Dit is een geschiedenis samenvatting, waarin de tijdvakken 1 t/m 10 staan samengevat én de Historische contexten 1 t/m 4 (Lage Landen, Verlichting, Duitsland en China) vanaf het examen 2022. De tijdvakken zijn onderverdeeld in kenmerkende aspecten, die kort zijn samengevat.
,Tijdvak 1: Jagers en boeren (Tot ca. 3000 v.Chr.)
Tijd van jagers en boeren
Prehistorie
Tot ca. 3000 v. Chr.
Kenmerkende 1. de levenswijze van jager-verzamelaars
aspecten 2. het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
3. het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
KA 1. De levenswijze van jager-verzamelaars
De oude steentijd is de periode uit de prehistorie waarin mensen leefden als jagers &
verzamelaars. De benaming steentijd wordt gebruikt om aan te geven dat mensen
gebruiksvoorwerpen uitsluitend van steen maakten, en nog niet van metaal.
In deze tijd was er sprake van ongeschreven (geen schrift) en primaire (uit de tijd zelf en uit
de “eerste handen”) bronnen. Uit de bronnen kunnen we de levenswijze van de jager-
verzamelaars afleiden.
Het middel van bestaan van de jagers- en verzamelaars was jagen en verzamelen. Zij trokken
rond opzoek naar voedsel, ze hadden dus een nomadisch bestaan. Mensen leefden in kleine
groepen van hooguit 30 mensen die niet permanent op één plaats verbleven, maar verder
trokken als het voedsel op was.
Binnen de groepen waren weinig sociale verschillen, doordat men weinig tot geen eigen
bezit kende. De groepen kenden echter wel een taakverdeling: mannen waren jagers en
vrouwen verzamelden voedsel én zorgden voor de kinderen.
Kenmerken leefwijze jagers & verzamelaars
Nomadisch bestaan. Mensen leefden in kleine groepen van hooguit dertig mensen die
niet permanent op één plaats verbleven maar verder trokken als het voedsel op was
Deze groepen kenden al een taakverdeling: mannen waren jagers en vrouwen
verzamelden voedsel
Door het nomadisch bestaan bestonden weinig verschillen in bezit en status binnen de
groep.
Uit grotschilderingen weten we dat de jagersculturen magie gebruikten om de natuur
(de jacht en vruchtbaarheid) te beïnvloeden. Daarnaast zijn er grafgriften uit die tijd
gevonden, dus waarschijnlijk geloofden zij in het hiernamaals.
Pagina | 3
, KA 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
Rond ca. 11.000 v.Chr. vond in het Midden-Oosten de neolithische revolutie, ofwel
landbouwrevolutie, plaats in de vruchtbare halve maan. Dit is de overgang van jagen &
verzamelen naar landbouw als belangrijkste middel van bestaan.
(in West-Europa vond rond ca. 5000 v.Chr. deze overgang plaats, vermoedelijk doordat
mensen uit het Midden-Oosten door een hoge bevolkingsdruk gingen verhuizen)
Door een gunstig klimaat (o.a. gunstige temperaturen en zoetwater van rivieren) in dit
gebied ontstond een overvloed aan voedsel. Het gevolg was dat men ging kiezen voor een
vaste woonplaats. Er was nu sprake van een sedentair bestaan. In deze gebieden gaan zij
experimenteren met akkerbouw en veeteelt.
Het experimenten kende grote gevolgen voor de huidige samenleving. Enkele gevolgen
waren:
boeren kozen een vaste woonplaats (in plaats van nomadisch nu een sedentair bestaan).
Rond 6500 v. Chr. ontstonden in het Midden-Oosten de eerste dorpen
door de hogere opbrengsten van de landbouw groeide de bevolking
de landbouw stimuleerde de uitvinding van nieuwe technieken (pottenbakken, weven,
wiel, ploeg).
in plaats van steen en hout werd nu ook metaal gebruikt voor het maken van
gereedschappen en wapens (IJzertijd).
als de oogst genoeg opleverde hoefde niet iedereen meer in de landbouw te werken. In
grotere dorpen konden mensen dan andere beroepen uit gaan oefenen. Met de komst
van de timmerman en de smid ontstonden de eerste ambachten.
doordat de landbouw niet alle boeren dezelfde opbrengsten leverde, namen de sociale
verschillen tussen dorpelingen toe.
Door de veranderingen in de samenleving, ontstond een landbouwsamenleving. Dit werd
gekenmerkt door:
Landbouw is het belangrijkste middel van bestaan
Het overgrote deel van de bevolking woont en werkt op het platteland, slechts een klein
deel leeft in steden (zie voor het ontstaan van de eerste steden het volgende
kenmerkend aspect).
De boeren zijn in hoge mate zelfvoorzienend (autarkie)
Er is slechts in beperkte mate sprake van arbeidsverdeling (het splitsen van taken) en
specialisatie (het ontstaan van beroepen).
KA 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Vanaf 10.000 v.Chr begint de Neolithische revolutie in de vruchtbare halve maan. Men ging
experimenteren met akkerbouw en veeteelt. Om de landbouw te stimuleren, werden
uitvindingen gedaan, zoals de ploeg. Het gevolg was dat de voedselproductie verhoogd werd
door middel van irrigatielandbouw. Zij lieten de rivier één keer per jaar buiten zijn oevers
treden en legde kanalen aan om de landbouw verder landinwaarts te stimuleren.
Pagina | 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Svenss. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
