Samenvatting
Samenvatting Feniks Tijdvak 9 Tijd van wereldoorlogen
Samenvatting van Feniks Tijdvak 9 Tijd van wereldoorlogen. Belangrijke termen zijn dikgedrukt. Ideaal om te gebruiken als voorbereiding op het eindexamen!
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 11 pagina's
Voorbeeld 2 van de 11 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Tijdvak 9 Tijd van wereldoorlogen 1900-1950Paragraaf 9.1 Van eeuwwisseling naar wereldoorlog (1900-1914)
Hoe zagen de internationale verhoudingen eruit voor de Eerste Wereldoorlog?
Een nieuwe grootmacht: Duitsland
Alhoewel Groot-Brittannië en Duitsland tussen 1900 en 1914 om de macht streden in Europa, waren
de Verenigde Staten het modernste land door o.a. de massaproductie. Door de buitenlandse
politiek van de VS – het isolationisme – mengde de VS zich niet in politieke aangelegenheden van het
buitenland. Er werd echter wel handel gedreven met andere werelddelen en de gebeurtenissen in
Europa werden gevolgd. West-Europa was nog steeds het economische en politieke centrum van de
wereld.
De Duitse industrie groeide enorm sinds de vorming van het keizerrijk in 1871. Door de late
industrialisering t.o.v. Frankrijk en Groot-Brittannië had Duitsland minder kapitaal opgebouwd. De
nieuwste technische vindingen konden echter wel direct worden toegepast. De Duitse industrie was
dus erg modern. Rond 1900 was Duitsland een land om rekening mee te houden, met name doordat
Duitsland meer koloniën wilde bezitten. Er ontstond een wapenwedloop (met name in de
scheepvaart) tussen Duitsland en Groot-Brittannië.
Bondgenootschappen en wraak
Als gevolg van de wapenwedloop met Duitsland sloot Groot-Brittannië een verdrag met Frankrijk: de
Entente Cordiale (1904). Frankrijk koesterde wraakgevoelens t.o.v. Duitsland, omdat de Fransen de
industriële provincie Elzas-Lotharingen aan Duitsland waren verloren tijdens de Frans-Duitse Oorlog
(1870-1871).
In 1829 sloot Frankrijk een bondgenootschap met Rusland. Duitsland zat nu tussen twee vijandige
naties in. Hierna sloot ook Groot-Brittannië een vriendschapsverdrag met Rusland. Uit de
verschillende verdragen ontstond de Triple Entente (1907) tussen Frankrijk, Groot-Brittannië en
Rusland. De basis hiervoor was de angst voor de nieuwe grootmacht Duitsland.
Rusland was een zwakke natie met weinig militair materieel. Het was een uitgestrekt, een agrarische
samenleving en absoluut geen industriële grootmacht. Over Rusland regeerde een autocratische
keizer. Rusland liep verder internationaal gezichtsverlies op door het verlies van de oorlog tegen
Japan (1904-1905).
Japan daarentegen was in de 20e eeuw een opkomende grootmacht in Azië. Het land
industrialiseerde en importeerde grondstoffen uit andere landen, waarbij het imperialistische
kenmerken vertoonde. De meeste Aziatische landen waren echter koloniën van West-Europese
landen.
Groot-Brittannië, Frankijk, Rusland en ook Servië maakten zich rond 1910 druk om Duitsland. Met
name toen Duitsland invloed probeerde te krijgen in Turkije, een olierijk land. De argwaan werd
verder vergroot doordat de Duitse bondgenoot Oostenrijk-Hongarije in 1908 de Balkanlanden Bosnië
en Herzegovina inlijfde.
Paragraaf 9.2 De Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
Hoe verliep de Eerste Wereldoorlog?
Plannen voor oorlog
In 1914 bestonden er twee bondgenootschappen: de Triple Entente van de Geallieerden (Frankrijk,
Groot-Brittannië en Rusland) en de Triple Alliantie (Italië en de Centralen Duitsland en Oostenrijk-
, Hongarije). Beide bondgenootschappen hadden met Rusland en Oostenrijk-Hongarije een zwakke
schakel. Dat waren uitgestrekte landen en waar in Rusland de industrialisatie laat opkwam, had
Oostenrijk-Hongarije te maken met interne nationalistische conflicten.
Na het verdrag tussen Frankrijk en Rusland bereidde Duitsland zich d.m.v. het Von Schlieffenplan
voor op een twee-frontenoorlog. Volgens dit plan zou Duitsland in een korte oorlog eerst Frankrijk
uitschakelen en daarna tegen Rusland ten strijde trekken.
Frankrijk bouwde na de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871) forten langs de Frans-Duitse grens om
Elzas-Lotharingen terug te veroveren. De Franse buitenlandse politiek was gebaseerd op een
wraakactie op Duitsland.
De overige landen binnen de bondgenootschappen waren minder bezig met oorlogsvoorbereiding,
maar hadden allen wel actieplannen liggen voor het geval dat er oorlog uit zou breken en de
bondgenootschappen in werking zouden treden.
De directe aanleiding
Servië had problemen met de inlijving van Bosnië en Herzegovina bij Oostenrijk-Hongarije. Op 28
juni 1914 vermoorde de Servische student Gravilo Princip de Oostenrijk-Hongaarse troonopvolger in
Bosnië. Oostenrijk-Hongarije arresteerde de dader en hield Servië verantwoordelijk voor de
moordaanslag. Het land eiste ook dat Servië zou stoppen met de anti-Oostenrijke-Hongaarse
propaganda. Achter Servië stond bondgenoot Rusland. Servië vroeg om bemiddeling door het
Internationale Hof in Den Haag. Hierop wachtte Oostenrijk-Hongarije echter niet en verklaarde op 28
juli 1914 de oorlog aan Servië.
Oorlog
Overal in Europa werden de legers gemobiliseerd. Op 4 augustus 1914 trokken de Duitsers volgens
het Von Schlieffenplan via België naar Frankrijk. Onderweg werden onschuldige Belgen gedood.
Miljoenen Belgen vluchtten naar Nederland.
Begin september waren de Duitsers al in Frankrijk aan het westfront waar bij de Slag bij Marne I een
zware strijd werd geleverd. De opmars kwam tot stilstand in een loopgravenoorlog. Aan weerszijden
van de frontlijn groeven de legers zich in gangenstelsels in. Tijdens de oorlog werden nieuwe wapens
zoals tanks, vlammenwerpers, vliegtuigen en massavernietigingswapens (zoals gifgas) ingezet.
Ook in het oosten vorderde de Duitse opmars snel. Omdat het oostfront veel breder was dan het
westfront, duurde het langer voordat de frontlijn vastlag. Ook hier kwam de opmars tot stilstand en
groeven de legers zich achter stellingen in.
Oostenrijk-Hongarije streed aan het oostfront en op de Balkan. Turkije vocht bij de Bosporus – de
belangrijkste doorgang van de Zwarte Zee naar de Middellandse Zee – tegen de Britten.
Italië wisselde in ruil voor het gebied Zuid-Tirol van bondgenootschap. Hierna vocht het voor de
Geallieerden aan het zuidelijke front tegen de Centralen.
Pas in 1917 werden de vloten van de bondgenootschappen ingezet toen Duitsland de onbeperkte
duikbotenoorlog afkondigde. Hierbij werden ook schepen van politiek neutrale landen getroffen. Dit
was voor de Amerikanen een van de redenen om in april 1917 het isolationisme los te laten en deel
te nemen aan de oorlog. Deze deelname maakte dat bijna alle continenten bij het conflict betrokken
waren en kan met recht van een wereldoorlog worden gesproken.
Het oostfront loste op nadat Duitsland en Rusland de Vrede van Brest-Litovsk (1918) sloten. De
Duitse soldaten verplaatsten zich naar het westfront voor de Slag bij Marne II. Na aanvankelijke
terreinwinst liepen de Duitsers vast door soldaten die zich terugtrokken van de dienst. Bovendien
werden de Geallieerden geholpen door de Amerikanen, die o.a. lichte en zeer mobiele tanks hadden.
In de herfst van 1918 braken in Turkije, Oostenrijk-Hongarije en Duitsland revoluties uit. Op 11
november 1918 werd de wapenstilstand gesloten na het aftreden van de Duitse keizer.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LukevdW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 85651 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen