Samenvatting recht en bestuur
Hoofdstuk 1: De bestuurlijke kaart van Nederland
Kenmerken Nederlands Openbaar bestuur
Nederland is een constitionele monarchie, dat wil zeggen dat een koning staatshoofd
is.
Nederland is een rechtstaat: het overheidshandelen is onderworpen aan de regels
van het recht, zodat de overheid niet naar willekeur mag handelen. Dit heet ook wel
het legaliteitsbeginsel: de overheid mag alleen handelen op grond van wettelijke
bevoegdheden.
Nederland kent een gedeeltelijke scheiding der machten, dat wil zeggen dat de
wetgevende, de uitvoerende en de rechtssprekende macht in sterke mate
onafhankelijk zijn en elkaar controleren.
Nederland heeft een scheiding van kerk en staat
Nederland heeft een parlementair stelsel, wat inhoudt dat de bevolking rechtstreeks
het hoogste besluitvormende orgaan kiest, de tweede kamer, waaraan de regering
verantwoording schuldig is.
Ministeriele verantwoordelijkheid: de ministers zijn verantwoordelijk, ook voor het
optreden van het staatshoofd en voor het doen en laten van de rijksambtenaar.
Vertrouwensregel: ministers worden geacht af te treden zodra zij het vertrouwen van
de volksvertegenwoordiging verloren hebben.
Dualistisch: de volksvertegenwoordiging is onafhankelijk van de regering en ministers
en kunnen geen deel uitmaken van de Staten-Generaal.
De Nederlandse bevolking kiest geen bestuurders. De leden van de gemeenteraad en
de provinciale staten benoemen respectievelijke wethouders en gedeputeerde.
Het Nederlandse kiesstelsel is gebaseerd op een stelsel van evenredige
vertegenwoordiging, wat wilt zeggen dat het aantal zetels voor een partij in
overeenstemming is met de aanhang van die partij onder de bevolking.
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat
Een constitutioneel hof is niet aanwezig, zodat er geen onafhankelijke rechterlijke
instantie is die wetten toetst aan de grondwet.
Juryrechtspraak
Omvangrijk functioneel bestuur, dat wil zeggen dat bestuursorganen die – anders
dan de drie territoriale bestuurslagen Rijk, provincies en gemeente – een beperkt,
wettelijk vastgesteld takenpakket hebben.
Hoofdstuk 2: De Nederlandse staat
Wat is een staat? (Vier kenmerken)
1. Er is sprake van een specifiek grondgebied. De Nederlandse staat wordt begrensd
door andere staten en de Noordzee.
2. Er is een bevolking
3. Er is een wettelijke ordening en er is een bestuurlijke organisatie die gezaghebbend
de wet- en regelgeving kan handhaven.
, 4. Een staat is erkend. De staat der Nederlanden is erkend door de staten waarmee
vriendschappelijke betrekking worden onderhouden.
De staat der Nederlanden
De staat der Nederlanden is een rechtspersoon. Het begrip staat der Nederlanden is de
juridische term voor de Nederlandse overheid. Dit houdt in dat de staat, net als een individu,
bevoegd is rechtshandelingen te verrichten.
Nederland maakt deel uit van het koninkrijk der Nederlanden, dat ook Aruba, Curaçao en
Sint-Maarten omvat.
De Nederlandse koning is staatshoofd van het gehele koninkrijk der Nederlanden. In
Curaçao, Aruba en Sint-Maarten wordt de koning vertegenwoordigd door de gouverneur. De
regering van het koninkrijk bestaat uit de koning en de Raad van Ministers.
Nederland is sinds de grondwet van 1815 een constitutionele monarchie. Een constitutionele
monarchie is een staat waarin het koningschap verankerd is in een constitutie. Een
constitutie is het geheel van elementaire geschreven en ongeschreven regels met betrekking
tot de organisatie van een staat.
Parlementair stelsel
Nederland is een democratie waarin de bevolking van 18 jaar en ouder haar hoogste
besluitvormende orgaan kiest: de Tweede Kamer. Dat is de kern van ons parlementair
stelsel. Dit stelsel kent twee principes.
Ten eerste is de koning onschendbaar en zijn de ministers verantwoordelijk; dit wordt de
regel van de ministeriele verantwoordelijkheid genoemd
Ten tweede moet een kabinet het vertrouwen van een meerderheid in de Tweede Kamer
hebben.
Rechtstaat
De Nederlandse staat is onderworpen aan de regels van het recht. Dit betekent dat
Nederland een rechtsstaat is. Het bevat de volgende kenmerken:
Al het overheidshandelen dient te zijn gebaseerd op bevoegdheden die zijn
vastgelegd in wetten.
Er dienst sprake te zijn van een machtenscheiding in de staat.
Het bestaan van vrije en geheime verkiezingen
Het bestaan van grondrechten zoals het recht op vrijheid van meningsuiting, gelijke
behandeling, het recht van vereniging en vergadering, en de vrijheid van godsdienst.
Het bestaan van vrije en onafhankelijke media.
Een gedecentraliseerde eenheidsstaat
Het is een staatsvorm waarbij territoriale eenheden binnen een eenheidsstaat zelfstandige
bevoegdheden hebben. Eenheidsstaat betekent dat de nadruk ligt op de landelijke of
centrale overheid. Deze hoogste bestuurslaag zorgt voor wetgeving en toezicht. Er zijn
echter ook decentrale bestuurslagen aan wie de landelijke overheid een aantal taken heeft
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anneweber3007. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.