§ 8.1 De Verlichting + HC1 De Verlichting(1650-1789)
Wat is de Verlichting
De meeste mensen dachten dat god een directe invloed had op hun leven. Rituelen gaf
zekerheid. Voltaire vind deze zekerheid misplaatst. Hij noemt het geloof dogmatisch: zonder
bewijs voor waarheid aangenomen. Voltaire onderbouwd standpunten met logisch denken,
niet op basis van traditie en geloof. Sinds wetenschappelijke revolutie is vertrouwen in ratio
gegroeid. Rationalisme en empirisme ontstaat in 17e eeuw tijdens wetenschappelijke
revolutie, en is het begin van verlichting. Wetenschap werd hobby van velen. Dit
maatschappelijke verschijnsel heet: Verlichting.
Denkers vinden dat er te veel armoede, onderdrukking en uitbuiting is (kerk). Door betere
opvoeding en scholing moesten mensen rationele burgers worden. in 18e eeuw waren
denkers optimistisch over wat mens kon bereiken. Ze dachten dat mens de samenleving
echt kon verbeteren: Vooruitgangsgedachte.
Denkers pleiten voor tolerantie en scheiding van kerk en staten: de kerkelijke macht en
staatkundige macht zijn niet in dezelfde handen. De tijd van het absolutisme ging samen met
deze periode. Droit Divin, goddelijk recht. Verlicht absolutisme komt op in Pruisen en
Oostenrijk, vorst met algemeen belang voorop. Willen samenleving verbeteren: lijfstraffen
afschaffen en investeren in onderwijs.
18e eeuw nieuwe politieke cultuur: burger debat in Salons en koffiehuizen. Verspreid
publieke opinie. Vorsten proberen radicale ideeën te stoppen, lukt niet.
Belangrijke debatten tussen denkers
Onderwerpen waar denkers over nadachten:
● GOD
➢ Bijbel geschreven door mens
➢ Wonderen te verklaren door wetenschap
➢ Boek Balthasar Bekker, verklaring dat er geen duivel en geesten zijn. Veel
ophef, men wil heksen doding afschaffen in Europa.
➢ Twijfel rol god en bijbel als woord van god
➢ Voltaire: mechanisch wereldbeeld. God heeft wereld, natuurwetten en mens
geschapen maar is niet meer actief, wereld functioneert door natuurwetten dit
is Deïsme.
➢ Spinoza: god is de schepping. Was strafbaar, koning was bang voor radicale
denkers.
➢ Denkers twijfelen niet aan bestaan god maar aan orthodoxie.
● MORAAL
Geloof mag geen leidraad zijn, mensen moeten hun eigen verstand gebruiken
en een moraal die voor de samenleving goed was.
● POLITIEK & STAAT
Ontstaan 3 nieuwe ideeën:
1. John Locke: natuurrecht voor ieder mens (recht op leven, bezit en vrijheid).
Men kan eigen rechten niet zelf beschermen dus sociaal contract, waar
politieke gemeenschap vormt. Als de regering iets doet niet naar wens van de
gemeenschap kan hij worden afgezet. Want denkers bekritiseerden
standensamenleving, erfelijke rechten. (vrouw, slaaf)
, 2. Rousseau: regering is uitvoerder van de wil van de burgers. Burgers kunnen
macht zo terug nemen: Volkssoevereiniteit.
3. Montesquieu: machtsmisbruik voorkomen door scheiding der machten (trias
politica). Wetgevende(wetten), uitvoerende(uitvoeren) en rechtsprekende
macht(controleren).
● RECHTSPRAAK
➢ 18e eeuw bewijzen afgeschaft
➢ Kritiek op lijfstraffen
● ONTWIKKELING VAN VOLKEN
➢ Conclusie: alle mensen hebben dezelfde innerlijke geloofskracht, maar dat
het uiten ervan veranderd.
➢ Cultuurrelativisme: idee dat je een vreemde cultuur niet op grond van normen
en waarden van je eigen cultuur moet beoordelen. Dit bleef in 18e eeuw
controversieel.
➢ Europese beschaving was in vooruitgang het verst, dit zorgde voor Europees
superioriteitsgevoel.
Voltaire:
- ‘Mijn beroep is te zeggen wat ik denk’, hierdoor gevangen/verbannen
- Ellende, armoede, oorlog door onwetendheid/bijgeloof
- Mechanisch wereldbeeld: God schiep wereld, natuurwetten en mens, niet meer actief
- Kerk hield volk dom
- Wil rechtvaardige staat, vrijheid burgers voorop
- Tegen ongelijkheid
Spinoza:
- (Radicaal) ‘God is schepping’
- bijbel door mens geschreven
- Religie geeft massa en is morele richtlijn
Kant:
- ‘Durf te weten’
- Heb moet je eigen verstand te gebruiken
- Er zijn beperkingen aan vrijheid, leger moet je gehoorzaam zijn
Locke
- Geen machtsmisbruik, sociaal contract. `Gemeenschap mag regering afzetten
Rousseau
- Geen machtsmisbruik, sociaal contract. Regering is uitvoerder van ‘algemene wil’
Permanente volkssoevereiniteit
§ 8.2 Vorsten en verlichte ideeën
Verlicht absolutisme.
Frederik koning van Pruisen maakte van Pruisen een moderne staat. Hij voerde
verschillende hervormingen door.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yaelvanhoogeveen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.