Samenvatting
Samenvatting examenstof Aardrijkskunde havo
Complete samenvatting van de examenstof voor havo aardrijkskunde
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 77 pagina's
Voorbeeld 4 van de 77 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Examen, Ak, AlfaBrazilië H1 t/m H4
H1)
Het grootste deel van Brazilië is vlak of lichtglooiend. Er zijn ook heuvelachtige gebieden en bergketens.
Op basis van hoogte en reliëf verschillende deelgebieden:
1. Noorden: Hoogland van Guyana. Tafelbergen tot 2.900 m hoog.
2. Midden en zuiden: Hoogland van Brazilië. Uitgestrekte hoogvlakte of hoogland tot 1.100 m
hoog.
3. Verspreid ook bergketens:
Serra do Mar: gebergte aan zuidoostelijke grens van het Hoogland van Brazilië langs de
Atlantische kust.
4. Amazonebekken: vlakte van de Amazone tussen het Hoogland van Guyana en het Hoogland
van Brazilië.
5. Verschillende kleine vlakten, zoals de moerasachtige Pantanal in het westen.
► De hooglanden in Brazilië zijn schilden. Ooit waren het kleine continenten, die naar elkaar bewogen
en Pangea vormden.
● Pangea brak 230 miljoen jaar geleden uit elkaar. Zuid-Amerika en Afrika dreven uit elkaar.
● Bij het bewegen van de Zuid-Amerikaanse plaat vormden zich gebergten en plateaus door opheffing
van oude schilden.
● Het hoogland bevat graniet, leisteen en sedimentgesteenten. Vaak zijn ze op grote diepte gevormd
en na opheffing verweerd en geërodeerd.
● Vanaf de plateaus stromen rivieren naar Amazone of de Paraguay/Paraná. Ze vormden diepe kloven.
In het laagland van het Amazonebekken sedimenteerden rivieren en zee klei- en zandlagen, later weer
samengedrukt tot sedimentgesteente.
► Geologische processen zorgden voor veel natuurlijke hulpbronnen.
● Delfstoffen in Brazilië zijn; ertsen (ijzererts in de hooglanden en het grensgebied met Bolivia, tin,
koper, zilver, bauxiet) en de fossiele energiebron olie op grote diepte voor de kust
► Bij de ertsvorming van ijzererts speelde sedimentatie een rol. De ijzerertslagen zijn gevormd door
afzetting van ijzerhoudende sedimenten (ijzeroxiden) in zuurstofarme en ondiepe oceanen, afgewisseld
met andere sedimenten. Ze werden vaster en harder en daarna opgetild, waarbij metamorfose
plaatsvond. Door verwering en erosie van erop gelegen gesteente kwam het ijzererts dichtbij het
oppervlak.
► Bauxiet is de grondstof voor aluminium.
● In dikke sedimentlagen van het Amazonebekken spoelden de goed oplosbare kleideeltjes uit. De
slecht oplosbare aluminium- en ijzermineralen bleven boven achter, de lateriet. Die verhardde tot
bauxiet.
,► Olie werd aan einde van de vorige eeuw ontdekt in het bekken van Santos op ruim 4,8 km onder de
zeespiegel, afgesloten door een zoutlaag. ● De drie bekkens (Espirito Santobekken en de bekkens van
Campos en Santos) zijn bijna vier keer zo groot als Nederland.
De olie onder de zeebodem vormde zich bij het openbreken van Pangea, 145-100 miljoen jaar
geleden).
● Bij de divergente breuk ontstond een slenk, waarin meren lagen met veel algen, bacteriën en
plankton. Afgestorven organismen zakten naar de modderige bodem met zuurstofarme modder. Er
ontstond een dikke organische massa.
● Er kwamen nieuwe sedimenten op van zand en klei. De slenk vulde zich met oceaanwater, dat soms
verdampte, waarbij zich ondoorlaatbare zoutlagen vormden.
● Onder hoge druk vormde zich in diepere lagen olie en gas. Dat bewoog naar boven tot onder de
zoutlagen.
1.3 Klimaten in Brazilië)
Het grootste deel van Brazilië ligt in de tropen. Een klein deel ligt in de subtropen. Verschillende
klimaten door: breedteligging, druk- en windsystemen, zeestromen en gebergten.
1. Het noorden van Brazilië ligt dicht bij de evenaar: tropisch regenwoudklimaat (Af).
● Kenmerken: - warm: tussen 20 en 30 °C, gemiddelde temperatuur in de koudste maand hoger dan 18
°C. - nat: 2.000 tot 3.000 mm per jaar. - droogste maand meer dan 60 mm neerslag.
2. Midden Brazilië: savanneklimaat (Aw). Kenmerken: - warm: gemiddelde temperatuur in de koudste
maand hoger dan 18 °C. - droog seizoen in de winterperiode van juni tot augustus (minder dan 60 mm
neerslag).
► In de tropen staat de zon het hele jaar bijna loodrecht boven het aardoppervlak. Het land warmt op
à vocht verdampt à de vochtige lucht stijgt op à het vocht condenseert à er ontstaan stijgingsregens.
Aan het aardoppervlak ontstaat een lagedrukgebied: de intertropische convergentiezone (ITCZ).
● Eind december (zomer in Brazilië) staat de zon loodrecht boven de zuidelijke keerkring (23½° Z.B.). De
ITCZ en de stijgingsregens liggen ook zuidelijker. Maar niet boven de oceaan en langs de Braziliaanse
oostkust (de zee warmt niet zo sterk op). Het midden van Brazilië is nat, het noorden iets droger.
● In juli (winter in Brazilië) staat de zon loodrecht boven de keerkring op het noordelijk halfrond. De
ITCZ en de stijgingsregens liggen boven het noorden van Brazilië. Het noorden van Brazilië is nat, het
midden en zuiden zijn droger.
● Gebieden die een groot deel van het jaar te maken hebben met de ITCZ: tropisch regenwoudklimaat.
Gebieden met een afwisseling van een natte zomer en droge winter: savanneklimaat.
zuidoostpassaat
● Juni tot augustus (winter): lucht stroomt van hogedrukgebied ten zuidoosten van Brazilië naar de ITCZ
in het noorden van het land: zuidoostpassaat. Vochtige wind door warme zee, veel regen aan
zuidoostkust.
,● December tot februari (zomer): lucht stroomt van hogedrukgebied ten noordoosten van Brazilië naar
de ITCZ in het zuiden van het land: noordoostpassaat. Vochtige wind door warme zee, veel regen aan
noordkust en in midden van het land.
► Het noordoosten van Brazilië heeft een steppeklimaat. Komt door ligging van de bergen (Serra do
Mar).
● Zeewind (zuidoostpassaat) moet opstijgen als deze aan land komt.
- zuidoostkant Serra do Mar = loefzijde met stuwingsregens (regenwoudklimaat).
- noordwestkant Serra do Mar = lijzijde met regenschaduw en droog weer
1.4 Veelzijdige natuur)
► Tropisch regenwoud (selva) in en rond Amazonebekken.
Kenmerken:
- tropisch regenwoudklimaat
- hoge luchtvochtigheid en veel neerslag
- regen ontstaat door: o aanvoer van zee (oostenwind) o verdamping (evaporatie) vanaf planten en uit
rivieren o afgifte van vocht door bomen en planten (transpiratie)
● grote biodiversiteit: veel dieren, planten en micro-organismen
► Mangroven langs de vlakke en lage Atlantische kust in Noordoost-Brazilië. Kenmerken:
- tropisch bos dat is aangepast aan zout water
- wortels staan in ondiep zout water of op zoute grond
- tussen wortels leven veel dieren.
► Atlantisch regenwoud (Mata Atlantica) aan zuidoostelijke kust van Brazilië. Kenmerken:
- ver van evenaar af (bijzonder)
- dicht bos met veel mossen op takken en stammen - veel neerslag door aanlandige wind en
stuwingsregen in Serra do Mar (meer dan 2.000 mm per jaar).
► Savannen in tropische gebieden met een droge tijd (groot deel van het Hoogland van Brazilië).
Grote biodiversiteit.
Drie soorten savannen:
● cerrado (boomsavanne) (Hoogland van Brazilië) Kenmerken:
- mix van bomen, struiken en grassen
- bomen minder hoog dan in tropisch regenwoud
- verschil tussen droge en natte tijd:
● llanos (grassavanne) (noorden van Brazilië, dicht bij Venezuela en Colombia) Kenmerken:
- grassavanne met hier en daar bomen
- iets minder neerslag dan de cerrado
, ● caatinga (doornstruiksavanne) (noordoostelijke deel van Brazilië) Kenmerken: - drogere,
steppeachtige savanne
- doornstruiken, grassen, paar bomen, cactussen
- lange droge tijd, per jaar tussen 250 en 800 mm regen
- verschil tussen droge en natte tijd:
De Pantanal ( = Moerasgebied langs de grens met Bolivia en Paraguay.)
Kenmerken:
- laaggelegen, vlak gebied met bomen, struiken en grassen.
- in de regentijd staat het onder water, doordat er meer regenwater wordt aangevoerd dan dat er weg
kan stromen.
- bijzonder ecosysteem door jaarlijkse overstromingen.
► De Amazone vormt het grootste stroomgebied van Brazilië.
Kenmerken rivier:
- zeer breed, vertakkingen en honderden zijrivieren
- hoog debiet (afvoer per seconde).
● regiem (verdeling van de waterafvoer over een jaar) wordt bepaald door neerslag en verdamping
(belangrijk is ITCZ).
► Veel tropische bodems in Brazilië zijn niet zo vruchtbaar. Ze hebben vaak een dunne humuslaag of
zijn sterk uitgespoeld. Latosolen zijn bovenin rijker aan ijzer- en aluminiumverbindingen, die door tekort
aan humuszuren niet uitspoelen. voedingsstoffen
H2)
In Brazilië is veel ongelijke bevolkingsspreiding:
1. Kustgebieden zijn dichtbevolkt
2. Binnenland dunbevolkt
Oorzaken hiervan:
- kustprovincies verstedelijkten vroeg
- Handel en werk
Gevolgen voor het natuurlandschap:
- Lang de kust is het oorspronkelijke regenwoud weg
- In het binnenland nog veel tropisch regenwoud
Oudste steden zijn in het noordoosten van Brazilië, redenen:
- Veel suikerrietplantages met slavenhandel
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sterredrenth. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 71498 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen