Hier is een uitgebreide samenvatting van het leerboek uit 4 havo Biologie voor jou. Deze samenvatting is gemaakt op een manier waar je samen met het boek kan leren. Deze samenvatting heeft precies dezelfde kopjes en alle info van het boek staat in deze samenvatting wat duidelijker opgeschreven. Ver...
Biologie: Regelingen en
waarnemingen
6.1 - regelkringen en homeostase
Regelkring
Bestaat uit een sensor, controlecentrum en een effector, zoals een
verwarmingssysteem;
De waarde waarop iets is afgesteld, noemen we de normwaarde.
Wanneer er een toename van het resultaat een remming van een proces
veroorzaakt, spreken we van een negatieve terugkoppeling.
Bij een regelkring waardoor een toename van het resultaat het proces
versterkt, spreken we van een positieve terugkoppeling.
Je lichaamstemperatuur is constant, 37 graden. Dit is de normwaarde voor je
lichaamstemperatuur;
Je lichaamstemperatuur blijft constant door regelkringen in je lichaam die
zorgen voor warmteproductie als je afkoelt of door warmteafgifte als je
lichaamstemperatuur stijgt;
Andere factoren zoals de zuurstofconcentratie, glucoseconcentratie van het
bloed e de osmotische waarde van lichaamsvloeistoffen worden in een
organisme gehandhaafd rond een bepaalde normwaarde;
Zintuigcellen zijn de sensoren die verandering van de normwaarde in een
organisme waarnemen;
Ze kunnen dan een signaal geven aan hormoonklieren en zenuwcellen, dit is
de controlecentra die de signalen verwerken en communiceren met
verschillende weefsels en organen (de effectoren) om de normwaarde te
handhaven;
Homeostase
Het inwendige milieu van een organisme blijft door het proces dat hierboven is
aangegeven min of meer constant, dit is de homeostase.
Het handhaven van homeostase vindt meestal plaats door regelkringen met
negatieve terugkoppeling.
Homeostase is een voorbeeld van zelfregulatie;
Voor homeostase is communicatie nodig tussen cellen;
In meercellige organisme vindt communicatie tussen cellen plaats met
signaalhormonen.
Deze signaalhormonen worden door bepaalde cellen afgegeven en binden
zich aan receptoren in het membraan van andere cellen: de doelwitcellen;
, Deze binding tussen signaalhormonen en doelwitcellen kan een reactie in
gang zetten of een reactie stoppen;
Hormonen
Hormoonklieren geven signaalmoleculen af die we hormonen noemen;
Hormoonklieren hebben geen afvoerbuis, maar geven de hormonen af aan
het bloed dat door de hormoonklier stroomt;
Hormonen worden verspreid door het bloed;
Klieren die hun product afgeven aan het bloed, noemt men ook wel endocriene
klieren.
De afgifte van hormonen door cellen van de hormoonklieren heet secretie.
Zweetklieren of speekselklieren geven hun producten af via een afvoerbuis,
dit heet excretie of uitscheiding:
Klieren die hun product afgeven via een afvoerbuis, noemen we exocriene klieren.
Hormoonreceptoren
Het bloed transporteert de hormonen door heel het lichaam. Vanuit de
bloedvaten gaan de hormonen via de weefselvloeistof naar alle cellen van
een organisme;
De hormonen zijn echter allen werkzaam in organen waarvan de cellen
hormoonreceptoren bezitten waaraan de hormonen kunnen binden. Deze
organen noemen we doelwitorganen.
Het aantal hormoonreceptoren kan per weefsel verschillen. Ook kunnen
cellen van organen hormoonreceptoren bezitten voor verschillende
hormonen;
De mate van de reactie van een doelwitorgaan wordt onder andere bepaald
door de concentratie van het hormoon in het bloed, dit is de
hormoonspiegel.
Een hormoon kan processen in meerdere doelwitorganen regelen;
Bij communicatie met hormonen kan het even duren voordat de
doelwitorganen zijn bereikt;
Doordat hormonen vaak lang in het bloed en doelwitweefsel aanwezig blijven,
houden de effecten lang aan;
Hormonen reguleren onder andere geleidelijke veranderingen die uitwerking
hebben op het hele lichaam zoals de groei en ontwikkeling, stofwisseling en
voortplanting;
6.2 - Hormonale regulatie
De hypofyse
De hypofyse ligt tussen de beide hersenhelften in.
Het bestaat uit twee delen: de voorkwab en de achterkwab.
, De secretie van hormonen door de hypofyse wordt geregeld door de
hypothalamus. Dit is de deel dat boven de hypofyse ligt.
De hypofyse produceert enkele hormonen die de werking van andere
hormoonklieren beïnvloeden.
Hormoon: Regelingen:
FHS (follikelstimulerend Dit hormoon beïnvloeden de
hormoon) ovaria en de testes.
LH (luteïniserend hormoon) Dit hormoon beïnvloeden de
ovaria en de testes.
TSH (thyroïdstimulerend Dit hormoon beïnvloed de
hormoon) schildklier.
Dit hormoon stimuleert de
secretie van thyroxine.
ADH (antidiuretisch hormoon) Dit hormoon regelt de resorptie
van water in de nieren bij de
vorming van urine.
GH (groei hormoon) Dit hormoon regelt de groei en
ontwikkeling.
Oxytocine Dit komt vrij uit de achterkwab
van de hypofyse. Dit hormoon
stimuleert het ontstaan van
weeën aan het einde van de
zwangerschap en tijdens de
geboorte.
Thyroxine Beïnvloed de stofwisseling en bij
kinderen ook de groei en
ontwikkeling van het
beenderenstelsel en het centrale
zenuwstelsel.
Insuline en glucagon Deze hormonen regelen dat de
glucose concentratie van het
bloed min of meer constant blijft.
Glucagon Dit hormoon wordt geproduceerd
door de Eilandjes van
Langerhans.
Dit hormoon stimuleert de
omzetting van glycogeen
in glucose in de lever en in
spieren.
Adrenaline Dit hormoon wordt geproduceerd
door het bijniermerg.
Dit hormoon heeft een
snelle, kortdurige werking;
Dit gebeurt wanneer je bv.
Woedend of angstig bent;
De schildklier
De schildklier ligt in de hals, voor het strottenhoofd, tegen de luchtpijp aan.
De schildklier produceert onder andere thyroxine.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ajalcaraz05. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,69. Je zit daarna nergens aan vast.
