Dit document bevat een samenvatting van het keuzevak 'Duurzaam Ondernemen'. Alle (verplichte)hoofdstukken van het boek Duurzaam Organiseren zijn in deze samenvatting verwerkt. Verder heb ik een aantal belangrijke notities/documenten uit de wekelijkse colleges toegevoegd.
Table of Contents
1. Over Transitie Gesproken................................................................................................4
1.1 De Grote Opgaven..................................................................................................................4
1.2 Waardecreatie ander Modelleren...........................................................................................4
Drie leidende beginselen................................................................................................................................4
1.3 Prestatie meten......................................................................................................................5
1.4 Het Business Model Template................................................................................................5
2 Business modelleren........................................................................................................6
2.1 Een korte geschiedenis van businessmodellering...................................................................6
Waarom conventionele businessmodellen niet meer van deze tijd zijn.......................................................7
Naar een businessmodel voor een duurzame economie...............................................................................7
2.2 Het modelleringsproces..........................................................................................................7
2.3 Onderscheid in basistypen businessmodellen.........................................................................7
2.4 Horizontaal en verticaal organiseren......................................................................................8
Deel 1: Definitiefase...........................................................................................................8
3 Aanleiding en context......................................................................................................8
3.1 Op zoek naar de uitdaging......................................................................................................8
3.2 Instrumenten om de aanleiding en context in beeld te brengen.............................................9
1. QuickScan van feiten...................................................................................................................................9
2. Macroanalyse zoals PEST en SWOT............................................................................................................9
3 Levenscyclusanalyse (LCA)...........................................................................................................................9
4 Trendanalyses of scenario’s.........................................................................................................................9
5 Omgevingsanalyse.......................................................................................................................................9
4 Droom.............................................................................................................................9
4.1 De stip op de horizon..............................................................................................................9
Even iets over dromen....................................................................................................................................9
Over retoriek en framen...............................................................................................................................10
4.2 Een aanpak om mee te dromen............................................................................................10
1 Eerst waarden, dan woorden en beelden.................................................................................................10
2 Wees duidelijk, kies voor eenvoud............................................................................................................10
3 Maak een ‘zwarte’ lijst van foute woorden...............................................................................................10
4 Wees consistent en houd vol.....................................................................................................................10
5 Heb plezier in het spel van framen............................................................................................................10
4.3 Casuïstiek Droom..................................................................................................................10
4.4 Dromen in elkaar prutsen.....................................................................................................11
5 Propositie......................................................................................................................11
5.1 Het perfecte blauwe tegeltje maken.....................................................................................11
5.2 Over waardecreatie gesproken.............................................................................................11
5.3 Waardecreatie en verandering.............................................................................................12
, 5.4 Instrumenten voor waardecreatie........................................................................................12
5.5 Casuïstiek Propositie.............................................................................................................14
5.6 Zo eenvoudig is het niet........................................................................................................14
Deel 2: Ontwerpfase.........................................................................................................14
6 Type businessmodel.......................................................................................................14
6.1 Logica’s van waardecreatie...................................................................................................14
6.2 Platform-businessmodellen..................................................................................................14
6.3 community-based businessmodellen....................................................................................15
6.4 Circulaire businessmodellen.................................................................................................15
6.5 Positie bepalen en kiezen.....................................................................................................15
6.6 Casuïstiek Type businessmodel.............................................................................................16
6.7 Een logsische fundament leggen...........................................................................................17
7 Betrokken partijen.........................................................................................................17
7.1 Wie doet er mee?.................................................................................................................17
7.2 Mensen in kaart brengen......................................................................................................17
7.3 Casuïstiek Betrokken partijen...............................................................................................19
8 Strategie kiezen.............................................................................................................20
8.2 Instrumenten........................................................................................................................21
Strategie als plan: analytische tools............................................................................................21
Strategie als route: conceptuele tools........................................................................................21
8.3 Casuïstik Strategie kiezen.....................................................................................................21
8.4 Alles is context......................................................................................................................21
9 Kernactiviteiten kiezen...................................................................................................22
9.1 Concreter is beter.................................................................................................................22
9.2 Instrumenten........................................................................................................................22
9.3 Casuïstiek Kernactiviteiten kiezen.........................................................................................23
10 Externe toetsen............................................................................................................23
10.1 Bewust de confrontatie opzoeken......................................................................................23
10.3 Een externe toets omvat in ieder geval vijf checks..............................................................24
1 Bestaat het al?...........................................................................................................................................24
2 Mag het van de wet?.................................................................................................................................24
3 Aan welke economie draag je bij?.............................................................................................................25
4 Onvoorziene effecten................................................................................................................................25
5 Waardevolle feedback...............................................................................................................................25
10.4 Casuïstiek Extern toetsen....................................................................................................25
Deel 3: Resultaatfase........................................................................................................26
11 Impact bepalen............................................................................................................26
, 11.1 Over impact gesproken.......................................................................................................26
11.2 Impact kwantificeerbaar maken.........................................................................................26
11.3 Casuïstiek Impact bepalen..................................................................................................27
12 Waarde(N)creatie........................................................................................................27
12.1 Alles is transactie en van waarde........................................................................................27
12.2 Over transacties gesproken.................................................................................................27
Transacties en externaliseren.......................................................................................................................27
Inclusiviteit en hybridisering.........................................................................................................................27
12.3 Typologie van transactie- en verdienmodellen...................................................................28
12.4 Over barteren, tijdbanken en hybride transacties...............................................................28
Barteren en verder.......................................................................................................................................28
Hybride transacties.......................................................................................................................................28
12.5 Wat is de businesscase van jouw businessmodel?..............................................................29
Hoe geef je transacties vorm in je businessmodel en wat wissel je uit?.....................................................29
13 Alternatieve benaderingen met de template................................................................29
13.1 Routes door de template....................................................................................................29
14 Van Template naar een werkend businessmodel..........................................................31
15 Epiloog.........................................................................................................................31
Waardecreatie anders organiseren.............................................................................................31
Waarom gaat het niet lukken?.....................................................................................................................31
De zes succeselementen voor een businessmodel......................................................................32
,1. Over Transitie Gesproken
In hedendaagse maatschappij wordt veel focus gelegd op economische en maatschappelijke
transitie. Het gaat hierbij om drie nauw samenhangende en complexe opgaven.
1.1 De Grote Opgaven
De klimaatopgave dat is voortgekomen uit het Akkoord van Parijs (2015) is de eerste grote
opgave. Hierin werd afgesproken de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal twee
graden.
De tweede uitdaging is de transitie van fossiele energiebronnen (gas en olie) richting
duurzame energiebronnen (Zonne-, en windenergie, waterstof biogas). Hierbij is de ambitie
gelegd om in 2023 16% duurzame energie te realiseren, en in 2050 volledig onafhankelijk te
zijn van fossiele brandstoffen.
De derde opgave is het streven van een circulaire economie (CE) waarbij het de ambitie is om
het gebruik van ‘virgin’ materialen 50% te verminderen in 2030 en 100% in 2050.
Deze opgaven leiden samen tot een roep om ingrijpende en omvangrijke veranderingen in de
huidige economie. Deze drie opgaven dwingen tot het heroverwegen en herinrichting van
systemen. Het gaat erbij om systemen die alle drie de opgaven tegelijkertijd kunnen
adresseren. Doordat de aard van de opgaven enorm groot zijn kan er gesproken worden over
drie opgaven tegelijkertijd wat ook wel een triple-transitie genoemd wordt. Biodiversiteit
wordt genoemd als aparte vierde dimensie/ eigen transitie. Dit verdrag loopt tot 2020 waar de
achteruitgang van biodiversiteit moet zijn gehalveerd, overbevissing gestopt moet worden,
landbouw/ bosbouw duurzaam moet worden en de hoeveelheid beschermde natuur moet zijn
toegenomen tot 17%. Dit wordt ook wel gezien als onderdeel van de klimaatopgave.
Transacties zijn de handelingen waarin twee of meer partijen tot een uitruil komen die
ervaren wordt als waarde creatie, ze kunnen zowel materieel als immaterieel zijn.
1.2 Waardecreatie ander Modelleren
De basis voor het ontwikkelen van elk businessmodel is het inrichten en organiseren van
transacties en de waarde die daarmee wordt gecreëerd. Een businessmodel laat zien hoe de
waarde transactie tot stand komt en welke transacties dat tot gevolg heeft. Een Business
Model Template (BMT) is een instrument dat een gebruiker ondersteunt bij het nadenken
over en het maken van een businessmodel. De uitdaging van een BMT is om stapsgewijs tot
een concept te komen dat meervoudige waardecreatie organiseert. Meervoudige
waardecreatie houdt in dat het gaat om het creëren van meer dan financiële waarde alleen.
Drie leidende beginselen
In het anders modelleren van waardecreatie spelen drie leidende beginselen een belangrijke
rol: verduurzamen, circulariseren en inclusiviteit.
- Verduurzamen – systematisch reduceren van grondstoffen / energie gebruik plus het
verminderen van schadelijke neveneffecten zoals vervuiling, vernietiging en
uitputting.
- Circulariseren – organiseren van waarde behoud van grondstoffen en producten in
kringlopen. Het gaat om het produceren van producten die vanaf de Ontwerpfase
gemaakt worden met het oog op hergebruik. De vraag is hoe de verschillende
, systemen kunnen worden omgezet en welke gedeelte schikt is om circulair te
organiseren.
- Inclusiviteit – In de samenleving moeten mensen een gelijke en gelijkwaardige
toegang krijgen tot maatschappelijke, publieke en private goederen en diensten.
Bijvoorbeeld; elk persoon, ongeacht zijn/haar afkomst gelijken kansen geven m.b.t.
een vacature. Verder gaat het expliciet over de vraag naar toegang tot het sociale en
economische verkeer van mensen die buitenspel staan, door welke reden dan ook.
Voor de natuur gaat het erom dat ecosystemen een vaste plaats krijgen in
besluitvormingsprocessen.
1.3 Prestatie meten
Businessmodellen zijn altijd gericht op groei van omzet, marktaandeel en winst- of
verliesrekening. Hierboven op komt dat het functioneren van organisatie altijd beoordeeld is
op financiële prestaties. Hier komt nu op twee manieren verandering in. We moeten steeds
meer rekening houden met duurzaamheid tijdens het beoordelen van winst en verlies, wat
leidt tot andere invulling van financiële indicatoren. Hiervoor heeft de EU heeft in 2019 een
geaccepteerde set niet-financiële prestatie indicatoren ingevuld.
Het probleem is dat er in de huidige boekhouding systemen geen ruimte is voor andere dan
financiële indicatoren. Bovendien leidt de afschrijvingssystematiek tot een streven naar een
nulwaarde van assets, wat haaks staat op het streven van een circulaire economie. Hiervoor is
het Business Model Template (BMT) gevormd, die gebaseerd is op het streven naar meerdere
vormen van waardecreatie.
1.4 Het Business Model Template
Het BMT bestaat uit drie fasen die uitgewerkt worden in tien bouwstenen. Elke fase geeft een
specifieke set activiteiten in het ontwikkelproces van een businessmodel aan. De bovenste
fase is de Definitiefase, de middelste fase is de Ontwerpfase en de onderste fase is de
Resultaatfase.
De Definitiefase bestaat uit drie bouwstenen, (1) Aanleiding en context, (2) Droom en (3)
Propositie. De volgende vragen worden beantwoord:
- Welke bijdrage gaat jouw businessmodel leveren aan de duurzame uitdagingen nu en
in de toekomst?
- Wat is volgens jou het ‘gat in de markt’?
- Wat wil je doen en waarom
- Wat is je probleem, kans of uitdaging en in welke context speelt dit?
- Waarvoor doe je dat?
- Waar ga je hét verschil maken??
De Ontwerpfase is het uitwerken hoe je het gaat doen, je ontwerpt nu je businessmodel. Je
hebt in deze fase vijf bouwstenen: (4) Type businessmodel, (5) betrokken partijen, (6)
strategie kiezen (7) kernactiviteiten en (8) externe toetsen. De eerste vier bouwstenen helpen
je om de organisatie zo concreet mogelijk vorm te geven en de vijfde bouwsteen helpt je met
de externe check.
- Langs welke weg ga je bereiken wat je wilt doen?
- Welke strategie kies je om je droomdoel te realiseren?
- Welke activiteiten ga je ondernemen om deze strategie te realiseren?
- Wat is er nodig (tools) om dat droomdoel te realiseren?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kjeldhemel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
