Samenvatting
Samenvatting Feniks Tijdvak 7 Tijd van pruiken en revoluties
Samenvatting van Feniks Tijdvak 7 Tijd van pruiken en revoluties. Belangrijke termen zijn dikgedrukt. Ideaal om te gebruiken als voorbereiding op het eindexamen!
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
1 beoordeling
Door: huiswerkhuisbreda • 3 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Tijdvak 7 Tijd van pruiken en revolutiesParagraaf 7.1 De Verlichting
Welke kritiek hadden de verlichte denkers op de standenmaatschappij en op het
absolute koningschap?
Ancien Régime
De maatschappelijke ordening (de standenmaatschappij) van de 17e en 18e eeuw heet het Ancien
Régime. Hierin hadden de adel en geestelijkheid net als in de Middeleeuwen privileges en moesten
de burgers deze standen onderhouden d.m.v. belastingen. De burgers kregen echter steeds meer
economische macht en eiste bestuurlijke invloed. Rijke burgers kochten soms adellijke titels om
privileges te krijgen of kochten een betere baan bij de koning.
Vrijwel alle burgers van de derde stand waren ontevreden. Hoge belastingen hielden de economische
groei van ondernemers tegen en gilden bestreden dan wel oneerlijke concurrentie, maar
blokkeerden ook modernisering. Boeren pachten grond bij de eerste en tweede stand en hadden
hierdoor een onzeker bestaan.
Geïnspireerd door de wetenschappelijke revolutie ging men ook op een meer wetenschappelijke
wijze nadenken over de maatschappelijke verhoudingen. Filosofen wilden meer uitgaan van het
gezonde verstand, het rationalisme. Door los te denken van het geloof, wilden ze de samenleving
verbeteren. In de Verlichting werd de kerk bekritiseerd, met voorop de schrijver en filosoof Voltaire
(1694-1778). Hij keerde zich tegen de religieuze onverdraagzaamheid en stelde dat geen enkel geloof
zich boven een ander mag stellen. Het ongeschoolde volk was volgens Voltaire gelovig of bijgelovig
en de kerk, staat, geestelijkheid, adel en koning hielden de mensen bewust onwetend om hun macht
te handhaven.
Schrijver en filosoof Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) onderzocht kritisch de oorsprong van de
macht van de koning. In zijn boek Du contract social concludeerde hij dat alle macht van het volk
afkomstig is en dat alle mensen van nature gelijk zijn.
Kritiek op het absolute koningschap
De Engelse filosoof John Locke (1632-1704) maakte duidelijk dat iedereen voor de wet gelijk is. De
wetten mogen dus ook door de koning niet geschonden worden. In Engeland gold dat al sinds de
Glorious Revolution (1688). Hierdoor werd Engeland de eerste constitutionele monarchie ter
wereld. De macht van de koning werd vastgelegd in de Bill of Rights (1689).
De Engelse staatsinrichting gold als voorbeeld voor de Franse verlichte denkers. In tegenstelling tot
Frankrijk betaalde de Engelse adel en geestelijkheid b.v. wel belasting. Charles de Montesquieu
(1689-1755) concludeerde in zijn De l’esprit des lois dat er een driedeling in de macht moest komen;
de trias politica. Het volk of zijn vertegenwoordigers hebben de wetgevende macht, de koning en zijn
ministers hebben de uitvoerende macht en onafhankelijke rechters hebben de rechterlijke macht.
Jean-Jacques Rousseau schreef eveneens in zijn boek het idee van volkssoevereiniteit. Volgens hem
had de koning de macht niet van God, maar van het volk gekregen. De wil van het volk is dus het
belangrijkst.
Verspreiding van verlichte ideeën
Wetenschappers en filosofen schreven brieven om nieuwe kennis en denkbeelden door te geven.
Alle oude en nieuwe kennis werden door de Franse schrijvers Diderot en d’Alembert samengebracht
in de Encyclopédie. Hierin stonden honderden artikelen over technische uitvindingen, waardoor die
steeds meer werden toegepast. Wetenschappelijke werken zoals de Encyclopédie, tijdschriften en
, kranten konden voor felle debatten zorgen. Verlichtingsideeën konden ook via wetenschappelijke
verenigingen of kritische toneelstukken verspreid worden.
Paragraaf 7.2 Verlicht absolutisme
Was onder het Ancien Régime het verlicht absolutisme een goed alternatief voor het
absolutisme?
Frederik de Grote en Voltaire
Koning Frederik de Grote van Pruisen (1712-1786) is de meest uitgesproken vertegenwoordiger van
het verlicht absolutisme. Hij correspondeerde met wetenschappers en verlichte filosofen en
probeerde hun denkbeelden toe te passen om het bestaan van zijn onderdanen draaglijker te maken.
Hij eiste echter alle macht op en besliste als een despoot (alleenheerser).
Decennialang voerde hij uitgebreide briefwisseling met Voltaire. Toen Voltaire Frankrijk moest
ontvluchten, nodigde Frederik hem uit op het Pruisische hof in Potsdam. Voltaire werd hier lid van
de Pruisische Academie van Wetenschappen en kreeg goed betaald. Hij verbleef hier van 1750 tot
1753. De vriendschappelijke relatie tussen Frederik en Voltaire bekoelde door een verschil in
leefwijze. Frederik was zuinig, zeer trots en eiste gehoorzaamheid en Voltaire was uitbundig en
spitsvondig intellectueel. Na ruzies met leden van de Academie vertrok Voltaire uit Pruisen. De
ideeën van Frederik en Voltaire bleven echter ongeveer hetzelfde.
Verlichting in de praktijk
Als zeer katholieke koning had Lodewijk XIV in 1685 het Edict van Nantes opgeheven, waardoor
tienduizenden hugenoten (Franse calvinisten) het land waren ontvlucht. Pruisen had ongeveer
twintigduizend hugenoten opgenomen. Verdraagzaamheid tegenover mensen met een ander geloof
was volgens Frederik de Grote en Voltaire namelijk belangrijk. De religieuze vluchtelingen hadden
kennis van handel en nijverheid en waren kapitaalkrachtig. Ze gaven een enorme impuls aan de
Pruisische economie.
Frederik stimuleerde de economie nog meer door b.v. door oorlog verwoeste gebieden of ontvolkte
streken te helpen. Om hongersnoden te verhelpen liet hij moerassen droogleggen voor
landbouwgrond en introduceerde persoonlijk de aardappel. Hierdoor kreeg de aardappel bekendheid
als volksvoedsel met grote voedingswaarde.
Oostenrijkse Successieoorlog en Zevenjarige Oorlog
Frederik de grote vond zichzelf de ideale vorst; verlicht, tolerant, besluitvaardig en daadkrachtig.
Volgens hem moest een verlichte vorst zich afzijdig houden van oorlogvoering. Zijn weerzin tegen
oorlogvoering was ontstaan door het gedrag van zijn voorgangers die hieraan veel geld hadden
verspild.
De opkomende mogendheden Pruisen en Oostenrijk streden in Midden-Europa al langer om de
heerschappij. In 1740 kwam in Oostenrijk Maria Theresia aan de macht. Verschillende Europese
vorsten eisten de Oostenrijkse troon van de vrouwelijke machthebber op. Hierdoor brak een oorlog
uit waarbij alle Europese grootmachten betrokken raakten. Het was tijdens de Oostenrijkse
Successieoorlog (1740-1748) dat Frederik de Grote erin slaagde de Oostenrijkse provincie Silezië te
veroveren. Uitbreiding van het grondgebied van Pruisen, meer macht en aanzien van Frederik en
economisch voordeel waren doelen die werden behaald met deze verovering. De Zevenjarige Oorlog
(1756-1763) was een vervolg hierop. Pruisen versloeg Oostenrijk opnieuw en werd een mogendheid
waarmee rekening gehouden moest worden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LukevdW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62491 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen