Muziek
1 Muziek op de basisschool
1.2 Het belang van muziek voor de ontwikkeling van kinderen
- Redenen om muziek een plaats te geven in het onderwijs:
1. Kinderen functioneren later muzikaal veel beter
2. Muziek stimuleert bijvoorbeeld bepaalde hersenfuncties (die je vaak in dagelijks leven nodig
hebt)
3. Muziek draagt bij aan de ontwikkeling van kinderen
Bevordert bijv. de sociaal-emotionele ontwikkeling en de ontwikkeling van het brein
1.3 Wat gebeurt er op de basisschool?
- In muziekonderwijs onderscheiden we muzikale activiteiten in vijf verschillende domeinen:
1. Zingen
Kinderen zingen liedjes: soms enthousiast, maar ook ongeïnspireerd. Veel hangt daarbij
af van de keuze van de liedjes en de kwaliteit van de leraar.
2. Luisteren
Kinderen luisteren graag naar muziek: baby’s horen in de baarmoeder al geluiden.
Bij ontwikkeling van muzikale gehoor moeten kinderen begrippen leren (bv. Hoog-laag,
hard-zacht), waardoor ze muzikale kenmerken en structuren kunnen ervaren, beleven en
benoemen.
3. Muziek maken
Al experimenterend leren kinderen mogelijkheden van materialen en instrumenten
kennen, leren ze om te gaan met verschillende klankeigenschappen.
4. Muziek lezen en noteren
Kinderen leren het notenschrift meelezen tijdens luisteren en ze leren ook met het
notenschrift ‘spelen’
Op basisschool zie je naast de traditionele ook de ‘grafische notatie’ (blz 16)
5. Bewegen op muziek
Op basisschool wordt beweging en muziek gestimuleerd.
1.4 Wat is muziek?
- Overal klinkt muziek: we identificeren ons met een muzieksoort, we zoeken vrienden met
dezelfde muzieksmaak, kleden ons ernaar en we kunnen ons er lekker bij voelen.
- Als je straks op de basisschool muziekles gaat geven, is het belangrijk dat je weet waarover het
gaat.
1.4.1 Klank
Klankduur Maat Maatsoorten, puls, opmaat
Ritme Notenvorm, rusten, punten
achter de noot,
verbindingsboog
Tempo Tempoaanduiding,
metronoom
Articulatie Staccato, legato,
fraseringsboog
Klankhoogte Toonhoogteverschillen Notenbalk, f- sleutel, g-
1
, sleutel, toonlader,
notennamen
Samenklank en melodieën Intervallen (octaaf, terts &
kwint), akkoord, hele tonen,
halve tonen, voortekens,
kruizen en mollen
Klanksterkte Dynamiek, crescendo en
decrescendo, accenttekens
Klankkleur Instrumenten en materialen Schoolinstrumenten, snaar-
blaas, slag- instrumenten enz.
Stem Sopraan, alt, tenor, bas
Ensembles en orkesten Harmonie, fanfare, popband,
koor, kwartet enz.
1.4.2 Vorm
- Vorm van muziek wordt bepaald door:
1. Herhaling
2. Contrast
3. Variatie
Vormprincipes Herhaling, contrast, variatie
Vormeenheden Motief, thema, muzikale zin
Vormtechnieken Echo, imitatie, stapelen, ostinaat
Compositievormen Canon, rondo, variatievorm
1.4.3 Betekenis
- Muziek doet iets met mensen: het verandert je stemming, het kan je iets vertellen
- Absolute muziek: muziek zonder dat je een verhaal of duidelijke verbeeldingen hoort
Muziek kan uitbeelden Geluiden en bewegingen Uit natuur, omgeving,
machines
Karakter, mensen en dieren Historische figuren, heksen,
tovenaars
Gebeurtenissen en verhalen Oorlogen, belevenissen,
sprookjes, jacht
Stemmingen, gevoelens en Vrolijkheid, angst, sentiment,
sfeer macht, verdriet, dreiging
Eigen betekenisgeving Associaties, fantasieën, eigen
gevoelens
Muziek heeft verschillende Praktische functie Je doet iets met muziek:
functies dansen, marcheren, muziek
maken om geld te verdienen
enz.
2
, 1.4.4 KVB-model
- Muziek: in vorm gezette klank, die betekenis heeft voor mensen
- Essentie van muziek (klank, vorm en betekenis) wordt gecombineerd met 5 domeinen (luisteren,
maken, bewegen, lezen & noteren en zingen)
1.5 Jij als leraar
- Vaardigheden die je nodig hebt om muziekles te kunnen geven:
1. Je kunt met kinderen liederen zingen en aandacht geven aan expressie, zuiverheid, adem,
resonantie en articulatie
2. Je kunt jonge en oude kinderen geïnspireerd naar muziek uit verschillende culturen en
cultuurperioden laten luisteren en op muziek laten bewegen
3. Je kunt groepen kinderen instrumentale speelstukjes laten ontwerpen en uitvoeren met
aandacht voor klank, vorm en betekenis
4. Je kunt groepen kinderen muziek laten maken, ontwerpen en beluisteren m.b.v. grafische en
traditionele notatie
5. Je kunt groepen kinderen klank-, vorm- en betekenisaspecten van muziek laten uitdrukken
1.6 Kerndoelen
- 54: leerlingen leren beelden, muziek, taal, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en
ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren
- 55: leerlingen leren eigen werk en dat van anderen te reflecteren
- 56: leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel
erfgoed
3