Samenvatting minor GGZ-agoog
psychiatrie
Inhoud
Literatuur................................................................................................................................................1
Geschiedenis van de psychiatrie.............................................................................................................2
Sociale psychiatrie..................................................................................................................................8
Positieve gezondheid............................................................................................................................11
Inleiding psychopathologie...................................................................................................................15
Psychiatrie en filosofie..........................................................................................................................18
Wat is een psychiatrische ziekte?.....................................................................................................18
Antipsychiatrie, macht vrijheid en de mens in de maak....................................................................24
Waanzinnige seks.............................................................................................................................28
Fenomenologie van de lichaamservaring.........................................................................................30
Intersectionaliteit en lokale politieke context......................................................................................35
Neurobiologie.......................................................................................................................................39
Herstel hoorcolleges.............................................................................................................................43
Psychofarmaca.....................................................................................................................................44
Seksualiteit...........................................................................................................................................51
Suïcide..................................................................................................................................................56
Psychiatrie en religie: Geweten, gewetensangst en religie..................................................................62
Zelfbeschadiging...................................................................................................................................66
Literatuur
De volgende literatuur is in deze samenvatting verwerkt:
Handboek Sociale psychiatrie: Sociale psychiatrie - hoofdstuk 1
Handboek Psychiatrie en filosofie: Wat is psychiatrische ziekte? - hoofdstuk 2
Handboek Psychiatrie en filosofie: Michel Foucault voorbij antipsychiatrie: macht, vrijheid en de mens
in de maak - hoofdstuk 4
Een deel van: Hoenders, R., Ploeg, K. van der, Steffek, E., & Hartogs, B. (2014, maart). Therapeutische
leefstijlveranderingen bij psychische stoornissen. GGzet Wetenschappelijk, pp. 15-33.
Psychiatrie, religie en spiritualiteit: Geweten, gewetensangst en religie; een hernieuwde kennismaking
(hoofdstuk 6)
De Keijser, J., & Steendam, M. (2014). Inschatten van suïcidaal gedrag. In C. van der Feltz-Cornelis, &
N. Mulder (Reds.), Handboek Sociale psychiatrie (pp. 141–151). Utrecht, Nederland: De Tijdstroom.
Handboek Psychiatrie en filosofie: Fenomenologie van de lichaamservaring (hoofdstuk 15)
Wekker, G. (2007). Disciplinariteit als strijdtoneel: Gloria Anzaldúa en interdisciplinariteit. In R.
Buikema & I. van der Tuin (Red.), Gender in media, kunst en cultuur (pp. 61-77). Bussum: Couthino.
Verder staat er vanuit verschillende bronnen informatie over:
Geschiedenis
Herstel hoorcollege
1
, Neurobiologie
Seksualiteit
Psychofarmaca
Geschiedenis van de psychiatrie
Tijd in de psychiatrie is ongeveer ingedeeld:
- Oudheid alles voor christus tot ongeveer 700
- Middeleeuwen 700 tot 1500-1800
- Moderne tijd 1800 tot nu
De oudheid
Voorbeelden uit de oudheid:
- Homerus (800 voor chr.): Ajax doodt een kudde schapen, hij dacht dat het vijanden waren.
Hij had een vervormde waarneming van de werkelijkheid
- Hindoeïsme: de demonen worden als verantwoordelijk geacht voor epileptische stuipen
Krankzinnige mensen krijgen rare klachten. Waanzin werd gezien als contact hebben met goden of
het hogere, dat wat ‘gewone mensen’ niet begrepen. In de oudheid en middeleeuwen dachten
mensen dat er demonen kwamen kijken bij mensen die onverklaarbaar gedrag vertoonde.
Nedbukadnezar is een voorbeeld van een man die denkt dat hij een dier is. Hij dacht dat hij een stier
was, beschreven in een stukje uit de bijbel. Dat is zoantropie: waan! Denken dat je een dier bent.
Verklaringen van ziekte door Hippocrates
Hippocrates leefde in 400 voor chr. Als mensen in die tijd ergens last van hadden, werd er een gat in
het hoofd gemaakt en het ‘slechte’ stuk verwijderd. Hippocrates probeerde een meer rationele
verklaring te vinden en een beter behandeling. Hippocrates dacht de gemoedstoestand van een
mens werd bepaald door een (on)evenwicht van vier lichaamssappen:
- Zwarte gal (aarde/melancholie/depressie).
- -Gele gal (vuur/cholerisch).
- Bloed (lucht/sanguinisch/manische fase bipolaire stoornis).
- Slijm (water/flegmatisch/weinig enthousiasme & aanpassingsstoornis).
Bovenstaande verklaring heeft Galenus verder uitgewerkt in de middeleeuwen. Galenus heeft dingen
meer gekoppeld aan ziektes, bijv.
- Frenesis waanzin met koorts (psychose)
- Rabisdemonium lupinum (wolfsgekte/honddolheid)
- Epilepsie maanziekte of boze geesten
- Manie of melancholie insania of furor (gekte door bezetenheid, nu manie)
2
, De vier homoren hadden hun eigen speciale kwaliteit, gekoppeld een lichaamsdelen en waren zelf
gekoppeld aan seizoenen.
Elemen Oude
Humor Seizoen Orgaan Kwaliteit Temperament Karakteristieken
t naam
Energiek, hartelijk, onbevangen,
Warm & optimistisch, creatief, zorgeloos,
Bloed Lente Lucht Lever Sanguis Sanguinisch
vochtig levendig, sociaal, open, impulsief,
vluchtig
Ambitieus, eerzuchtig, rusteloos,
Gele Warm & driftig, egocentrisch, extravert,
Zomer Vuur Hart Kholé Cholerisch
gal droog gepassioneerd, energiek,
resultaat- gericht
Serieus, introvert, passief, rustig,
analytisch, neerslachtig,
Zwarte Koud & Melaina
Herfst Aarde Milt Melancholisch voorzichtig, wantrouwend,
gal droog kholé
gewetensvol, zorgvuldig,
depressief
Kalm, aandachtig, geduldig,
Slijm Koud & rationeel, onverstoorbaar,
Winter Water Hersenen Phlégma Flegmatisch
(fluim) vochtig tolerant, overpeinzend,
consistent, loyaal, stoïcijns
Voorbeeld: als je te veel van bloed had. Was de ziekte warm en vochtig, zoals roodheid, opgezwollen
en ademen. Typisch ziektebeeld: koorts door een infectie. Alle behandelingen waren gefocust op het
balanceren van de humoren.
Deze humorenleer is gebaseerd op de Grieks/Romeinse arts Claudius Galenus (ca. 192-200). De vier-
sappenleer was eeuwenlang uitgangspunt in de westerse geneeskunst. Volgens Galenus, die
voortborduurde op het werk van onder andere Hippocrates, stonden die vier levenssappen symbool
voor de vier temperamenten. Bloed stond voor energiek en levendig, gele gal voor ambitieus en
rusteloos, zwarte gal voor melancholisch en serieus en slijm voor flegmatisch en geduldig. Een teveel
of een gebrek aan een van de vier sappen kon iemands lichamelijke en geestelijke evenwicht
verstoren en (psychische) ziekte veroorzaken. Wie te veel zwarte gal in zijn bloed had, leed
bijvoorbeeld aan zwartgalligheid en was somber.
3
