Kristen Bouland (k.bouland@student.ru.nl)
Aantekeningen Colleges Methoden Psychologie 2020-2021
1
, Kristen Bouland (k.bouland@student.ru.nl)
Week 1:
Methoden van onderzoek overzicht college 1:
- Cursusinformatie
- Psychologie en onderzoek
- Het onderzoeksproces
- Variabelen
- Causaal verband
- Niet experimenteel vs. Experimenteel onderzoek
- Zuivere experimenten
Cursusinformatie:
Boek
College
Handleiding
Werkgroep
Belangrijk: Bewaar je boeken voor andere cursussen later in je bachelor.
2
, Kristen Bouland (k.bouland@student.ru.nl)
Psychologie en onderzoek:
Waarom is methoden van onderzoek nodig binnen de psychologie? → Psychologie is een wetenschap
die zich bezighoudt met verwerven van kennis over gedrag van mensen.
Met wetenschappelijk onderzoek haal je niet alles alleen uit bestaande kennis, maar als psycholoog
ben je ook voortdurend op zoek naar nieuwe kennis.
Kennis verwerven → Vragen stellen over het gedrag van mensen.
We stellen dus vragen over het gedrag van mensen.
In het dagelijks leven gebruiken we twee strategieën om antwoord te geven op een vraag:
• Intuitie: “I just know”
• Autoriteit: bv. Een boek of een professor die college geeft. De bron vertelt jou hoe het in elkaar
zit.
Maar, zijn deze twee het altijd? → Nee.
Wat is het dan wel? → Wetenschappelijk onderzoek om antwoord te krijgen op psychologisch gedrag.
Wetenschappelijke benadering bestaat uit een aantal kenmerken:
- Empirisme: Kennis gebaseerd op observaties, data als basis voor conclusies.
- Rationalisme: Gebruik van ratio m.b.v. inductie en deductie.
Als je veel informatie hebt verzameld, heb je iets nodig om die informatie te organiseren en
verklaren. Voor inductie en deductie heb je dus theorie nodig. Inductie is van data naar theorie
(specifiek → algemeen), deductie is op basis van een theorie voorspellingen maken over nieuwe
data.
Van de basis van die theorie verklaar je niet alleen wat je hebt gevonden, maar probeer je ook
nieuwe dingen te voorspellen. Als die voorspellingen niet uitkomen, kan er iets mis zijn met je
theorie.
Falsifieerbaarheid: Gaat erom dat je voorspellingen moet doen die, als ze onwaar is, je dat moet
kunnen bewijzen.
➔ De uitspraken die je doet moet dus toetsbaar zijn. Je zou moeten kunnen aantonen, dat als ze
onwaar zijn, ze onwaar zijn.
Theorie
Inductie Deductie
Data
3
, Kristen Bouland (k.bouland@student.ru.nl)
- Openheid: Onderzoek is pas echt onderzoek als je het ook openbaar maakt/artikelen schrijft
over je onderzoek. → Wetenschappelijke artikelen, papers.
Onderzoek delen met anderen, zodat ze kunnen zien of je het goed gedaan hebt. Dat wordt
gedaan d.m.v.:
o Evalueren
o Repliceren
o Aanvullen
Peer review: Andere onderzoekers beoordelen of een artikel goed genoeg is voor publicatie.
- Ethiek: Niet alles mag!!
Deze cursus gaat je leren hoe je op basis van observeerbaar gedrag, hoe je dat moet bestuderen en
welke conclusies je vervolgens kan trekken. Het is altijd een samenspel met hoe het onderzoek is
opgezet en welke conclusies we wel en niet trekken.
Voordelen van methoden van onderzoek:
- Zelf kunnen doen van onderzoek
- Kunnen evalueren van onderzoek door anderen
- Kritisch leren denken
4
, Kristen Bouland (k.bouland@student.ru.nl)
Het onderzoeksproces:
Het verloop van empirisch onderzoek, is dat je altijd een onderzoek begint met een vraag waar je
antwoord op wilt hebben.
Fasen in het onderzoeksproces:
• Beginfase: Onderzoeksvraag formuleren
• Ontwerpfase: Hoe ontwerp je je studie passend bij de vraagstukken
• Uitvoeringsfase: Onderzoek doen
• Analysefase: Statistiek
• Presentatiefase: Onderzoek openbaar maken
Bij elke fase moet je keuzes maken met wat op dat moment het beste is voor jou onderzoeksvraag. En
daarnaast welke methoden dan het beste oplevert voor jou onderzoeksvraag.
Binnen deze cursus richten we ons vooral op ontwerpfase:
- Onderzoeksdesign uitkiezen
- Deelnemers kiezen
- Hoe ga je data verzamelen?
Beginnen met onderzoek
Ieder onderzoek begint met een vraag → Onderzoeksvraag/vraagstelling.
Verschillende soorten vragen zijn mogelijk:
- Beschrijvende vraag over een fenomeen. Vb: “Hoeveel procent van de beroepsbevolking
ervaart stress van het werk?”
- Beschrijvende vraag over twee fenomenen tegelijkertijd. Vb: “Wat is het verband tussen
opleidingsniveau van werknemers en de mate van ervaren stress?”
- Verklaringsvraag. Vb: “Heeft het opleidingsniveau invloed op het ervaren van stress op het
werk?”
5
, Kristen Bouland (k.bouland@student.ru.nl)
Variabelen:
Onderzoeksvraag: Gaat over een samenhang tussen fenomenen (variabelen).
Variabele: Kenmerk van een persoon of object dat varieert.
Bijvoorbeeld: Geslacht, leeftijd, gewicht etc.
Een variabele heeft altijd twee of meer waarden (niveaus).
Bijvoorbeeld: Geslacht heeft twee niveaus (man/vrouw).
➔ Als de collegezaal alleen maar had vol gezeten met mannen, was ‘geslacht’ geen variabele
geweest, maar een constante.
Onderscheid tussen twee typen variabelen:
1) Kwantitatief
2) Kwalitatief
1) Met deze waarden kun je rekenen. De waarden geven een hoeveelheid aan (bv. Leeftijd). De waarde
kan discreet of continu zijn.
Voorbeeld discreet:
Het aantal studenten in de collegezaal. Dit kan bijvoorbeeld 200 of 201 studenten zijn, maar niet 200,5
studenten. Studenten komen namelijk niet in halfjes.
Voorbeeld continu:
Kunnen waarden aannemen tussen twee punten (bv. Gewicht: 60,1 kg, 60,2 kg, 60,3 kg etc.).
2) Hier gebruik je ook vaak getallen om de waarde aan te geven, maar die waarden staan niet voor een
hoeveelheid. Ze zijn er alleen maar om onderscheidend te zijn.
Bv. Variabele ‘geslacht’ 1 = man, 2 = vrouw.
➔ Dit worden ook wel categorische of nominale variabele genoemd.
➔ Hierbij moet je ook altijd niveaus noemen.
Bij kwalitatieve variabelen is het belangrijk de niveaus aan te geven!!
→ Laten zien dat de variabele echt varieert
→ Hoe de variabele varieert
Voorbeeld koffie:
Alleen ‘Koffie’ is niet volledig.
‘Koffie (ja/nee)’ is wel volledig.
Voorbeelden opleidingsniveau:
- Opleidingsniveau (laag/midden/hoog)
- Opleidingsniveau (HBO/postHBO/postWO)
Als je de niveaus niet aangeeft, zou een leek denken dat opleidingsniveau altijd hetzelfde gedefinieerd
wordt.
Een van de belangrijke dingen om te doen met variabele → Meetbaar maken.
➔ Operationaliseren = concrete omschrijving over hoe je de variabele uit een vraagstelling gaat
meten of manipuleren. Daarbij vertel je hoe je dat gaat doen.
6
