Handboek gezondheidsrecht
Hoofdstuk 1 – Plaatsbepaling en uitgangspunten van het gezondheidsrecht – week 1
1.1. Plaatsbepaling
1.2. Bronnen van het recht in de gezondheidszorg
1.3. Rechtsbeginselen en grondrechten
- Zelfbeschikkingsrecht – ‘patiënt mag hierdoor ten aanzien van zijn eigen gezondheidssituatie
beslissingen nemen die door anderen als onjuist of onverstandig worden ervaren’
Ook minderjarigen en wilsonbekwamen hebben zelfbeschikkingsrecht, maar zijn beperkt in
uitoefening ervan
- Beschermingsbeginsel – ‘nemen van verantwoordelijkheid voor degenen die zorg of hulp
behoeven’
- Gelijkheidsbeginsel
- Recht op gezondheidszorg
1.4. De professionele standaard
De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen en
daarbij handelen ‘in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid’ – 7:453 BW
Het handelen van een arts wordt bepaald door twee categorieën van normen, die samen de
professionele standaard vormen
1. De medisch-professionele standaard – ‘zorgvuldig volgens de inzichten van de medische
wetenschap en ervaring handelen als een redelijk bekwaam arts van gelijke medische categorie
in gelijke omstandigheden met middelen die in redelijke verhouding staan tot het concrete
behandelingsdoel’
De arts mag hier niet van afwijken, zelfs niet met toestemming van patiënt
Handeling moet medisch geïndiceerd zijn met het oog op een concreet behandelingsdoel
Moet volgens de regels van de kunst (lege artis) worden uitgevoerd – ‘dus bekwaamheid’
- Criteria medisch zinvol handelen
a. Handelen draagt bij aan de oplossing van het medische probleem, respectievelijk de
instandhouding of verbetering van de medische toestand van patiënt, of zal daaruit
redelijkerwijze kunnen resulteren
b. De te gebruiken middelen staan in redelijke verhouding tot het doel
c. De patiënt is niet onder een bepaald minimumniveau gezakt
2. En de andere rechten van de patiënt en andere maatschappelijke normen, die in andere kaders
worden vastgesteld
1.6. Gezondheidsrecht in het geval van een (wereldwijde) crisis
Hoofdstuk 2 – Rechten van patiënten – week 1
2.1. Inleiding
Patiëntenrechten hebben geen absoluut karakter
2.4. Geneeskundige behandelingsovereenkomst
De algemene rechten van de patiënt zijn vooral te vinden in de wettelijke regeling van de
geneeskundige behandelingsovereenkomst in boek 7 BW, de zogenaamde WGBO
, Afdeling 5 van titel 7 van boek 7
De bepalingen van de WGBO hebben een dwingendrechtelijk karakter – 7:468 BW
Kan niet ten nadele van patiënt worden afgeweken
- 7:407 lid 2 BW – iedere hulpverlener is voor het geheel aansprakelijk voor tekortkomingen als zij
samen de opdracht hebben aanvaard, tenzij hem die tekortkoming niet kan worden toegerekend
7:409 lid 1 BW – overeenkomst eindigt met de dood
- 7:411 BW – hulpverlener heeft recht op een naar redelijkheid vast te stellen betaling, indien de
overeenkomst eindigt voordat de hulpverlening is afgerond
- 7:446 lid 1 BW – WGBO heeft werking ten aanzien van handelingen op het gebied van
geneeskunst, rechtstreeks betrekking hebbend op de persoon van de opdrachtgever of van een
bepaalde derde
Handelingen – 7:446 lid 2 en 3 BW
2.5. Recht op informatie – 7:448 BW
Hoge Raad: ‘de op de arts rustende verplichting de patiënt op duidelijke wijze in te lichten over de
risico’s verbonden aan de voorgestelde behandeling strekt ertoe de patiënt goed in staat te stellen
goed geïnformeerd te beslissen of hij al dan niet toestemming voor de voorgestelde behandeling zal
geven. Tekortschieten in de nakoming van deze verplichting roept het risico in het leven dat de
patiënt niet op de door hem gewenste wijze van zijn zelfbeschikkingsrecht gebruik kan maken, het
risico derhalve dat hij een keuze maakt die hij mogelijk niet had gemaakt zou hebben als hij goed
geïnformeerd was’
- In de WGBO staat het recht op informatie in het teken van ‘shared decisionmaking’
1. Uitwisseling van informatie tussen de hulpverlener en de patiënt is wederkerig –
tweerichtingsverkeer
2. Uitwisseling tussen hulpverlener en patiënt betreft zowel medisch-professionele als
persoonlijke informatie
3. Hulpverlener en patiënt overleggen samen over alle (medische, professionele en persoonlijke)
aspecten die relevant zijn voor de besluitvorming
4. Hulpverlener en de patiënt nemen uiteindelijk gezamenlijk het besluit over het te volgen
(diagnostische/therapeutische/preventieve) beleid
Dit is veelal terug te vinden in 7:448 BW
Als algemene norm wordt bij 7:448 het redelijkheidscriterium aangehouden – ‘het verstrekken
van inlichtingen over de feiten en mogelijkheden die, van een redelijk mens in gegeven
omstandigheden, verwacht mag worden te overwegen alvorens hij een beslissing neemt, of die
hij nodig heeft voor zijn verdere gedrag’
- Art. 7:449 BW – recht om niet te worden geïnformeerd
2.6. Toestemmingsvereiste
Onderscheiden:
Toestemming voor aangaan van geneeskundige behandelingsovereenkomst
Toestemming voor medische handelingen zelf
Het vragen van toestemming is een plicht van de behandelend arts
Schriftelijke toestemming is niet vereist, maar wel mogelijk – 7:451 BW
Toestemming mag worden verondersteld voor verrichtingen van niet ingrijpende aard – 7:466
lid 2 BW
- Weigering van bloedtransfusie – 7:450 BW
, EHRM: bij wilsbekwame weigering van bloedtransfusie weegt het zelfbeschikkingsrecht zwaarder
dan de bescherming van leven en gezondheid van de patiënt, vooropgesteld dat er geen
oneigenlijke druk van buiten op hem wordt uitgeoefend
Via een schriftelijke wilsverklaring kan iemand zijn zelfbeschikkingsrecht met betrekking tot
toestemming voor medische behandelingen op termijn uitoefenen – 7:450 lid 3 BW
T4 – Regievoering bij hoog-risico patiënte. Samenloop tucht- en strafzaak – art. 47 wet BIG
- Gynaecoloog onderkent risico’s bevalling bij hoog-risico patiënte
Een tuchtzaak en strafrechtelijke vervolging kunnen naast elkaar bestaan, omdat het tuchtrecht
een ander toetsingskader heeft dan het strafrecht en een tuchtrechtelijke maatregel niet als
punitieve sanctie wordt aangemerkt
De betreffende gynaecoloog wordt uiteindelijk strafrechtelijk (dood door schuld, toebrengen
zwaar lichamelijk letsel) veroordeeld andere gynaecologen stellen dat het ‘hen allemaal had
kunnen overkomen’
In commentaar wordt echter gesteld dat ‘er sprake is van een reeks van tekortkomingen van
ernstige aard, die vermeden had kunnen worden bij goede regievoering’
De voornoemde vrees van de gynaecologen is derhalve onterecht
T7 – Fouten in de zorg en gebrekkige nazorg – art. 47 wet BIG
- Klaagster verwijt behandelend arts een onterechte amputatie van de linkerborst
Er is niets mis met het maken van een afspraak dat een specifieke hulpverlener van een overleg
aantekeningen maakt in het dossier van patiënt. Wanneer er na bespreking van een patiënt,
tijdens een multidisciplinair overleg, verkeerde informatie van de patiënt in het dossier terecht
komt, door toedoen van een verpleger, is dit de arts (ook) aan te rekenen, wanneer deze de
behandelend arts (= een ander dan arts) hier niet op wijst.
Ondanks dat de arts de informatie niet zelf in het dossier heeft gezet, draagt hij dus wel een
eigen (ook tuchtrechtelijke) verantwoordelijkheid voor de juistheid ervan
Informatieplicht – informatie die aan een dossier wordt toegevoegd dient te worden
gecontroleerd
‘Toch is de uitspraak van het Centraal Tuchtcollege en uit de tekst van de Wkkgz niet geheel
duidelijk op wie nu de informatieplicht rust. Is dat per definitie de hoofdbehandelaar? Mogen
de bij een behandeling betrokken hulpverleners de afspraak maken dat een bepaalde
behandelaar informatie verstrekt? En vanaf welk moment is nu precies duidelijk dat er sprake
is geweest van een fout?’
T9 – Vernietiging van (een deel van) het medisch dossier – art. 47 lid 1 wet BIG & 7:455 BW
- Klager verwijt huisarts dat hij het medisch dossier van klager niet en niet tijdig heeft vernietigd
Begrijpelijk dat de arts, met het oog op de continuïteit van de zorgverlening, betwijfelde of het
juist zou zijn om alle gegevens (of een deel ervan) van het dossier te vernietigen
Normaliter termijn om binnen drie maanden dossier te vernietigen
Vernietiging dossier
2.7. Minderjarige patiënten – week 3
- Minderjarigen van zestien jaar en ouder – 7:447 BW
Bekwaam om behandelingsovereenkomst voor zichzelf aan te gaan
Onderscheiden van toestemming voor medische behandeling – 7:450 BW
- Minderjarigen jonger dan twaalf jaar
Behandelingsovereenkomst gesloten door ouders
Algemene regel trouwens: toestemming mag worden verondersteld bij niet-ingrijpende
verrichtingen, ook mag zonder toestemming van de wettelijk vertegenwoordiger worden
gehandeld indien de tijd voor het vragen daarvan ontbreekt omdat de verrichting onverwijld
moet worden uitgevoerd – art. 7:466 BW
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joor. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.