Hoofdstuk 4: Oorlogen om Allah en om olie
De islam als nieuwe factor 1979-1998
- 4.1 De revolutie in Iran
Iran is in het Midden-Oosten een regionale grootmacht, maar geen Arabisch
land. Iran werd vanaf 1941 geregeerd door de prowesterse sjah Mohammed
Reza Pahlavi. Hij was een trouwe bondgenoot van de Verenigde Staten. De sjah
wilde zijn land ontwikkelen als de landen in het Westen. Er kwamen nieuwe,
hypermoderne ziekenhuizen en moderne industrieën. Deze hervormingen leidden
echter tot conflicten met de conservatieve geestelijken. De onvrede werd
versterkt doordat de sjah met harde hand alle oppositie de kop indrukte. De
belangrijkste geestelijk leider, ayatollah Ruhollah Khomeini, wees de
westerse koers van zijn land principieel af en verzette zich fel tegen de
secularisering van de wetgeving. In 1978 zwol de sluimerende onrust aan tot een
grote volksopstand. Begin 1979 ontvluchtte sjah Reza Pahlavi zijn land. De
islamitische revolutie in Iran was een conservatieve omwenteling, terwijl de
meeste revoluties in de wereld juist waren begonnen om vooruitgang en
modernisering. Het oriëntatiepunt werd de bron van de islam. Dit heet:
fundamentalisme. De nieuwe wetgeving zou volledig volgens oude beginselen
van de islam worden ingericht. De islamitische republiek werd uitgeroepen, er
kwam een grondwet op basis van de sjiitische islam. In 1981 werd Khomeini tot
president gekozen, met ruime bevoegdheden. Alle hervormingen die de sjah had
doorgevoerd, werden teruggedraaid.
- 4.2 Fundamentalisme
In Iran werd een ogenschijnlijk stabiel, prowesters regime verdreven door een
volksopstand onder leiding van conservatieve islamitische geestelijken. De
islamitische revolutie vormde een inspirerend model voor moslims in andere
landen. Het islamfundamentalisme was geen nieuw verschijnsel. Het
fundamentalisme vond een vruchtbare voedingsbodem in de armoede van grote
bevolkingsgroepen en het gebrek aan goede sociale voorzieningen.
Fundamentalisten keerden zich tegen alles wat in hun ogen inbreuk maakte op
goddelijke wetten. Vaak richtte de kritiek zich op thema’s als de positie van de
vrouw, de rechten van homoseksuelen, de evolutietheorie, kledingvoorschriften
en omgangsvormen.
Turkije: In Turkije was het leger jarenlang de belangrijkste verdediger van de
seculiere staat die Kemal Atatürk had gesticht. De onderdrukking van de
democratie en de mensenrechten leidden telkens opnieuw tot heimelijk verzet.
Op den duur groeide de aanhang van islamitische organisaties. De eerste
islamitische partij die veel aanhang verwierf was de Welvaartspartij, die in 1995
aan de macht kwam met een conservatief programma. Maar na twee jaar werd
de partij onder druk van het leger ten val gebracht en verboden. Na 2000 kwam
er echter een nieuwe islamitische partij op, AKP (gerechtigheids- en
ontwikkelingspartij). Deze partij behaalde een reeks klinkende
verkiezingsoverwinningen, met Erdogan als premier. Veel jongeren en
intellectuelen kregen na tien jaar schoon genoeg van de autoritaire regeerstijl
van premier Erdogan. Deze ontevredenheid leidde in 2013 tot hevige rellen
tussen betogers en de oproerpolitie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nickvdwal2004. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.