Lecture 1
Chapter 1: Governance networks in the public sector
1.1: Governance netwerken als het antwoord op complexiteit
Kenmerken van netwerk:
1. relatief autonome actoren.
2. die wel afhankelijk van elkaar zijn.
3. met verschillende belangen en percepties.
4. zeer complex besluitvormingsproces met conflicterende strategieën.
De overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties krijgen steeds meer te maken met
complexe problemen, ook wel wicked problems genoemd.
Voorbeelden:
➔ Complexe beslissingsmakingsprocessen over infrastructurele werken (wegen,
vliegveld, spoorwegen, windmolenparken, etc) waarbij de overheid met verschillende
belanghebbenden (bedrijven, burgers, publieke actoren, milieuactivisten, etc) te
maken krijgt.
➔ Herstructurering van binnensteden waar gemeenten samen moeten werken met non-
profit organisaties, private bedrijven en burgers.
➔ Beleid ontwikkelen om misdaad tegen te gaan: verschillende actoren betrokken zoals
politie, private sector, afdelingen van de overheid, burgers, samenwerking tussen
verschillende lagen van de overheid en tussen natiestaten.
➔ Organiseren van gezondheidszorg en sociale diensten voor oude mensen:
verschillende actoren zoals gezondheids- en sociale organisaties die publiek,
privaat, non-profit, gefinancierd door de overheid of door
verzekeringsmaatschappijen.
➔ Proces van beleidsimplementatie en handhaving van de wet, bijvoorbeeld in de
voedselindustrie, waar sommige partijen voedselveiligheid inleveren voor andere
belangen.
➔ Processen die erop gericht zijn om rampen of crises (orkanen, pandemieën, uitvallen
van stroom) te voorkomen vereisen gecoördineerde netwerken.
Kenmerken van wicked problems
❏ Gebrek aan kennis of informatie; de aard van het probleem is technologisch
geavanceerd.
❏ Er zijn verschillende actoren betrokken, met verschillende perspectieven en
belangen.
❏ Ze gaan dwars door de grenzen van de traditionele jurisdictie van organisaties, door
de lagen van de overheid (lokaal, regionaal, nationaal, supranationaal) en de
grenzen van publiek, privaat en maatschappelijk domein.
Overheden, bedrijven en het maatschappelijk middenveld zijn vaak niet in staat om wicked
problems aan te pakken, omdat ze niet over de middelen of het probleemoplossend
vermogen beschikken om dit te doen.
,De complexiteit van de vraagstukken en onderlinge afhankelijkheden tussen actoren
resulteren in intensieve interacties tussen actoren. Als gevolg hiervan ontstaan governance
networks = netwerken van duurzame patronen van sociale relaties tussen actoren die
betrokken zijn bij het omgaan met een probleem, beleid of openbare dienst.
Als gevolg hiervan zijn traditionele methoden voor het omgaan met problemen,
beleidsvorming en openbare dienstverlening - die complexe kwesties vaak als een
intellectuele ontwerpvraag beschouwen, en deze benaderen door onderzoek en expertise
een centrale rol en hen toewijzen aan gespecialiseerde eenheden binnen hiërarchisch
georganiseerd bureaucratieën - niet langer voldoende.
❖ Vroeger: omgaan met problemen door de hiërarchische bureaucratie.
❖ Nu, met wicked problems: een verschuiving van top-down naar een meer
horizontale coöperatieve benadering.
Shift van government naar governance.
1.2 Government, governance en governance networks: conceptualisatie
Government: het traditionele public administration model
Overheid verwijst naar het oplossen van problemen in het openbaar, beleidsvorming en
dienstverlening volgens het traditionele bestuursmodel (twintigste eeuw).
➢ het succes hiervan resulteerde in de opkomst van de verzorgingsstaat in westerse
landen en in de bureaucratie.
➢ problemen, beleid en diensten worden toegewezen aan gespecialiseerde eenheden
van de overheid.
➢ integratie en coördinatie wordt gerealiseerd door commando en controle binnen
de bureaucratie, gekenmerkt door taakdifferentiatie en procedures.
➢ politieke beslissingen met betrekking tot problemen, beleid en diensten worden
afgenomen door gekozen bestuurders aan de top van de bureaucratie, die
worden op hun beurt ter verantwoording geroepen door vertegenwoordigende
organen van gekozen politici (parlementen, raden, enzovoort).
➢ de politieke beslissingen worden geïmplementeerd door ambtenaren die zich aan
regels houden en idealiter worden geïnspireerd door een motivatie om het algemeen
belang te dienen.
➢ overheidsapparaat is geprofessionaliseerd en gericht op het produceren van effectief
beleid en rechtvaardige diensten aan de principes van gelijkheid, legitimiteit en
legaliteit.
➢ complexiteit wordt aangepakt door ze te deconstrueren en taken toe te wijzen aan
gespecialiseerde eenheden, waarin ze worden verwerkt als intellectuele
ontwerpuitdagingen met de input van beleidsanalisten, professionals en
wetenschappelijke kennis.
Het succes van dit model heeft geresulteerd in een steeds groter aantal taken,
personeel, organisatie-eenheden en budgetten, wat geleidelijk tot het probleem leidt
van ‘Grote Overheid’, met problemen met betrekking tot het beheersen van budgetten, het
motiveren van ambtenaren, het coördineren van eenheden en beleid vanuit het centrum, en
coherent en integraal beleid en diensten die beantwoorden aan het groeiende pluralistische
en dynamische behoeften van steeds assertievere klanten, burgers en samenleving.
,Governance
4 betekenissen
1. Governance as good governance of corporate governance
In deze visie verwijst governance naar de principes van goed functioneren
publieke administratie. Zo'n administratie kenmerkt zich door de eerlijke
behandeling van burgers en een eenduidige organisatie die zich aan de
basisprincipes van de rechtsstaat houdt. De nadruk ligt hier op de werking van
overheid, in plaats van de manier waarop het is georganiseerd.
2. Governance as New Public Management, verbeteren van performance en
verantwoordelijkheid, of as market governance.
De overheid moet sturen, niet roeien. De overheid moet doelen stellen en beleid
formuleren. De implementatie van beleid en de levering van diensten kunnen het
beste worden overgelaten aan andere organisaties of afzonderlijke openbare
instanties die verantwoordelijk kunnen worden gehouden door gebruik van duidelijke
prestatie-indicatoren en andere marktmechanismen, zoals contracten, concurrentie
en benchmarks.
3. Governance as multi-level governance of inter-governmental relations.
Mogelijkheid om resultaten te behalen in een multi-actor setting. Deze visie
benadrukt dat netwerken nodig zijn om deze problemen aan te pakken, omdat ze de
neiging hebben om de grenzen van publieke organisaties en hun hiërarchische
niveaus te overschrijden. Specifieke soorten netwerken waarin publieke actoren van
verschillende overheidsniveaus prominente posities hebben.
4. Governance as network governance (self-steering of non-self steering)
De focus ligt hier op het complexe interactieproces in een netwerk van publieke,
private en maatschappelijke actoren, inclusief individuen, groepen, organisaties en
groepen.
Overeenkomsten van de vier conceptualisaties
● nadruk op het proces van de overheid ipv de structuur.
● erkennen van de grenzen van macht van de overheid.
● shift van government (hiërarchisch oplossingen opleggen) naar governance (proces
waardoor uitkomsten worden bereikt).
Vier misvattingen over governance
1. Governance is overal.
is niet zo, want:
→ veel dingen worden nog hiërarchisch en bureaucratisch geregeld
(sociale zekerheid, belastinginning, strafrecht, militaire dienst).
→ good governance/corporate governance heeft dus niet veel met
governance te maken, maar meer met goede principes van een publieke
organisatie.
2. Governance is New Public Management.
, is niet zo, want:
→ er is een verschil:
❖ Governance: nadruk op horizontale relatie tussen overheidsorganisaties en
andere organisaties.
❖ New Public Management: nadruk op centrale sturing door de overheid:
overheid stelt doelen, en laat implementatie over aan andere organisaties.
3. Governance is a-politiek of technocratisch.
is niet zo, want:
→ er zijn verschillende belangen betrokken bij governance processen, gaat
om het samenbrengen van verschillende waarden, is niet enkel technisch.
4. Governance bestaat uit zelfsturende netwerken.
is niet zo, want:
→ vaak is de overheid nodig bij zelfsturende netwerken (bijv. regels,
wetgeving, marktmechanismen) om verschillende belangen en conflict of
stagnatie te voorkomen.
Conclusie: Governance wordt gedefinieerd als Network
Governance.
Verschillen tussen traditioneel, npm en governance.
Traditional Public New Public Management Governance network perspective
Administration
Focus Differentiatie en Intern functioneren van Relaties tussen overheden en andere
coördinatie in overheidslichamen en actoren (interorganizational focus)
bureaucratie contractuele relaties
Objectives Productie van effectief en Verbeteren van effectiviteit en Verbeteren van interorganisationele
uniform beleid en efficiëntie van publieke diensten relaties coördinatie en kwaliteit van
diensten obv gelijkheid, en organisaties beleid maken en diensten
legitimiteit en legaliteit
Core ideas/ Hiërarchie en commando Bedrijven en marktinstrumenten Netwerk management gebruiken:
management en controle; line gebruiken (management activeren actoren, organiseren van
techniques management; regels technieken, marktmechanismen, onderzoek en informatieverzameling,
volgen, loyaliteit aan performance indicatoren, content verkennen, regelen,
publieke diensten van consumer boards) om levering procesregels, enz.
ambtenaren, van diensten te verbeteren.
beleidscyclus als
controlemechanisme
Politics Politici zetten doelen die Politici zetten doelen. Doelen worden ontwikkeld en
worden geïmplementeerd Implementatie en levering wordt onderhandeld tijdens
door de uitvoerende op gedaan door onafhankelijke interactieprocessen, zonder scherp
een neutrale manier, agentschappen of onderscheid tussen formatie,
verantwoording aan marktmechanismen obv implementatie en levering van beleid
representatieve.lichaam duidelijke performance en diensten. Politici zijn deel van deze
van gekozen politici indicatoren. processen of faciliteren deze
processen.
Complexiteit in Wordt mee omgegaan Complexiteit vereist duidelijke Complexiteit vereist interactie en
de samenleving door het deconstrueren doelen en discretionaire ruimte netwerkrelaties door onderlinge
