Samenvatting
Samenvatting Portaal hoofdstuk 5
Samenvatting studieboek Portaal van Harry Paus (Hoofstuk 5) - ISBN: 9789046901953, Druk: Derde druk, Uitgavejaar: 2012
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 12 pagina's
Voorbeeld 3 van de 12 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
PortaalHoofdstuk 5 Geletterdheid: lezen
5.1 Achtergrondkennis
Lezen, schrijven, luisteren en spreken zijn taalvaardigheden.
Functies van die taalvaardigheden:
Expressieve functie: Middelen die je in staat stellen om jezelf te uiten.
Communicatieve functie: Met andere mensen communiceren.
Conceptualiserende functie: Om grip te krijgen op de wereld om je heen.
Als je lezen en schrijven vergelijkt met luisteren en spreken, zijn er twee opvallende verschillen. Bij
lezen en schrijven is:
- De gesprekspartner afwezig
- Het taalgebruik formeler en compacter
Definitie over lezen: Het achterhalen van de betekenis van geschreven taal en het koppelen van die
betekenis aan de eerder verweven kennis. De lezer zet kennis in om de tekst te begrijpen.
We kunnen onderscheid maken tussen twee soorten kennis:
- Kennis van de taal
- Kennis van de wereld
Kennis van de taal
Kinderen maken de regels van het mondelinge taalsysteem in hun taalontwikkeling eigen. Diezelfde
regels komen terug bij het lezen.
Orthografische kennis en fonologische kennis: Letterkennis (Hoe worden de letters verklankt?)
Morfologische kennis: Woordkennis (Wat voor opbouw heeft een woord?)
Semantische kennis: Betekenis van woorden
Syntactische kennis: Kennis van de zinnen(syntactische kennis) of grammaticale kennis.
Tekstuele kennis en pragmatische kennis: Kennis van de tekst (Tekstsoort, functies)
Kennis van de wereld
Dat kennis van de taal niet altijd voldoende is om tot begrip te komen van de tekst die je
leest, wordt duidelijk op het moment dat je een tekst gaat lezen die betrekking heeft op een
specialistisch onderwerp.
Het soort kennis dat je nodig hebt om zinnen te kunnen interpreteren en daarmee de
verontwaardiging van het publiek te kunnen begrijpen noemen we de kennis van de wereld.
Je kunt een tekst begrijpen als je de informatie uit die tekst kunt koppelen aan de verwante
kennis die je al hebt.
Je kunt kennis van de wereld uitbreiden door veel te lezen en door in situaties te komen
waar je iets met dat gelezene kan of moet doen.
Modellen van het leesproces: Om inzichtelijk te maken wat er bij het lezen gebeurt, zijn door diverse
onderzoekers modellen opgesteld.
Het bottum-upmodel: Dit model gaat uit van het idee dat lezen verloopt van lager-ordeprocessen
(letter- en woordherkenning) naar hogere-orde processen (begrip). De visuele informatie (letters,
woorden) wordt herkend door gebruik te maken van onderscheidende kenmerken van die letters
(visuele discriminatie). Deze informatie wordt vervolgens gekoppeld aan een klank (teken-
klankkoppeling). Pas daarna kan er betekenis aan toegekend worden.
,Het topdownmodel: Dit model gaat uit van het idee dat lezen verloopt van hogere-ordeprocessen
naar lagere-ordeprocessen. Op basis van visuele informatie, activeert de lezer zijn eerder opgedane
kennis en vormt tijden het lezen verwachtingen (hypotheses) over het verdere verloop van de zin of
de tekst.
Het interactieve model: De waarheid ligt hier in het midden. Het model geeft dat ook vooralsnog de
meest realistische weergave van het leerproces. De hogere orde processen en de lagere orde
processen beïnvloeden elkaar. Een goed verlopend woordherkenningsproces zorgt ervoor dat begrip
gemakkelijker tot stand komt, terwijl door hogere orde processen die herkenning sneller tot stand
komt.
Het begrijpen wat je leest begint met het opnemen van visuele informatie. Onze ogen sturen deze
informatie naar het kortetermijngeheugen, waar de informatie wordt gedecodeerd.
Beginnende lezers hebben veel aandacht nodig voor het lezen, waardoor er weinig ruimte is voor
begrip. Kinderen moeten ook leren om woorden steeds sneller te herkennen, waardoor ze zich
kunnen concentreren op de inhoud.
Strategisch leesproces: De kennis van de taal en de kennis van de wereld wordt ingezet om tot begrip
te komen.
- Leesdoel
- Aanwijzingen rondom de tekst
- Eerder verworven kennis over onderwerp oproepen
- Leesmanier kiezen
- Gebruik maken van talige kennis
- Tijdens het lezen de tekst controleren of je het nog snapt.
- Bepalen of het leesdoel is bereikt.
Om volwaardig deel te kunnen nemen aan de maatschappij, is het van belang om alle verschillende
teksten te kunnen begrijpen. Maar toch zijn er een aantal mensen in Nederland analfabeet of
laaggeletterd.
Alle kinderen komen op school met een andere mate van taalvaardigheid, door verschil in kwaliteit
en kwantiteit van het aanbod thuis.
Het begrijpen van teksten is belangrijk voor:
- Te kunnen leren
- Deel te kunnen nemen aan de maatschappij
- Genieten van lezen.
Dat kinderen eind basisschool en middelbare school een achterstand hebben in lezen, komt vaak
vooral door een te kleine woordenschat.
Vooral begrijpend lezen en aandacht voor overdracht van aanpakken blijft belangrijk.
5.2 Ontwikkelingslijnen van lezen
Ontluikende geletterdheid
Cultureel proces De totstandkoming van geletterdheid wordt bepaald in welke culturele groep je
leeft.
Situationeel proces Als je in een rijke leeromgeving leeft, dan is de geletterdheid groter dan in een
taalarme leeromgeving.
, Betrokkenheid Om geletterd te worden is het nodig dat kinderen ervaringen opdoen met het
plezier dat geschreven taal kan verschaffen. Zoals voorlezen, email maken, samen een kaartje
schrijven. De ouders moeten nauw betrokken worden.
Voorlezen Je leert heel veel door voorgelezen te worden, het is niet alleen erg plezierig.
- Bij prentenboeken, vertellen de illustraties en de tekst samen een verhaal
- Door te praten met kinderen over het verhaal
- Ook al kunnen jonge kinderen niet lezen, ze zijn wel bezig om een lezer te worden. Ze lezen
hun lievelingsboek voor aan hun knuffel.
- Door voorlezen breiden kinderen hun kennis van de wereld uit
- Door voorlezen leren kinderen ook meer formele aspecten van het lezen: ze ontdekken de
leesrichting.
Niet alleen door voorlezen werken ze door aan hun geletterdheid. Ook door boodschappen doen met
hun moeder aan de hand van een boodschappenlijstje, ook koekjes bakken met recept, in de tv-gids
kijken wanneer hun favoriete kinderprogramma komt en een reisplanner op de computer
raadplegen.
Beginnende geletterdheid in groep 1,2 en 3
Boekoriëntatie en verhaal begrip:
- Kinderen ontdekken dat het verhaal en de illustraties samenhangen.
- Door met kinderen te praten over het verhaal gaan ze steeds beter de boekentaal begrijpen
en doorzien ze de opbouw van een verhaal.
- Door interactief voorlezen Door vragen te stellen, leert het kind het beter te begrijpen.
Relatie tussen gesproken en geschreven taal en functies van geschreven taal:
Kinderen ontdekken dat je door lezen en schrijven boodschappen door kunt geven.
Taalbewustzijn en alfabetisch principe:
Kinderen leren langzaam , maar zeker het verschil tussen de vorm van een woord en de betekenis
ervan. Welk woord is groter, een reus of een kabouter?
Objectivatie: De taal zelf is het object van denken. (een lieveheersbeestje is een lang woord, maar
een klein beestje)
Via taalspelactiviteiten kan de talige kennis van kinderen steeds verder worden uitgebreid. Zoals
rijmen, woorden klappen, verzamelen van woorden voor de lettermuur, maken van een alfabetboek.
Functioneel ‘schrijven en lezen’:
Kinderen gaan teksten lezen of gebruiken als ze dat leuk vinden.
Bijv. telefoonboek of een kookboek in spelsituaties.
Technisch lezen en schrijven:
Bij het technisch leren lezen wordt onderscheid gemaakt tussen:
- De klankzuivere fase
- De niet klankzuivere fase
Klankzuivere fase: De relatie leggen tussen een letter en een klank. En dan komt de elementaire
leeshandeling aan bod.
- Het lezen van links naar rechts (leesrichting)
- Visuele discriminatie (letters van elkaar onderscheiden)
- De teken-klankkoppeling (letters leren verklanken)
- Auditieve synthese (letters in de juiste volgorde plakken tot een woord)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jantinavanderzee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62890 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen