§1.1
Organisatie
Een organisatie is een samenwerking tussen mensen die blijvend en doelgericht is. De organisatie
kenmerkt zich aan de volgende aspecten:
- De menselijk factor
- Een samenwerkingsvorm
- Doelgerichtheid
- Continuïteit
DE MENSELIJKE FACTOR
Dit is een belangrijke factor in een organisatie. Zonder de mens kan een organisatie namelijk niet
bestaan. Het is de mens die de samenwerking tot stand heeft gebracht. Mensen moeten in
organisaties samenwerken omdat het is bewezen dat een samenwerkingsverband meer kan
bereiken dan individueel. Dit verband leert een synergie-effect op. Dat houdt in dat de resultaten
groter zijn bij het totale samenwerkingsverband dan een optelling van de resultaten van
individuele prestaties.
DOELGERICHTHEID BINNEN EEN ORGANISATIE
Een organisatie is altijd opgericht met een bepaald doel. Organisatiedoelen veranderen, maar om
één te kunnen blijven binnen een organisatie zullen er altijd één of meerdere doelen aanwezig
moeten zijn. Wanneer dit niet geval is ontbreekt het richtingsgevoel en zal iedereen zijn eigen doel
nastreven. Een belangrijke doelstelling bij veel bedrijven is winstdoelstelling.
CONTINUÏTEIT BINNEN EEN ORGANISATIE
Hier bedoelen we het blijvende karakter van een organisatie mee. Leden van een organisatie
streven ernaar de organisatie te blijven continuren. Een onderneming blijft investeren om in de
toekomst te kunnen blijven bestaan. Verenigingen behouden hun continuïteit door middel van het
werven van leden. Soms komt het voor dat een organisatie wordt opgeheven als het doel dat ene
onderneming nastreeft is bereikt. Het kan voorkomen dat de eindigheid van en bepaalde
organisatie vooraf beter te bepalen is; je spreekt dan van een projectmatige of non-permanente
organisaties. De organisatiekunde met subdisciplines werken via going-concerngedachte; dat
wil zeggen: bij het nemen van managementbeslissingen gaat men uit van de continuïteit van een
organisatie, ongeacht het eventueel wisselend eigendom van een organisatie na een overname.
Als men niet meer uitgaat van de continuïteit van de organisatie, bijvoorbeeld bij een naderend
faillissement dan kan het bedrijfseconomisch zin hebben om machines te verkopen of mensen te
ontslaan. Bij een organisatie die blijft voorbestaan zal het een optie waaruit vrij snel zal blijken dat
dit onvoordelig uitpakt. Daarom geldt in de organisatiekunde als interne hoofddoelstelling het
voortbestaan van een organisatie. De externe hoofddoelstelling is het voorzien van een
maatschappelijke behoefte.
GEMEENSCHAPPELIJKE KENMERKEN VAN EEN ORGANISATIE
Vroeg in de geschiedenis kwam men erachter dat samenwerken meer oplevert. De uitvoerige
studie van organisaties en de activiteit van het organiseren pas na de industriële revolutie op gang
gekomen. De nieuwe technologie introduceerde industriële organisaties die tot de verbeelding
spraken door hun bijdragen aan het welvaartsniveau. Uit onderzoek is gebleken dat deze
welvaartverhogende ondernemingen gemeenschappelijke kenmerken hebben:
- Machtsverdeling in lagen;
- Geschoold personeel;
- Formele communicatie, regelgeving en methoden;
- Werkverdeling naar functie;
- Omschreven doelstellingen;
VERSCHILLENDE BETEKENISSEN VAN HET BEGRIP ORGANISATIE
We kunnen drie betekenissen aan het woord toekennen:
- Het functionele organisatiebegrip: hierbij is het woord als werkwoord organiseren. Dit staat
gelijk aan het effectief op elkaar afstemmen van activiteiten.
Pagina 1 van 28
,- Het institutionele organisatiebegrip: hiervan is sprake als men een organisatie bedoelt als
object, met naam en vestiging.
- Het instrumentale organisatiebegrip: hiermee refereren we aan middel waarmee we
bepaalde doelstellingen van de organisatie kunnen bereiken. In dit geval gaat het om
organiseren binnen een organisatie. In een groot bedrijf gaat dit over de verdeling van een
onderneming.
§1.2
Organisatie, bedrijf en onderneming
- Organisatie, een menselijke samenwerking, doelgericht en blijvend.
- Bedrijf, een organisatie die goederen en diensten voortbrengt met als doel ze op de afzetmarkt
te verkopen. (winstdoelstellingen, of non profitinstellingen)
- Onderneming, een bedrijf dat altijd gericht is op het maken van winst.
Een organisatie is alleen een bedrijf als zij goederen of diensten produceert. Niet elk bedrijf is een
onderneming, alleen als winst de doelstelling is.
§1.4
Productiviteit, effectiviteit en efficiëntie
Om een organisatie te kunnen onderzoeken moeten we hun prestaties met elkaar kunnen
vergelijken. We hebben hier verschillende meetinstrumenten voor: productiviteit (P),
effectiviteit en efficiëntie.
- Productiviteit (p), duiden we de verhouding aan tussen het bereikte resultaat (R) en het
daarvoor gebrachte offers (O). Bij het resultaat denken we aan opbrengst van
producten of diensten. Bij de gebrachte offers denken we aan kosten voor grondstoffen
of arbeid om het product te kunnen produceren.
Productiviteit= resultaat/offers
- De maximaal haalbare productiviteit is de productiviteit waarbij gegeven de
productiemiddel met de laagste offers het maximale resultaat wordt gerealiseerd.
ProductiviteitMAX= resultaatMAX/offersMIN
Deze norm wordt vaak gebruikt als norm die men probeert aan te houden. Het is mogelijk
deze te verhogen door bijvoorbeeld over te werken. Het niet bereiken van de maximale
productiviteit kan liggen aan twee factoren:
- Het resultaat is minder dan het max haalbare omdat een machine bijvoorbeeld is
uitgevallen of stuk gaat
- Gegeven offers, meestal geld, waren meer dan minimaal benodigde. Bijvoorbeeld bij
het af moeten keuren van producten.
Deze twee factoren kunnen we uitdrukken in verhoudingsgetallen van effectiviteit en
efficiëntie:
- Effectiviteit: de verhouding tussen het werkelijk bereikte resultaat en het normresultaat
dat men eigenlijk had moeten halen, effectiviteit=Rwerkelijk/Rnorm
- Efficiëntie: de verhouding tussen normoffers die men eigenlijk had mogen brengen en
de werkelijk gebrachte offers, efficiëntie=Onorm/Owerkelijk
Pagina 2 van 28
, Samenvattend geeft een productiviteit cijfer aan wat een organisatie zou moeten
presteren. Het resultaat wat ze kunnen bereiken tegen welke offers. Effectiviteit geeft aan
in welk mate een organisatie erin slaagt doelen te bereiken, en efficiëntie is de verhouding
tussen de normoffers en de werkelijke offers om gestelde doelen te bereiken.
§1.5
Waarom organisatietheorieën bestuderen?
- Theorieën zijn een leidraad bij beslissingen in de managementpraktijk.
- Theorieën vormen onze visies op organisaties
- Theorieën maken ons bewust van de omgeving van het bedrijf
- Theorieën zijn een bron van nieuwe ideeën
Deze theorieën hebben namelijk een grote invloed gehad in het verdelen. Voor een groot
deel geldt dat ze vandaag nog steeds invloed uitoefenen.
Hoofdstuk 2
§2.1
Uitgangssituatie
Belangrijke onderdelen van de ontwikkeling van de organisatiekunde zijn de sociale,
economische, en politieke krachten die het management sterk heeft beïnvloed. Er zijn vier
krachten die we kunnen onderscheiden die belangrijk waren aan het einde van de 19e
eeuw:
- Protestants-christelijke ethiek ten aanzien van arbeid
- Kapitalisme en opdeling van arbeid
- Industriële revolutie
- Productiviteitsprobleem
PROTESTANTS-CHRISTELIJKE ETHIEK TEN AANZIEN VAN ARBEID
Deze ethiek creëerde een nieuw tijdperk van zelfcontrole, verantwoordelijkheid en individualisme,
dit hield in dat mensen niet passief moesten gaan wachten op de dood, maar zich juist nuttig
moesten maken met inzet. Het resultaat hiervan was meer bedrijvigheid, en meer vraag naar
kennis van optimale organisatievormen.
KAPITALISME EN OPDELING ARBEID
In de 18e eeuw kwam het kapitalisme op, dat voor het eerst beschreven werd door econoom
Adam Smith. Hij omschreef de basiselementen als volgt:
- De meest efficiënte regulering van de stroom van middelen ontstond door natuurlijk wetten van
vraag en aanbad en vrije concurrentie.
- Ieder mens moet kunnen zijn om rijkdom te kunnen bereiken.
- Ieder mens moest eigendomsrechten beheren.
- Verdeling van arbeid leidt tot specialisatie tot vergroting van productiviteit.
Verdeling van arbeid door middel van specialisatie levert een economisch voordeel op. Personeel
krijgt door specialisatie meer ervaring en gaat uiteindelijk sneller en beter werken. Deze nieuwe
aanpak had complexere organisaties tot gevolg waardoor men over passende organisatievormen
moest denken.
Pagina 3 van 28
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper steffimeek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.