Samenvatting
Samenvatting Strafrecht met mate
Samenvatting van het hele boek
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 79 pagina's
Voorbeeld 3 van de 79 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
4 beoordelingen
Door: Sewir • 6 jaar geleden
Door: Charlotte6398 • 7 jaar geleden
duidelijk geschreven, uitgebreid maar toch overzichtelijk
Door: Gino1991 • 8 jaar geleden
Door: Xxeukiexx • 8 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Strafrecht met mateHoofdstuk 1: Karakter en plaats van het strafrecht
Materieel strafrecht = het geheel van rechtsvoorschriften dat aangeeft
voor welke gedragingen welke straf moet worden toegepast en waaruit die
straf dient te bestaan.
Formeel strafrecht (strafprocesrecht) = het geheel van voorschriften dat
aangeeft hoe het strafrecht op de concrete feiten moet worden toegepast.
Straf is een als zodanig bedoeld door de overheid toegebracht leed op grond
van normschending en dus een uit vergelding geboren extra-domper op de
delinquent, zonder veel perspectieven te bieden voor herstel (zonder
reparatief of restitutief te zijn).
Hier ligt een belangrijk verschil met andersoortige bijvoorbeeld
civielrechtelijke sancties: ook deze zullen door de justitiabele als minder
aangenaam, niet zelden als punitief worden ervaren, maar ze zijn vak niet
uitsluitend als zodanig bedoeld.
Ultimum remedium = het uiterste redmiddel waarop door de wetgever pas
een beroep mag worden gedaan als de sancties van andere rechtsgebieden
ontoereikend moeten worden geacht.
Het is moeilijk het strafrecht volgens strikt objectieve maatstaven op zijn
zinvolheid en zijn rechtvaardigheidsgehalte te benaderen. Daarin spelen
speculatieve gedachten een grote rol. Er zijn ook verschillende
benaderingswijzen denkbaar die elk een eigen visie in zich bergen op het
genoemde spanningsveld van maatschappelijke orde, recht en individu:
1. de benaderingswijze die primair uitgaat van het strafrechtelijk systeem als
zodanig
2. die primair uitgaat van de rechtspositie van de individuele burger als
justitiabele
3. die primair het maatschappelijk welzijn van de burgers als uitgangspunt
neemt
elk van deze benaderingswijzen benadrukt bepaalde waarden die in hun
gezamenlijkheid kunnen worden beschouwd als kenmerkend voor een
beschaafd strafrecht dat een rechtsstaat betaamt. Hiervan is sprake als een
strafrechtelijk systeem:
- naast zijn fundamentele functie van misdaadbestrijding ten einde de
maatschappij zoveel mogelijk ordelijk, veilig en waard om in te leven te doen
zijn
- naast de beginselen van de rechtsstaat huldigt die de uitoefening van
strafrechtelijke bevoegdheden en de toepassing van sancties (als het ware
het strafrechtelijk instrumentarium) aan rechtswaarborgen binden
- naast het belangrijke uitgangspunt geldt dat het strafrecht in het belang van
het algemeen welzijn als een uiterste middel (te weten als ultimum
remedium) dient te worden aangewend te midden van andere rechtsgebieden
en sanctiesystemen.
1. Primaat van de wet en het wettelijk systeem
Primaat van de strafwet = langs voorgeschreven weg tot stand gebrachte
weerspiegeling van wat onder de samenlevingsgenoten leeft.
Het individu moet aan de wet gehoorzamen nu deze regels en voorschriften in
dienst van de maatschappelijke orde staan. Maatschappelijke veranderingen
komen pas in de wet door middel van een wetswijziging, hier ligt ook de leer
van de machtenscheiding duidelijk ten grondslag. De rechter zal de wet zo
,strikt mogelijk naar woorden, bedoeling en het systeem van de wet moeten
interpreteren en zal zich zo veel mogelijk moeten doen informeren over de
effecten van zijn beslissingen om zo doelmatig te kunnen beslissen binnen de
grenzen van zijn bevoegdheid. Deze zienswijze is legistisch te noemen, maar
toch brengt het streven om de rechtsorde en de sociale orde zoveel mogelijk
op elkander af te stemmen met zich mee, dat met het toepassen van
strafrecht notoir (= door niemand betwist) onrecht moet worden vermeden.
Een goed voorbeeld is de buitenwettelijke strafuitsluitingsgronden.
Het rechtskarakter van het strafrecht is in deze zienswijze voornamelijk
verdisconteerd in het wettelijke patroon, volgens hetwelk het strafrecht z’n
ordende en beveiligende functies uitoefent. Overtreding van de strafwet als
instrument tot ordening veronderstelt zowel schending van de rechtsorde als
verstoring van de sociale orde. Handhaving van de strafwet is derhalve een
primaire eis, zowel van het rechts als van de samenleving waarmee in
beginsel impliciet recht gedaan wordt aan het individu, de justitiabele.
Bij het overtreden van een strafwet wordt zowel de rechtsorde geschonden als
de sociale orde. Handhaving van de strafwet is een primair eis, zowel van het
recht als de samenleving. In de ogen van Enschede moet het strafrecht gezien
worden als een stuursysteem dat bevoegdheden verleent aan de gerechtelijke
autoriteiten. Deze bevoegdheden vormen een uitzondering op datgene wat in
principe tussen burgers verboden is. De wet dient dus ook strikt te worden
gehanteerd = instrumentele functie van het strafrecht.
2. De individuele rechtspositie van de burger
De overheid verkeert in een machtspositie ten opzichte van de individuele
burger, daarom is het belangrijk dat het individu optimaal wordt
gerespecteerd. Er zijn ook strafrechtsgeleerden die het rechtskarakter van het
strafrecht niet primair aan de ordende misdaad-bestrijdende functie
verbinden, maar juist aan de individu-beschermende functie. Er wordt hier
vanuit gegaan dat misdaadbestrijding weliswaar een maatschappelijke
noodzakelijkheid op zichzelf is, maar in juridisch opzicht minder problematisch
dan de noodzaak om daarmee onvermijdelijk gepaard gaande
machtsuitoefeningen aan juridische normen, geworteld in juridische
beginselen en rechtsregels te onderwerpen. Het verschil is de mate waarin de
optimale individuele vrijheid in de laatste zienswijze vooropstaat: het recht is
primair betrokken op de positie van het individu als zwakkere tegen de
overheid.
3. Algemeen en individueel welzijn
Deze benadering sluit aan bij de tal van bezwaren die tegen het strafrecht en
tegen vele aspecten van het strafrechtelijk ingrijpen zijn aan te voeren en die
ook de diepere redenen vormen om het strafrecht als ultimum remedium te
beschouwen en te hanteren.
Strafrecht ‘snijdt in eigen vlees’ = de rechtsgoederen die het strafrecht
juist wil beschermen (fysieke en psychische vrijheid en integriteit, persoonlijk
vermogen en eigendom etc.) kunnen legaal door het strafrecht worden
geschonden in de vorm van dwangmiddelen en sancties. Denk aan het
doorzoeken van een verdachtes huis, inbeslagneming, aanhouding, voorlopige
hechtenis, geldboete of gevangenisstraf. Aan dit alles kan veel psychische,
sociale en juridische schade verbonden zijn.
Stigmatiserende werking van de straf = men wordt zowel lichamelijk als
psychisch ellendig van de straf, waardoor men de arbeidspositie kan
, verliezen, gezinsverhoudingen verstoord kunnen worden, reputatie kan een
onherstelbare deuk krijgen etc.
Dit denken is de motor geweest van het initiatief om het repressieve
strafrechtelijke optreden te vermijden of te verzachten (Hulsman) dan wel om
dit te vervangen door een andere reactie. Een belangrijke taak van het
strafrecht was om een zo rationeel mogelijke conflictoplossing tussen daders
en slachtoffers te bevorderen, liefst door bemiddeling (mediation) of door
middel van schadevergoeding en zonder gebruikmaking van repressie.
Restorative Justice = Amerikaanse stroming waarbij in gevallen van
meestal minder ernstige delicten niet zozeer naar vergelding wordt gestreefd,
maar vooral naar het schadeloos stellen van slachtoffers of groepen
slachtoffers. Hier wordt gesproken van herstelrecht.
Respressie is vanzelfsprekend echter onvermijdelijk als het gaat om
gevaarlijke daders (meestal psychisch gestoorde) die zich in staat tonen tot
gewelds- of levensmisdrijven. Voor deze mensen zal de vrijheidsbenemende
straf, waardoor ze een lange tijd niet meer mee kunnen doen aan het
maatschappelijk verkeer, absoluut noodzakelijk zijn.
Er dienst volgens Hulsman wel zo veel mogelijk aan de resocialisatie,
gevaarvermindering en heropvoeding van de gedetineerden gewerkt te
worden. Hulsman was ook groot voorstander van de gedragsbeïnvloeding als
doel van strafrecht.
Voor de in aanmerking komende gevallen wordt in deze benaderingswijze een
niet-strafrechtelijke oplossing voor de problematiek die door het delict is
veroorzaakt of tot uitdrukking gebracht geprefereerd, denk aan
welzijnsvoorzieningen, hulporganisaties voor verslaafden of andere
categorieën mensen die vanuit een diepe problematiek handelen.
Maar ook door middel van sociale controle en toezicht in het eigen milieu, op
scholen, werk, buurt etc. conflicten en problematische gebeurtenissen worden
voorkomen = preventie.
Bij dit alles moet wel geattendeerd worden op het feit dat wat voor de
strafrechtelijke repressie in de plaats komt: zorg, hulp, opname etc. evenzeer
elementen van machtsuitoefening kent, die enige vorm van individuele
rechtspositie bepaald gewenst maken. In de praktijk wordt deze zorg etc.
nogal eens in de vorm van een voorwaarde voor het schorsen van de
voorlopige hechtenis of als voorwaarde voor voorwaardelijk sepot
gerealiseerd. De verdachte moet daaraan dan vrijwillig voldoen, maar de
enige keuze die hij in feite heeft is om de geboden kans aan te grijpen of niet,
en dan met alle strafrechtelijke gevolgen van dien. Drang ipv. Dwang =
dergelijke situaties van zeer relatieve vrijwilligheid.
Volgens deze op het welzijn georiënteerde denkwijze zou het strafrechtelijk
beleid zich moeten richten op decriminalisering = bepaalde strafbare feiten
uit het strafrecht zouden moeten worden geschrapt en eventueel ter
regulering naar een ander handhavingssysteem, zoals het bestuursrechtelijke
of civielrechtelijke, zouden moeten worden overgeheveld. Denk aan strafbare
feiten waarvan de strafwaardigheid aan veranderende maatschappelijke
inzichten onderhevig is geraakt, zoals het bordeelverbod dat werd opgeheven
en vervangen door een gemeentelijk vergunningsstelsel om een bordeel als
een bedrijf te mogen exploiteren. Ook kunnen bepaalde beperkingen
opgenomen worden in het vervolgingsbeleid, wat in de richtlijnen voor het OM
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisan02. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen