Steden 1 – boek en hoorcolleges
Samenvatting van de hoorcolleges (RUG), ‘Jerusalem – the biography’ geschreven
door Simon Sebag Montefiore (pagina 347-628), ‘Caïro’ geschreven door André
Raymond (pagina 149-377)
Vak Steden 1
BA Midden-Oostenstudies jaar 1
Collegejaar 2019-2020
, JERUSALEM – SIMON SEBACH MONTEFIORE
Deel 7 – 31: The Magnificence of Suleiman, 1517-1550
The Second Solomon and His Roxelana
P. 347: Selim I, Suleiman the Magnificent, Mamlukken
Op 24 augustus 1516 overwon de Ottomaanse sultan Selim I (1470-1520) het
Mamlukken leger, de slag welke het lot van Jeruzalem bepaalde: het grootste deel
van het Midden-Oosten zou voor de volgende vier eeuwen Ottomaans blijven. Op 20
maart 1517 veroverde Selim I Jeruzalem. Hier kreeg hij van de ulama de sleutels
van de Al-Aqsa moskee en de sleutels van de Rotskoepel. Na zijn verovering op
Jeruzalem veroverde hij het gehele Mamlukken sultanaat van Egypte, wat de Hijaz,
Levant, Tihamah en Egypte zelf inhield. Selims verovering van de Midden-Oosterse
kernlanden van de moslimwereld, en in het bijzonder zijn veronderstelling van de rol
van bewaker van de pelgrimsroutes naar Mekka en Medina, vestigde het
Ottomaanse rijk als de meest prestigieuze van alle soennitische moslimstaten. Selim
had opvolgingsdilemma’s uit de weg geruimd door zijn broers, neven en sommige
zonen te vermoorden: hij liet er één over, en dat was Suleiman the Magnificent. In
1520 werd de 25 jarige Suleiman sultan over het Ottomaanse Rijk.
Er ging rond dat Suleiman in één van zijn dromen opgezocht was door de Profeet en
dat de Profeet tegen hem zei dat hij de ongelovigen moest wegsturen en Jeruzalem
moest herbouwen. Maar hij had dit helemaal niet nodig en wilde dit uit zichzelf al
doen.
P. 348: Padishah, Roxelana, Hurrem al-Sultan
Hij wist maar al te goed dat hij de Padishah (keizer) was en zijn vrouw, Roxelana,
noemde hem daarom ‘de Solomon van zijn tijd’. Roxelana was het eens met de
projecten van Suleiman en hielp hier ook mee. Suleiman noemde haar Hurrem al-
Sultan, de blijdschap van de sultan. Zij zorgde er tevens voor dat een zoon van
Suleiman, een zoon die hij gekregen had met een andere vrouw, voor de ogen van
Suleiman vermoord werd en zij was een slimme politici.
Suleiman had Mekka en Jeruzalem geërfd en wilde deze heiligdommen mooier
maken: alles moest grootschalig en mooi gemaakt worden. Zijn ambities hadden
geen grenzen en zijn regeren duurde bijna een halve eeuw en hij vocht bijna
continentale oorlogen. Hij was zo succesvol dat het Oude Jeruzalem meer bij hem
horen dan bij niemand anders. Hij bouwde veel in Jeruzalem, zoals een moskee en
een ingang en een toren bij de Citadel.
P. 349: liefdadigheidsprojecten van Roxelana, vele oorlogen Suleiman,
dynastie architecten
Roxelana hield ervan om bezig te zijn met liefdadigheid (al-Imara al-Amira al-
Khasaki al-Sultan).
In 1533 ging Suleiman Jeruzalem inspecteren, alleen zijn oorlogen kwamen
hiertussen. Ook wat hij had veranderd en de impact die hij had op Jeruzalem heeft
hij nooit kunnen zien door de vele oorlogen.
Suleiman zorgde ervoor dat de Rotskoepel opnieuw werd betegeld en er werd een
‘dynastie’ van lokale architecten gesticht in de stad.
P. 350: bevolkingsgroei, mobiliteit Joden
Uiteindelijk groeit de bevolking in de stad erg en het aantal Joden verdubbelt zich,
welke aangewakkerd wordt door de constante aankomst van vluchtelingen uit het
westen.
2
, Deel 7 – 32: Mystics and Messiahs, 1550 – 1705
The Sultan’s Jewish Duke: Protestants, Franciscans and the Wall
P. 351: belastingen van Egypte voor Jeruzalem herbouwen, Abraham de
Castro, joodse migratie, Koning Ferdinand en Koningin Isabella, Christopher
Columbus
Suleiman gebruikte de belasting van Egypte om te betalen voor zijn
geremodelleerde Jeruzalem en de man die de regie had over deze belasting was
Abraham de Castro. Hij was een Joodse vluchteling uit Portugal en werd Suleiman’s
adviseur en beschermer van Palestina en Jeruzalem.
De joodse migratie markeerde een nieuw hoofdstuk in de religieuze oorlogen. In
1492 namen koning Ferdinand van Aragon en Sicilië en zijn vrouw Isabella van
Castilië Granada (islamitische stuk van Spanje) in en zij steunden Columbus in zijn
ontdekkingsreizen.
P. 352: book of prophecies en herbouwen Zion en Jeruzalem door
Spanjaarden, de Inquisitie, Tomas de Torquemada
Columbus schrijft in zijn “book of prophecies” dat Jeruzalem en de berg Zion
herbouwd zouden worden door Spanjaarden.
Ferdinand en Isabella vertrouwden de joden die zich naar het katholicisme
bekeerden niet. De Inquisitie had al veel mensen beschuldigd. Inquisitor Tomas de
Torquemada adviseerde de joden om of te bekeren of om weg te gaan.
P. 353: meeste joden vluchtten (sephardische joden), Ladino taal, Joseph Nasi,
nederzettingen
Ferdinand en Isabella waren het meest succesvolle koningskoppel van hun tijden,
maar in de joodse kwestie zaten zij fout: de meeste joden vluchtten namelijk in
plaats van dat zij bekeerden. Deze sephardische joden vluchtten naar de meer
tolerante Europese gebieden, richting Nederland, Polen, Letland en het Ottomaanse
Rijk waar zij verwelkomd werden door Suleiman, beide om de economie een boost
te geven en om weer te geven hoe het christendom de joodse oorsprong ontkende.
De joodse diaspora ging naar het oosten, en van nu af aan waren de straten in het
oosten gevuld met een nieuwe Judeo-Spaanse taal, Ladino.
In 1553 werd Suleiman voorgesteld aan Joseph Nasi: hij werd een belangrijke
vertrouwde partner van zijn zoon en opvolger. Hij stond bekend als de ‘Great Jew’ en
geloofde in de terugkomst van de Joden naar het ‘Beloofde land’. Hij zorgde voor de
eerste nederzettingen in Jeruzalem, met name voor Italiaanse joden. Joseph wilde
de Joodse geleerden in Jeruzalem beschermen, echter wilde Suleiman de
superioriteit van de islam blijven tonen vergeleken met de twee andere religies.
P. 354: Klaagmuur, Davids tombe, Dadjani soefis, toch bondgenoten nodig om
tegen Habsburgers te vechten.
De joden mochten niet op de tempelberg komen en Suleiman vond dat ze mochten
bidden bij een muur dichtbij de Tempelberg. De Joden noemden het: Ha-Kotel en
buitenstaanders noemden het de ‘Wailing wall’ of ‘Western Wall’. Suleiman haalde
de christenen ook naar beneden door de Franciscanen niet toe te laten bij Davids
tombe omdat hij er een moskee van wilde maken. Soefi dadjanis zouden deze
moskee bewaken, een positie welke zij hebben behouden tot aan 1948 (uitroeping
staat Israël). Maar uiteindelijk had hij door dat hij de Franciscanen toch nodig had als
bondgenoten bij de Slagen om centraal Europa. Hij had christelijke bondgenoten
nodig om tegen de Habsburgers te vechten. Daarom gaf hij hen toch rechten, zoals
3
, handelsrechten en erkende hij hen als beschermers van christelijke heiligdommen in
Jeruzalem.
P. 355: praedominium, Martin Luther
Er was haat tussen de katholieken en de orthodoxen en beide groepen claimden dat
zei de eigenaar waren van de Heilige Plekken: het praedominium. De Heilige
Grafkerk werd nu gedeeld door 8 secten.
Het conflict tussen de Islam, het christendom, het agressieve christendom van de
Spanjaarden en de inquisitie op de Joden zorgde voor een raar gevoel bij de
mensen: men ging anders naar het geloof kijken, zocht naar manieren om dichter bij
God te komen, en ze verwachtten de Dag des Oordeels. In 1517 vond het protest
van Martin Luther plaats tegen de verkoop van aflaten. Hierdoor kwam het
protestantisme op. Het protestantisme was zo flexibel dat het ervoor zorgde dat
diverse andere sekten opkwamen (Lutheranen, de Hervormde kerk, Presbyterianen,
Calvinisten, Anabaptisten).
P.356: overlijden Suleiman, Selim II, rebellen Jeruzalem, Ridwan en Bairam
Pasha, Farrukh, Mohammed (zoon Farrukh)
Suleiman overlijdt en zijn zoon Selim II kwam hiermee aan de macht. Hij had veel te
danken aan Joseph Nasi die heel machtig werd: hij werd namelijk bijna koning van
Cyprus en hij was Duke van Naxos. Under Selim werd het OR steeds groter, maar
hij had moeite om het te controleren. In 1590 werd de gouverneur van Jeruzalem
vermoord. Uiteindelijk viel Jeruzalem onder het gezag van Ridwan en Bairam Pasha.
Hun familie domineerde Palestina voor een eeuw. In 1625 bestormt Farrukh’s zoon,
Mohammed, Jeruzalem en ging hij door met het martelen van Joden, christenen en
Arabieren om geld te krijgen.
P. 357: Armeniërs, christenen, Sefardische joden en Azkenazis, Isaac Luri,
Kabbala
De Armeniërs probeerden de machtigste christelijke groep in Jeruzalem te worden.
De Armeniërs waren de beschermers van de sultan zelf. Christenen zoals de
Armenen waren belangrijk voor het Ottomaanse Rijk doordat zij veel verdienden aan
de pelgrimages in Jeruzalem. Er kwamen dus veel Joden naar Jeruzalem,
voornamelijk Sefardische joden, maar ook Azkenazis. Een rabbijn genaamd Isaac
Luri doceerde de Kabbala (de studie van de geheime codes van de Torah, welke
men dichter bij God bracht).
P. 358: kabbalisten, protestanten, Henry Timberlake, John Sanderson,
fanatisme
Er wordt uitleg gegeven over Kabbalisten. Protestanten kwamen naar Jeruzalem,
voornamelijk Engelse handelaren (vijandig tegenover de katholieken). De
Ottomanen kende protestantisme echter helemaal niet toen de handelaar Henry
Timberlake aankwam in Jeruzalem. Hij werd de gevangenis in gegooid, evenals
John Sanderson. Daden van fanatisme zorgden ervoor dat de joden werden beperkt
in hun rituelen (bv dichtgooien Rambam synagoge).
p. 359: George Sandys (schrok van Jeruzalem)
George Sandys vond het jammer wat er met Jeruzalem gebeurde. Hij was een
protestant en ging naar Jeruzalem en schrok van de andere religies en hun rituelen.
p. 360: rituelen rondom Pasen, boek George, Charles en James I
Er waren rituelen bij de Heilige Grafkerk rondom Pasen. Geogre schreef een boek
en droeg het op aan de Prins van Wales, Charles. De vader van Charles, James I,
had net een commissie samengesteld die de Bijbel maakte voor het Engelse
protestantisme en Timberlake en Sandys gingen naar Amerika.
4