In dit document staat een uitgebreide en zeer goede samenvatting van heel hoofdstuk 16, van het boek Seneca Maatschappijwetenschappen vwo lesboek deel 3. Zelf had ik hier heel veel aan. Door middel van deze samenvatting heb je het niet nodig om je lesboek te openen, je hebt genoeg aan deze samenvat...
- Piraterij bestaat al sinds het begin van de scheepvaart. Het betekent dat het ene schip het
andere schip kaapt en goederen rooft en/of mensen ontvoert. Met de nieuwe handelsroutes
werd het steeds interessanter (1500-1700). Piraterij nam af door de luchtvaart, maar het
bestaat nog steeds. Voor de scheepvaart is het nog steeds een factor om rekening mee te
houden. De aanpak is niet eenvoudig, de wateren behoren niet toe aan een staat en vallen
dus niet onder de wetgeving. Een mogelijke oplossing zou een samenwerking tussen
verschillende landen kunnen zijn, maar dat is lastig vanwege de mogelijke free riders. Ook
willen niet alle staten een deel van hun soevereiniteit opgeven.
- Aan het begin van de 21ste eeuw kwam er een bijzondere samenwerking tot stand om
piraterij tegen te gaan langs de kust van Oost-Afrika. In de Contact Group zitten 100 landen
om samen te werken tegen piraterij. De staten hadden een gezamenlijk belang. Het
bijzondere aan deze groep was dat het geen onderdeel vormde van de VN, maar dat het wel
gewenst was door de VN. De groep werkt samen op informele basis zonder procedures,
terwijl besluiten worden genomen op basis van consensus. Het gemeenschappelijke belang is
zo groot, dat het succesvol werd en hebben ze afgesproken dat piraterij altijd vervolgd mag
worden. Hieruit blijkt dat staten ondanks het ontbreken van een wereldregering en ondanks
het veiligheidsdilemma toch samenwerken, soms voor hun eigenbelang en soms voor meer
veiligheid.
- Samenwerking
Samenwerken kan door het handelen van mensen of collectiviteiten op elkaar af te
stemmen, gebruikmakend van elkaars sterke punten of de macht van het getal. Voor
het gemeenschappelijke doel gaat men voor korte of lange termijn een relatie met
elkaar aan. Vaak creëert men een structuur voor de samenwerking op basis van
formele of informele onderhandelingen. Daarbij worden dan onderlinge afspraken
gemaakt of sluit men een contract.
Voor het slagen van een effectieve samenwerking is vooral onderling vertrouwen en
wederzijdse acceptatie er belangrijk, ook een zekere compromisbereidheid is nodig.
Dit geldt op elk niveau van samenwerking. Het bestaan en afbouwen van onderling
wantrouwen speelt in de nationale en internationale politiek voortdurend een rol.
Samenwerken op welk niveau dan ook betreft altijd een kwestie van geven en
nemen. Dat wil niet zeggen dat iedereen evenveel moet inleveren. Ook hier spelen
machtsverschillen een rol: de interdependentie kan asymmetrisch zijn. Het
samenwerken is van groot belang voor de vorming en instandhouding van sociale
cohesie. De bereidheid tot samenwerking is een belangrijk aspect van het sociale
leven. Het duidt niet alleen op het (eigen)belang van het gezamenlijk bereiken van de
doelstellingen, maar ook op de aanwezigheid en betekenis van goede sociale relaties
en ook op gedeelde waarden en gemeenschapsdenken.
- Politieke samenwerking
In veel landen werken politieke partijen samen. Dit kan vrijwillig (gedeelde waarden),
omdat ze op elkaar aangewezen zijn (gedeelde belangen) of door dwang
(machtsuitoefening). Politici moeten ook samenwerken met maatschappelijke
groepen en organisaties. Ook hier is sprake van interdependentie. Ze zijn op elkaar
aangewezen om de samenleving goed te laten functioneren en verder te kunnen
ontwikkelen. Er is een belangrijke relatie tussen conflict en samenwerking,
samenwerking is namelijk het middel om sociale en politieke conflicten op te lossen
en te voorkomen.
In het harmoniemodel ligt de nadruk op de overlegcultuur en staat het bereiken van
consensus centraal. Er is sprake van consensus als men een breed gedragen
overeenstemming bereikt heeft.
, In het conflictmodel werpen (actie)groepen en organisaties de eigen doelen en
belangen in de strijd en trachten zij door het inzetten van verschillende
strijdmiddelen, anderen te overtuigen van hun gelijk. Mocht dit ook bijv. door
bemiddeling niet lukken en komen zij niet tot een compromis, dan kunnen zij hun
toevlucht nemen tot zwaardere middelen, zoals stakingen.
Paragraaf 16.2: Analyse van internationale samenwerking
- Bij de piraterijbestrijding gingen de eigenbelangen en gemeenschappelijke idealen hand in
hand. Niet bij elke samenwerking is dit zo duidelijk zichtbaar. Samenwerking over grenzen
gebeurt steeds meer en intensiever op verschillende terreinen. Dankzij internet is die
samenwerking makkelijker en zijn contacten tussen individuen/bedrijven/staten
toegenomen. We zien dat in toegenomen handel over de wereld, maar er zijn ook steeds
meer internationale samenwerkingsverbanden die ingrijpen in een lokaal conflict.
- Begrippen bij samenwerking
Bij samenwerkingen komen vaak specifieke begrippen aan bod. Zo is het de vraag of
een samenwerking tussen twee landen (bilateraal) is of tussen meer landen
(multilateraal). Ook kan een samenwerking verschillen omdat het tussen niet-
statelijke actoren gaat (non-gouvernementele organisaties) of juist wel om
samenwerking tussen staten gaat (intergouvernementele samenwerking). Een
bijzondere variant van intergouvernementele samenwerking is supranationaal. Dat
houdt in dat staten een deel van hun autonomie, hun soevereiniteit, afstaan aan een
supranationaal orgaan dat de beslissingen mag nemen. Bij intergouvernementele
samenwerking is er geen overkoepelend orgaan. Het feit dat er bij
intergouvernementele samenwerking geen actor boven samenwerkende landen
staat, betekent dat de wijze van besluitvorming belangrijk is. Verschillende varianten
hiervan zijn:
Unanimiteit ‘Gewone’ meerderheid Gekwalificeerde
meerderheid
Een besluit wordt alleen Een besluit wordt alleen Een besluit wordt alleen
aangenomen als alle aangenomen als er een aangenomen als er een
actoren voor zijn meerderheid voor is (dat meerderheid voor is en
(iedereen heeft dus een kan een 2/3 meerderheid die meerderheid ook aan
veto). zijn of ‘de helft’ + 1). bepaalde eisen voldoet
(namelijk dat minimaal
55% van de lidstaten met
minimaal 65% van de
inwoners van de EU voor
moet zijn).
- Vormen van samenwerking
Samenwerking kan belemmerd worden door gebrek aan wederzijds vertrouwen en
het dilemma van de collectieve actie, toch zijn er veel verschillende vormen van
internationale samenwerking. Enkele belangrijke (naast de VN) zijn: het IMF, de
Wereldbank en de Wereldhandelsorganisatie. Dit zijn allen multilaterale vormen van
intergouvernementele samenwerking. Het IMF en de Wereldbank oefenen macht
uit door het beschikbaar stellen van financiële middelen aan landen die dat nodig
hebben en door daar eisen aan te verbinden. In de Wereldhandelsorganisaties
maken staten afspraken over regels die gelden bij internationale handel en ze kijken
toe bij de naleving hiervan. De regels gelden voor een groot deel van de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper beaudineslijper. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
