. Mijn familie en vrienden
vinden het verstandig dat ik blijf doorwerken. Het zijn tenslotte extra inkomsten. Sommige
(oud)collega’s begrijpen het minder en zeggen je hebt nu toch wel genoeg gewerkt. Gelukkig
is de keuze aan mij en mijn werkgever.” 1
Eveneens als het zojuist geschetste voorbeeld komen steeds meer ouderen voor de keuze te
staan om door te werken of met pensioen te gaan. Zo bestaat de arbeidsmarkt voor een
groeiend deel uit 50-plussers die met ieder voorbijgaand jaar de pensioenleeftijd naderen
(Walker, 2010). Gelijktijdig neemt het aantal geboortecijfers af, wat resulteert in een alsmaar
toenemende uitstroom en tekort aan arbeidsparticipanten (Machado, 2009). Dit effect wordt
voornamelijk toegekend aan de naoorlogse babyboom (1946-1955) generatie die sinds 2011
steeds meer de 65 jaar bereiken (CBS, 2017).
1
Voorbeeld van een man op leeftijd die liever doorwerkt dan met pensioen gaat. Bron:
https://www.doorwerkgever.nl/doorwerken/kennis-overdragen/
2
, Om deze grijze druk op de economie tegen te gaan heeft zowel de Nederlandse overheid als
de Europese Unie (EU) beleidsmaatregelen ondernomen om de pensioenleeftijd te verhogen
(Europese Commissie, 2008), vervroegde pensioenregelingen af te schaffen en
arbeidsparticipatie op 55-64 jarige leeftijd te stimuleren. (De Grip & Montizaan, 2010).
Ondanks de economische onderbouwing voor deze maatregelen laat wetenschappelijk
onderzoek zien dat de beslissing om door te werken of met pensioen te gaan een meetbaar
effect heeft op de levensvoldoening van ouderen. Zowel positief als negatief.
Zo kunnen ouderen die door moeten werken door financiële maatregelen op psychologisch
vlak negatieve gevolgen ondervinden op hun levensvoldoening zoals depressie, verminderde
arbeidsmotivatie en ontevredenheid (Machado, 2009). Dit terwijl ouderen die met pension
gaan een verhoging in de subjectieve levensvoldoening kunnen ondervinden bij het
ondernemen van dagelijkse fysieke en sociale activiteiten (Olds, T. S., Sprod, J., Ferrar, K.,
Burton, N., Brown, W., Uffelen, J., & Maher, C. 2016). Anderzijds zijn er ook bevonden
negatieve effecten van pensionering op de levensvoldoening gevonden zoals verlies van
sociale-contacten en een beleving van doelloosheid (Dhaval D, Rashad I, Spasojevic J., 2008).
In dit literatuuronderzoek worden deze en andere effecten nader onderzocht om inzichten te
verkrijgen op de mogelijke gevolgen die de aanpak op de grijze druk kan hebben op de
levensvoldoening van ouderen. Dit door de verschillen in levensvoldoening te vergelijken
tussen ouderen die doorwerken en ouderen die met pensioen gaan.
3
