Samenvatting Procesrecht
Hoofdstuk 1
Procesrecht verlengstuk privaatrecht materiële zin =
regelt de betrekkingen van privaatrechtelijke aard tussen rechtssubjecten onderling;
het privaatrecht in formele of processuele zin is erop gericht dit materiële recht te verwezenlijken.
Rechtspraak = procedure wordt gevoerd, door buitenstaander wordt vastgesteld wat recht is.
Burgerlijk procesrecht bestrijkt ook de aan een procedure voorafgaande fase:
al voor het eigenlijk proces moeten of kunnen bepaalde handelingen worden verricht (bijvoorbeeld het opstellen
van het geschrift dat de procedure inleidt).
Niet alleen vaststelling door rechter, het recht moet gerealiseerd worden.:
burger moet erop kunnen rekenen dat hij zijn rechten kan uitoefenen en anderen plichten nakomen.
Dit is alleen mogelijk als men een onwillige tegenpartij tot de orde kan roepen met dwangmiddelen
mag niet zelf gedaan worden, is verboden, staat heeft het gezag = executie of tenuitvoerlegging
van de beslissing.
Bronnen burgerlijk procesrecht:
- Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering: verdeeld in 4 boeken
- Verdragen
- EG-vorderingen en r-ichtlijnen.
Bron van in NL geldend ‘ongeschreven’ burgerlijk procesrecht zijn uitspraken van rechters:
- Hoge Raad
- Internationale of supranationale hoven: het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, ingesteld door
de Raad van Europa, het Hof van justitie van de EG en het Benelux-Gerechtshof.
Onderverdeling van materiële recht in drie hoofdgebieden:
- Privaatrecht geschillen tussen burgers. Hoeft niet altijd om een geschil te gaan, burger kan ook door
rechter laten vaststellen of wijzigen van een rechtsbetrekking. Soms is de tussenkomst van een rechter
noodzakelijk.
- Strafrecht berechting van strafbare feiten (bij privaatrecht en bestuursrecht niet)
- Bestuursrecht beroep in kunnen stellen tegen een ‘besluit’ van een bestuursorgaan. Kan ook in
burgerlijk recht van toepassing zijn, maar NIET als het geschil betrekking heeft op een publiekrechtelijke
rechtshandeling.
Onderscheid (burgerlijke) zaken en procedures:
Een zaak is een kwestie waarover partijen procederen, kunnen procederen of hebben geprocedeerd, de (civiele)
procedure is daarentegen het vehikel waarmee een burgerlijke zaak aan de rechter wordt voorgelegd en ten
overstaan van hem wordt behandeld.
Zaak = dus inhoud
Procedure = procesrechterlijk begrip
Burgerlijke zaken = civiele procedures
2 hoofdtypes van civiele procedures:
- Dagvaardingsprocedure
- Verzoekschriftprocedure
Benaming van partijen in procedures
Verzoekschriftprocedure: verzoeker of rekwestrant – verweerder, belanghebbende of gerekwestreerde
Dagvaardingsprocedure: eiser (aanlegger) – gedaagde (verweerder
Arbitrale procedure: eiser – verweerder
(Arbitrage = partijen kiezen zelf iemand die uitspraak doet ipv rechter)
Geschillencommissies: klager – verweerder
Hoger beroeps: appellant – geïntimeerde (verweerder)
Cassatieprocedure: eiser – verweerder
Verzetprocedure: opposant – geopposeerde
Verschil tussen materiële en formele procespartij:
,Materiële procespartij is degene die de zaak aangaat (bijvoorbeeld de minderjarige), formele procespartij is
degene onder wiens naam geprocedeerd wordt (voogd).
Procespartijen zijn natuurlijke personen of rechtspersonen uitzonderingen:
Vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap en ondernemingsraad in zaken gebaseerd op de Wet
op de ondernemingsraden hebben procesbevoegdheid (ius standi).
Om een zaak voor de rechter te brengen in burgerlijk procesrecht moet het gaan om geschillen over burgerlijke
rechten en over schuldvorderingen.
Bij sommige te verrichten handelingen is beslissing van een rechter nodig, maar gaat niet om geschillen:
Machtiging voogd tot verkopen van zaken van minderjarige, verlening van recht op kosteloze
dienstverlening of dienstverlening tegen gereduceerd tarief door notaris
Wet verwijst toch naar rechter – oneigenlijke rechtspraak (voluntaire jurisdictie).
Contentieuze procedures ingeleid met dagvaarding en eindigen met vonnis
Procedures in zaken van oneigenlijke rechtspraak ingeleid met verzoekschrift of rekest en
eindigen met beschikking.
rocesverloop is verschillend:
Verzoekschrift procedure:
- Verzoekschrift
- Verweerschrift
- Mondelinge behandeling
- Beschikking
Dagvaardingsprocedure:
- Kan volgens vergelijkbaar model lopen, maar er is ruimte voor een meer gefaseerde procesgang waarin
partijen eerst om de beurten aan het woord komen in aantal schriftelijke conclusies
- Tussenvonnis
- Aparte fase met bewijslevering
Belangrijk verschil verzoekschriftprocedure en dagvaardingsprocedure:
Verzoekschriftprocedure betreft vaak (niet altijd!) rechtsbetrekkingen of rechtsgevolgen die niet ter vrije bepaling
van partijen staan. Dagvaardingsprocedures betreffen doorgaans (maar niet altijd!~) rechtsbetrekkingen die ter
vrije bepaling van partijen staan.
Kosten proces
Voor de staat, partijen betalen griffierecht en de kosten van deurwaarders, advocaten, gemachtigden en evt
getuigen en deskundigen. Kosten zijn voor persoon die desbetreffende persoon inschakelde, maar worden
uiteindelijk grotendeels gedragen door de partij die daartoe door de rechter wordt veroordeeld (meestal verliezer).
Hoofdstuk 2
Taken griffie:
Ondersteunen van rechter bij werkzaamheden:
- maakt aantekeningen ter zitting afgelegde verklaringen van partijen of raadslieden.
- Doet administratie van lopende zaken en houdt rol bij.
- Verantwoordelijk voor verzenden van stukken, oproepingen en mededeilingen.
- Stelt soms concepten van rechterlijke beslissingen op.
Rechtsmacht = bevoegdheid van de rechters om recht te spreken
Belangrijkste uitgangspunten:
- De rechters van de staat waar de verweerder woonplaats heeft zijn bevoegd, nationaliteit speelt geen rol
- Geen woonplaats in EU? Dan zijn bevoegdheidsregelingen niet van toepassing).
Bijzondere bescherming; personen die als verzekerde een verzekeringsovereenkomst willen aangaan,
consumenten en werknemers. Dezen kunnen de verweerder ook voor de rechter van eigen woonplaats dagen
of in het geval van werknemer voor de rechter van plaats waar hij het werk verrichtte.
Forumkeuze-beding = de rechtsmacht van de rechter van een aangesloten staat kan door partijen onderling
worden overeengekomen. kan niet als er een exclusieve bevoegdheid in het spel is, bijvoorbeeld huur huis in
Spanje.
, Verzoekschriftprocedures:
Rechtsmacht bestaat steeds wanneer verzoeker of een van de verzoekers of een van de in het verzoekschrift
genoemde belanghebbende zijn woonplaats of gewone verblijfplaats in Nederland heeft.
Foum necessitatis
De rechter mag zich bevoegd achten indien en omdat de aanlegger in redelijkheid nergens anders terecht kan.
Zuivere vorm: voor het geval het onmogelijk blijkt ergens anders te procederen of als het
onaanvaardbaar is om ergens anders te procederen.
Hoofdregel absolute bevoegdheid:
Rechtbanken nemen in eerste aanleg kennis van alle burgerlijke zaken.
De gerechtshoven:
Oordelen in hoger beroep over de daarvoor vatbare uitspraken in burgerlijke zaken van de rechtbanken in hun
ressort. De rechters in de gerechtshoven plegen te worden aangeduid als raadsheer, hun uitspraken als arresten.
Absolute bevoegdheid in zaken eerste aanleg kan door overeenkomst tussen partijen, prorogatie, worden
bepaald in afwijking van regels (welke rechter is bevoegd). partijen kunnen voor hoger beroep vatbare zaken in
eerste aanleg aanhangig maken bij gerechtshof dat in hoger beroep bevoegd zou zijn. Hof neemt dan van de
zaak kennis in ‘hoogste ressort’ = zonder de mogelijkheid van hoger beroep.
Hoge Raad neemt kennis van beroep in cassatie kan ingesteld worden tegen uitspraken van lagere rechters,
tenzij tegen die uitspraken nog de mogelijkheid van verzet of hoger beroep openstaat of men die mogelijkheid
ongebruikt voorbij heeft laten gaan.
Wat moet er gebeuren wanneer regels van absolute bevoegdheid niet in acht zijn genomen?
Rechter verklaard zich onbevoegd, verwijst de zaak naar andere rechter.
!! Lagere rechter is hieraan verbonden, hogere rechter niet!
Tegen verwijzing naar lagere rechter staat cassatie open.
Bij rechtbank beginsel unus-rechtspraak = rechtspraak door 1 rechter, in hogere instanties geldt beginsel van
meervoudige rechtspraak.
Enkelvoudige kamer kan de zaak in ieder stadium van procedure verwijzen naar meervoudige kamer,
bestaande uit 3 leden criterium = dat zaak ongeschikt is voor behandeling en beslissing door 1
rechter.
Gerechtshof geldt beginsel van meervoudige rechtspraak, personen- en familierecht kunnen doorverwezen
worden naar enkelvoudige rechter.
Hoge Raad geschiedt behandeling en beslissing door 5 leden van meervoudige kamer.
Kantonzaken door kantonrechter behandeld 00> zaken die vanwege hun geringere belang of bijzondere aard een
minder formele, goedkopere of snellere procesgang vergen.
Kleinere zaken, ten hoogste 25.000 euro incl rente.
Uitzonderingen: zaken die van belang zijn voor vitale behoeften van grote groepen insamenleving en om
die reden kantonzaken zijn, ongeacht het beloop of waarde vordering. Bijv. arbeidzaken, agentuurzaken,
huur- en huukoopzaken, consumentenkoop en consumentencrediet tot max 40.000 euro.
Relatieve bevoegdheid:
- Rechter van woonplaats van gedaagde
- Vangnet: woonplaats eiser en anders rechter te ’s-Gravenhage.
Procespartij kan zaak aanhangig maken bij EHRM (Europese Hof voor de rechten van de mens):
Beoordeelt op verzoek van een procespartij of sprake is van schending door de rechter van een lidstaat van een
in het verdrag vervat recht.
Geschillen over rechtsbetrekkingen die niet ter vrije bepaling van partijen staan (familierechtelijke geschillen) kan
men alleen aan overheidsrechter voorleggen,
