20/21
Samenvatting
BURGERLIJK PROCESRECHT EN INSOLVENTIERECHT
TANISHA LOUWS
,Week 1
Wat is het burgerlijk procesrecht?
Bij het burgerlijk procesrecht gaat het om procedures tussen burgerlijke partijen. Dit recht
bevat de spelregels van een burgerlijk geding. Het bevat ook de regels voor de
tenuitvoerlegging van uitspraken. Het burgerlijk procesrecht gaar over het formeel
privaatrecht, wat te vinden is in het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering en Wet op de
Rechterlijke organisatie.
Wat is het doel van het burgerlijk procesrecht?
Het vaststellen van de rechten van burgers onder elkaar
Dit ziet op de fase voorafgaand aan de procedure maar ook op de procedure zelf
Het realiseren van de rechten van de burgersonder elkaar
Dit ziet op de executie en de tenuitvoerlegging
Contentieuze jurisdictie of eigenlijke rechtspraak
Het gaat hier om het berechten van geschillen, het geval waarin partijen een geschel hebben en de
rechter wordt ingeroepen
Voluntaire (gracieze) jurisdictie of oneigenlijke rechtspraak
Hier is geen sprake van een geschil maar is toch de tussenkomst van een rechter nodig
Het doel van procederen bij de rechtbank is dat er op deze manier eigenrichting wordt
tegengegaan.
Waar zijn de regels van het burgerlijk procesrecht te vinden?
Wetten (Rv, RO,
Faillisementswet etc.)
Procesregelementen
(rechtersrecht, praktische
uitwerking van de wet)
Rechtspraak
Wat is de KEI?
Als we het hebben over de Nederlandse bronnen, moet er ook aandacht worden
geschonken aan de KEI. Dit is de afkorting van Kwaliteit En Innovatie. Het houdt twee dingen
in: het digitaliseren van rechtspraak en nieuwe regels van het burgerlijk procesrecht.
Welke soort civiele procedures zijn er?
Je hebt de overheidsrechter en de particuliere rechter. Bij de overheidsrechter gaat het om
een dagvaardingsprocedure, een verzoekschriftprocedure of om een deelgeschilprocedure.
Een deelgeschilprocedure is een procedure waarbij partijen in onderhandeling zijn maar er
1
,bij een onderdeel niet uitkomen en dit voor de rechter brengen. Bij de particuliere rechter
gaat het om arbitrage of om bindend advies van bijvoorbeeld de geschillencommissie.
Wat zijn de taken van de overheidsrechter?
Een belangrijke taak van de rechter is het doorhakken van de knoop door uitspraken te
doen, dit kan door het beslechtingen van een geschil of het geven van een voorziening.
Daarnaast heeft hij ook andere taken, zoals het beproeven van een schikking (iets wat
partijen zelf nog bereiken) of het verwijzen naar mediation of hulpvormen. Dit laatste
gebeurt vooral bij familierecht. Een centrale term bij dit alles is conflictoplossing. Als de
rechter alleen maar knopen zou doorhakken, is de rechter alleen het geschil aan het
beslechten. Bij conflictoplossing is de rechter breder dan dat aan het kijken. De conflicten
omvatten namelijk meer dan de juridische geschillen. Ook hier dient de rechter naar te
kijken en oplossingen voor te vinden.
Wat is de dagvaardingsprocedure en wat is de terminologie hierbij?
De dagvaardingsprocedure is een veelvoorkomende burgerlijke procedure. De wet geeft
aanwijzingen voor wanneer er sprake dient te zijn van een dagvaardingsprocedure. Wanneer
de wet termen gebruikt als vorderen of vordert, is er sprake van een
dagvaardingsprocedure. In beginsel gaat het hierbij om contentieuze zaken, dus zaken
waarin er sprake is van een geschil tussen partijen. Vaak gaat het hier doorgaans bij om
rechtsbetrekkingen die ter vrije bepaling van partijen staan, dus waar partijen zelf afspraken
over mogen maken. De terminologie die daarbij hoort zijn: dagvaarding, eiser, gedaagde en
vonnis. In de verzoekschriftprocedure spreek je niet over een eiser en gedaagde.
Wat is de verzoekschriftprocedure en wat is de terminologie hierbij?
Wanneer er vormen van verzoek of verzoeken in de wet staan gaat het om een
verzoekschriftprocedure. Het kan hierbij gaan om zowel voluntaire als contentieuze zaken
gaan. Veel voorkomende verzoekschriftprocedures gaan over personen -en familiezaken.
Het gaat hierbij ook om rechtsbetrekkingen die niet ter vrije bepaling van partijen staan. De
terminologie die daarbij hoort zijn: verzoekschrift, verzoeker, belanghebbende/verweerder
en beschikking.
Welke verschillende soorten partijen zijn er bij een procedure?
De materiële partij is degene die de zaak aangaat en zelf mag procederen. De formele partij
is degene op wiens naam geprocedeerd wordt, denk hierbij aan een minderjarige.
Doorgaans vallen de materiële en de formele partij samen.
De gerechtsdeurwaarder is een openbaar ambtenaar maar ze voeren ook hun eigen bedrijf.
Dat het een openbaar ambtenaar is, blijkt uit het feit dat een gerechtsdeurwaarder
ambtshandelingen verricht zoals het betekenen van een dagvaarding of het leggen van
beslag. Gerechtsdeurwaarders zijn gebonden aan tuchtrechtspraak wat waarborgt dat zij
hun werk goed en naar eer en geweten uitoefenen.
Advocaten hebben een belangrijke rol voor tijdens en na een procedure. Voordat een zaak
bij de rechter voorkomt, zijn ze in contact geweest met een advocaat die hen adviseert over
het wel of niet aangaan van een procedure. Het is van belang dat mensen een advocaat
kunnen financieren. Het EHRM heeft gezegd dat mensen recht hebben op rechtsbijstand,
dus een stelsel van gefinancierde rechtsbijstand. Dit is zo omdat de hoofdregel is dat er
verplichte procesvertegenwoordiging is, art 79 lid 2 Rv jo art 278 lid 3 Rv.
Wat is de rechterlijke indeling?
We kennen in Nederland drie instanties. De eerste instantie, eerste aanleg, zijn de
rechtbanken waar Nederland er elf van kent (met meerdere locaties). Daarna komen de
2
, appelinstanties, de gerechtshoven, waar Nederland er vier van kent. Tot slot is er de Hoge
Raad.
Welke niveaus zijn er voor de bevoegdheid van de rechter?
Als we het hebben over de bevoegdheid van de rechter kunnen we dit op drie niveaus
bekijken. De internationale rechtsmacht, absolute bevoegdheid en relatieve bevoegdheid.
Voor dit vak is de internationale rechtsmacht niet relevant. Wel van belang is de vraag welk
soort gerecht er bevoegd is en de vraag waar die rechter bevoegd is.
Wat is de absolute bevoegdheid en wie is er absoluut bevoegd?
In eerste aanleg is de rechtbank in beginsel bevoegd volgens art 42 RO. Bij de rechtbank
kennen we verschillende kamers, de kamer voor kantonzaken en de kamer voor overige
civiele zaken. De definitie van kantonzaken is terug te vinden in art 93 Rv en verder. In grote
lijnen zijn dit zaken waarbij het gaat om vorderingen met een maximaal bedrag van €25.000
of aardvorderingen (onder andere arbeidszaken en huurzaken). De kantonrechter is dus de
rechter voor beperkte geldvorderingen en de arbeids/huurrechtspecialist. Als het niet gaat
om die type zaken dan is de andere kamer voor overige civiele zaken bevoegd. Er kan hier
over en weer verwezen worden wanneer er bij de verkeerde kamer aanhangig is gemaakt
volgens art 71 Rv. In beginsel is dit enkelvoudige rechtspraak, zie art 15 Rv maar hier zijn ook
uitzonderingen op.
Art 60 RO geeft aan dat het Hof de instantie is die in hoger beroep recht spreek. Dit is in
beginsel meervoudige rechtspraak, zie art 16 Rv.
De Hoge Raad is er exclusief voor de cassatiezaken, zie art 78 RO. Ook dit is meervoudige
rechtspraak, zie art 17 Rv.
Wanneer een zaak bij het verkeerde gerecht aanhangig is gemaakt, voor er ambtshalve
onbevoegd verklaard en doorverwezen naar het juiste gerecht.
Wie is er relatief bevoegd bij een dagvaardingsprocedure?
De regels voor de relatieve bevoegdheid van de dagvaardingsprocedure zijn te vinden in art
99-110 Rv. De hoofdregel is dat de rechter in de woonplaats van de gedaagde bevoegd is, art
99 Rv. De rechter geeft wel uitzonderingen. Er zijn alternatieve bevoegdheden, wat inhoudt
dat je kan kiezen ofwel in de woonplaats van de gedaagde ofwel elders. Een voorbeeld voor
een alternatieve bevoegdheid is de vinden bij arbeidszaken. Daarnaast zijn er ook exclusieve
bevoegdheden waarbij er wordt afgeweken op de hoofdregel, een voorbeeld hiervan zijn
huurzaken. Een vangnet hierbij wordt gegeven in art 109 Rv, de woonplaats van de eiser of
de rechtbank van Den Haag. Wanneer er blijkt dat er bij de relatieve bevoegdheid een fout is
gemaakt, dan zal de rechter in beginsel de zaak aan zich houden (dus niet verwijzen) tenzij
de gedaagde zich voor alle verweren op de onbevoegdheid beroept, zie art 110 Rv.
Wie is er relatief bevoegd bij een verzoekschriftprocedure?
De hoofdregel bij de verzoekschriftprocedure is een keuze. Ofwel de woonplaats van de
verzoeker, of wel de woonplaats van de belanghebbende, zie art 262 Rv. Nog een verschil
met de dagvaardingsprocedure is dat de verzoekschriftprocedure meer exclusieve
bevoegdheden kent, art 263-268 Rv. Ook hier is er een vangnet van art 269 Rv. Wanneer de
zaak aanhangig is gemaakt bij een relatief onbevoegde rechter, zal die rechter zich
onbevoegd moeten verklaren en verwijzen (zo nodig ambtshalve) tenzij partijen hebben
aangegeven dat zij dit niet willen.
Sommige rechtbanken kennen meerdere locatie, bijvoorbeeld rechtbank Rotterdam (locatie
Rotterdam en Dordrecht). De vraag naar welke locatie er moet worden gegaan, hangt af van
de zaakverdelingsregelement van het gerecht (art 21 RO) en is te raadplegen via
rechtspraak.nl
3
