in deze samenvatting staat onder andere alles over de verschillende organisatie en tropische niveaus binnen de biologie en hoe deze met elkaar samenleven.
ook wordt het proces van successie duidelijk uitgelegd
Leerdoel 1(bas1): je kunt biotische en abiotische factoren binnen ecosysteem noemen
Organisme: 1 levend wezen
Populatie: groep organisme van dezelfde soort in een bepaald gebied, die zich
onderling voortplanten
Levensgemeenschap: alle populaties in een bepaald gebied (ecosysteem)
Ecosysteem: min of meer begrensd gebied waarin wisselwerking plaatsvind tussen
biotische en abiotische factoren
Hierbinnen heeft elk soort zijn eigen habitat: leefgebied van een organisme
Biosfeer: alle ecosystemen samen
Biotische factor: invloeden afkomstig van de levende natuur
Abiotische factoren: invloeden afkomstig van levenloze natuur
Biotoop: alle abiotische factoren in een bepaald gebied (ecosysteem)
Leerdoel 2(bas2): je kunt invloed van belangrijkste abiotische factoren op organisme beschrijven
abiotische factoren zijn van invloed op soortensamestelling: de verschillenden soorten die
binnen een ecosysteem voorkomen. Belangrijke abiotische factoren:
1. Bodemgesteldheid
Bodem bestaat uit mengsels bodemdeeltjes, elk is omgeven door dun watervliesje
- Zand: grote bodemdeeltjes, bevat veel lucht en weinig water. Kan water en zout niet
goed vasthouden.
- Klei: kleine bodemdeeltjes, bevat weinig lucht en veel water. Kan water en zout goed
vasthouden —> geschikt voor planten
- Humus: mengsel van organische, anorganische stoffen en micro-organisme. Het
verbeterd bodemstructuur en gaat uitspoeling mineralen tegen. = als humus voorkomt
in klei verbeterd het groei planten en in zand de watervathoudendheid
- Andere factoren: o.a de pH, grondwaterstand, mineralen concentratie.
2. Licht
Planten hebben licht nodig voor hun fotosynthese, de hoeveelheid verschilt
- Zonplanten groeien het beste bij hoge lichtintensiteit (bv in open veld)
- Schaduwplanten groeien het beste bij lage lichtintensiteit (bv op bodem bos)
- Daglengte heeft bij veel organisme invloed op tijdstip van voortplanten (bv
bloedvormingen bij planten, paring bij dieren)
- In zee dringt licht alleen door bovenste laag: overdag in diepte, nachts aan opp
3. Water
Planten zijn aangepast aan de beschikbare hoeveelheid water
- Planten vochtig milieu: klein wortelstelsel, bladeren met dunne cuticula(waslaagje
die zorgt dat water blijft) en veel huidmondjes (poriën die open/dicht kunnen)
- Planten droog milieu: groot wortelstelsels, balderen met dikke cuticula (waslaage die
zorgt dat water blijft ) en weinig huidmondjes(poriën die open/dicht kunnen)
- Voor waterdieren zijn zuurstof en zoutgehalte van water van belang
4. Tempratuur
- Chemische processen in organisme worden geregeld door enzymen. De
enzymeactiviteit is afhankelijk van de tempratuur
- Lange tempratuur = kleine enzymeactiviteit
- Hoge tempratuur = grote enzymeactiviteit
- Bij te hoge temperaturen gaan enzymen kapot, bv dieren zijn dan niet actief
Leerdoel 3(bas1): je kunt veranderingen van abiotische en biotische factoren beschrijven
Tolerantie: het vermogen van organismen om schommelingen in abiotische factoren
te verdragen.
Minimum: minimum tempratuur waarin organisme kan overleven
Optimum: de waarde van abiotische factor die het gunstigst is voor organisme
Maximum: maximum tempratuur waarin organisme kan overleven
Beperkende factor: abiotische factor die bepaald hoeveel organisme van een soort in
een gebied kunne overleven
Verpreidingsgebied (areaal): het gebied op aarde waar een soort voorkomt
Leerdoel 4(bas2): je kunt binnen ecosysteem vormen en concurrentie van coöperatie onderscheiden
1
, Populatie: 1 soort in een bepaald gebied die met elkaar voortplanten
Groeit het snelt als biotische en abiotische factoren de meest gunstige waarde hebben
Concurrentie: strijd binnen een populatie om bv voedsel, ruimte, partner, licht
Coöperatie: samenwerking binnen een populatie, of heel soms tussen populaties.
Natuurlijke selectie: de organisme die het best zijn aangepast aan milieu, hebben
de grootste overlevingskans.
Hierdoor kan diversiteit in ecosysteem veranderen
Bij sterke concurrentie is selectiedruk groot
Symbiose: het langdurige samenleven van organisme van verschillende soorten.
Dit is een vorm van coöperatie die voordelig, neutraal of nadelig kan zijn:
Mutualisme: beide organisme hebben voordeel
Commensalisme: ene organisme heeft voordeel ander geen voordeel en geen
nadeel.
Parasitisme: een organisme (parasiet) leeft op of in organisme van ander soort
(gastheer) en onttrekt er voedsel vandaan.
Leerdoel 5(bas2): je kunt dynamiek en het evenwicht in ecosysteem beschrijven
Populariegrootte/dichtheid: gemiddeld aantal organisme van een soort per opp-
eenheid (land) of per V-eenheid (water).
Factoren die van invloed zijn op populatiegrootte:
Predatie(eten van dieren), parasitisme, ziekte, concurrentie
Geboorte, sterfte, migratie = verplaatsing en verhuizing
Factoren veroorzaakt door mens of klimaat
Hierdoor schommelt de populatiedichtheid om een evenwichtswaarde =
Biologisch evenwicht: toestand waarin de populatiegrootte van elk soort in een
ecosysteem schommelt om een bepaalde waarde (normwaarde)
Gehandhaafd door negatieve terugkoppeling: (f1)
Populatie neemt toe = predatie, parasitisme en ziekten nemen toe = voedsel
neemt af = populatie groeit
Populatie neemt af = prefatie, parasitisme en ziekten nemen af = voedsel neemt
toe = populatie groeit
Als een nieuw soort zich in een ecosysteem binnendringt kan evenwicht worden
verstoord: populatie kan bv gaan groeien:
Inheems: soort die van nature in een gebied voorkomt
Uitheems: soort die van nature niet in een gebied voorkomt
Exoot: soort die als gevolg van menselijke handelen terechtkomt in een gebied
waar hij van oorsprong niet thuishoort.
Draagkracht: de maximale populatiegrootte(/beïnvloeding van buitenaf) in een
ecosysteem die over langere tijd in dat ecosysteem kan worden gehandhaafd.
Na snelle groei populatiegrotte kan draagkracht worden overschreden = populatie zal
kleiner worden: teveel aan organisme sterft bv. =
1. Er kan biologisch evenwicht ingesteld worden
2. Er kan een nieuw biologisch evenwicht ingesteld worden met lagere draagkracht.
3. Of de populatie stort in en hersteld zich niet meer
Leerdoel 6(bas3): je kunt voedselrelaties en informatienetwerken binnen ecosysteem beschrijven
Informatienetwerk: comminucatie via stoffen tussen organisme in ecosysteem, om
elkaar bv te waarschuwen voor vraat: het eten van planten door dieren.
Planten maken bv signaalstoffen aan als ze worden aangevreten, hierop reageren
andere planten. Ze gaan bv gifstoffen aanmaken om verdere vraat te voorkomen.
Voedselketen: reeks soorten waarbij elk soort de voedselbron is voor volgende soort
Vraat is begin van een voedselketen: is altijd plant, bacterie, archaea
Het geeft de voedselrealties tussen populaties in ecosysteem weer
Pijl in keten wijst in richting waarin voedsel zich verplaatst: opgegeten > eter
Tropisch niveau: de plaats/rang in de voedselketen
Niveau 1 = autotrofe organisme: (planten bv) maken dmv fotosynthese eigen voedsel
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noemidemooij. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
