Samenvatting literatuur en aantekeningen van de hoorcolleges en werkgroepen van grondslagen van recht aan de Universiteit Utrecht (uiteindelijk cijfer: 8,0)
Wat is recht?
Positief en wenselijk recht
● Positief: het recht dat in een bepaalde gemeenschap door de bevoegde autoriteiten is
vastgesteld of erkend.
● Wenselijk: het recht dat men wenst of nastrevenswaardig vindt.
Objectief en subjectief recht
● Objectief (‘law’): verzameling van alle erkende rechtsnormen
● Subjectief (‘right’): een juridische aanspraak die je aan het objectieve recht kunt
ontlenen.
Publiek- en privaatrecht
● Publiekrecht → nevenschikkende relatie
➔ Hierbij ook verschil in de rol van de rechter:
◆ Privaatrecht: initiatief om naar de burgerrechter te gaan ligt bij de
partijen zelf
◆ Staats- en bestuursrecht: bij onjuist overheidsbesluit ga je naar de
bestuursrechter.
◆ Strafrecht: Alleen het OM kan strafvervolging instellen
● Burgers kunnen geen einde maken aan de procedure
Dwingend en aanvullend recht
● Dwingend recht: kun je niet van afwijken (bijv. je kunt maar één persoon trouwen)
● Aanvullend recht: kun je je aan onttrekken (bijv. erfrecht → testament)
Materieel en formeel recht
● Materieel: de inhoudelijke normen
● Formeel: regels die betrekking hebben tot de handhaving van materieel recht
,WEEK 2
De Casus van de Grotverkenners
● 5 rechters:
○ Schuldig: Truepenny & Keen
○ Onschuldig: Foster & Handy
■ Geen beslissing: Tatting
● Wet: “Whoever shall willfully take the life of another shall be punished by death.”
Truepenny
“The language of our statute [...] permits of no exception applicable to this case, however our
sympathies may incline us to make allowance for the tragic situation in which these men found
themselves.”
➔ Rechters kunnen niks anders dan de wet uitvoeren, alleen het bestuur kan wellicht
gratie verlenen.
➔ Dus: soort rechtspositivisme
Foster
“If this court declares that under our law these men have committed a crime, then our law is
itself convicted in the tribunal of common sense. [...] For us to assert that the law we uphold and
expound compels us to a conclusion we are ashamed of [...] seems to me to amount to an
admission that the law of this commonwealth no longer pretends to incorporate justice.”
1. De regels zijn niet geschreven voor zo’n uitzonderlijke situatie. Daarom zijn ze een
eigen staat begonnen en hebben ze hun eigen wetten gemaakt.
a. Zich bevindend in de natuurtoestand hebben de grotverkenners onderling
duidelijke afspraken gemaakt waarmee iedereen heeft ingestemd. Ter
vervanging van het niet langer geldende recht van New Garth hebben de
grotverkenners daarmee zelf een soort rechtssysteem uit de grond gestampt.
(sociaal contract)
b. Territoriaal argument: Als de grotverkenners zich buiten het grondgebied van
New Earth zouden bevinden, dan zou het positieve recht van New Garth niet van
toepassing zijn. Het afsluiten van de grot is hierbij hetzelfde.
2. De onderliggende gedachte achter de wetten zijn belangrijker. De onderliggende
beginselen van rechtvaardigheid tellen harder mee.
➔ Dus: natuurrecht (en beetje rechtsrealisme
,Keen
“The question that I wish to put to one side is that of deciding whether what these men did was
‘right’ or ‘wrong’, ‘wicked’ or ‘good’. That is [...] a question that is irrelevant to the discharge of
my office as a judge sworn to apply, not my conceptions of morality, but the law of the land.
➔ Het is niet aan mij om in de stoel van de wetgever te gaan zitten
➔ De grotverkenners schuldig bevinden zorgt voor de lange termijn voor meer
rechtszekerheid.
➔ Dus: rechtspositivisme
Handy
“I never cease to wonder at my colleagues’ ability to throw an obscuring curtain of legalisms
about every issue presented to them for decision. [...] What have all these things to do with the
case? The problem before us is what we, as officers of the government, ought to do with these
defendants. That is a question of practical wisdom, to be exercised in a context, not abstract
theory, but of human realities.”
➔ Rechters moeten gewoon praktisch kijken naar het maatschappelijk belang.
➔ De publieke opinie is tegen het terechtstaan van de grotverkenners, dus het is helemaal
niet in het voordeel van de maatschappij als er burgerlijke onvrede is.
➔ Dus: Rechtsrealisme
Hoofdlijnen rechtssysteem
● Functies van het rechtssysteem
1. Het scheppen van sociale orde
2. Het bevorderen van niet-gewelddadige conflictbeslechting
3. Het garanderen van de individuele ontplooiing en autonomie van burgers
4. Het bewerkstelligen van een zo rechtvaardig mogelijke verdeling van schaarse
goederen in de samenleving.
5. Het kanaliseren van sociale verandering
Theorie van Hart:
Gedachtenexperiment: stel je een samenleving voor zonder wetten, gezagdragers, rechters,
enz. (=officials)
● Zo’n samenleving primitieve regels (gewoonte, groepsmoraal) om samenleven
mogelijk te maken:
1. Vrij gebruik van geweld te beperken
2. Eigendom beschermen
3. Te zorgen dat afspraken nagekomen worden ( ⇒ overeenkomsten mogelijk
maken)
4. Sanctienormen
■ ! Dit is nog geen recht in juridische zin.
● Over de loop van tijd zullen samenlevingen complexer worden en zullen er verschillende
groepen ontstaan met een andere moraal.
● Daarom zijn er meer regels nodig, want:
○ Onzekerheid (welke regels gelden)
○ Statisch karakter van de wet (geen procedures om wetten te veranderen ⇒ eerst
wachten tot de moraal verandert ⇒ langzame reactie op bijvoorbeeld
technologische ontwikkeling)
○ Gebrekkige handhaving en geschilbeslechting (geen officials bijvoorbeeld)
○ Geen centrale organisatie die gemeenschapstaken op zich neemt.
■ Daarom secundaire regels:
● Herkenningsregels → hoe weet je of een regel een rechtsregel
is. → identificeert rechtsbronnen.
● Veranderingsregels → hoe kunnen regels veranderd worden (=
bevoegdheidverlenende normen)
● Rechtspraakregels → regels die de rechtspraak tot stand
brengen.
● DUS:
○ Geen verband tussen recht en moraal
○ Recht is wat de bevoegde autoriteiten is uitgevaardigd
➔ Dit ontstaan van recht heeft veel voordelen maar we betalen er ook een
prijs voor:
◆ Wetgevers kunnen misbruik maken van hun macht en ingaan
tegen wat rechtvaardig is.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kajsamortier. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
