Dit zijn aantekeningen die ik heb gemaakt op basis van de hoorcolleges van o.a Tom ter Bogt van het vak IISW. De slides komen er duidelijk in naar voren met daarbij meer uitleg ter ondersteuning.
Hoorcolleges Introductie ISW
SES: Sociaal Economische Status 1
HC1: Klassiek - De protestantse werkethiek 1
HC2: Modern - De gospel van rijkdom en geluk 4
In- en uitsluiting 6
HC3: Klassiek - De autoritaire persoonlijkheid 6
HC4: Modern - Integratie van immigranten 10
Internaliserend probleemgedrag 11
HC5: Klassiek - Benaderingen van depressie en suïcide 11
HC6: Modern - Al die depressieve meisjes… 14
Externaliserend probleemgedrag 17
HC7: Klassiek - Schedelmeter en andere foute jongens 17
HC8: Modern - De ene crimineel is de andere niet 20
,SES: Sociaal Economische Status
HC1: Klassiek - De protestantse werkethiek
Max Weber
Vragen: 1. Zijn protestanten rijker dan katholieken, moslims of niet gelovigen?
2. Waarom zijn protestanten in het bijzonder calvinisten, rijker en beter sociaal
georganiseerd dan katholieken? (1920)
Statistiek:
Gemiddeld: 10% van de rijkste Nederlandse huishoudens heeft 75% van het totaal vermogen
Moslims hebben relatief het minste inkomen van alle kerkelijke gezindte
Kerkgaande protestanten en niet gelovigen hebben het meeste inkomen
Mediaan: Gemiddelde inkomen wat een groep mensen in tweeën splitst in dit geval
Moslims hebben nog steeds lager inkomen. Mensen die veel naar de kerk gaan
hebben gemiddeld meer vermogen (zowel katholiek als protestant)
Max Weber context
Context Duitsland: 19e eeuw was de eenwording van Duitsland in tijden van snelle
industrialisatie. Dit bracht ook veel verstedelijking met zich mee waarbij de steden als ‘killing
machines’ gezien konden worden door de omstandigheden.
● Kapitaal vs arbeid = probleem → grote ongelijkheid in rijkdom, aanzien en macht
○ Marx beweerde in 1867 dat de ongelijkheid van het kapitalisme tot een
explosie zou lijden
■ Bleek soms ook zo te lijken door de Russische revolutie (1917) en het
instabiele Duitsland rond 1918
○ Verschil Marx en Max: Marx heeft het over einde m.b.t klasse en Max over
het begin van het kapitalisme m.b.t religie
Biografie: Max kwam uit een rijke familie waarbij zijn moeder streng protestants was. Hij
volgde haar voetsporen daarin. Later wordt hij een van de grondleggers van sociologie.
Hij ging met zijn feministische vrouw Maria Weber naar de VS waarbij hij gefascineerd werd
door de rijkdommen.
Geest van het kapitalisme - bron: Benjamin Franklin (1748)
● Plicht tot arbeid (tijd = geld)
● Plicht vermeerderen kapitaal (bijv kinderen maken)
● Rationele aanwending kapitaal en arbeid (planning)
● Fortuin is ‘goed’
→ Past bij het protestantisme
Katholieke werkethiek (KWE) naar Protestantse werkethiek (PWE)
- KWE: Arbeid minder belangrijk dan contemplatie (beschouwing naar god)
○ Het is oke om monnik te worden in de naam van god
● Geld draagt geen vruchten, dus rente mag niet gevraagd worden
- PWE: Arbeid als plicht en rente, handel en winst is toelaatbaar. God kan worden gediend
door te werken, dus productiviteit is god’s wil volgens Calvijn
→ De bronnen over de geest van het protestantisme van Weber komt van verschillende
geleerden met ook verschillende opvattingen
● Zo ziet Buckle het protestantisme als een geloof met een pessimistisch wereldbeeld,
maar toch godsvertrouwen en hoop op hiernamaals
1
, Basis van PWE
Calvijn: Mensen zijn van nature slecht maar kunnen het goede doen. Er is een beperkte
redding, waarbij zekerheid nooit gegarandeerd is. Er is geen sacramenteel heil, waarbij je je
plek in de hemel kan verdienen via bijv biechten. Predestinatie is volgens Weber dat god
van te voren al heeft bepaald of je gered zal worden of niet.
→ Weber concludeert hieruit dat dit leidt tot een innerlijke eenzaamheid en
pessimistisch individualisme door het gebrek aan hoop en hulp.
○ Leidt dit tot fatalisme?
De mensen in de vier protestantse stromingen probeerden hun staat van genade te toetsen
aan de eigen positie in de wereld
→ Dit zorgt niet voor fatalisme, maar:
● Werk dient als angstreductie
● Succes/rijkdom als voorteken
● Sociale activiteit
Leidt tot een PWE, een moraal, waarin de volgende punten belangrijk zijn:
● Werk staat centraal, religieus gelegitimeerd gegeven en hard werken als plicht
● Rationale levenshouding, planning van arbeid is belangrijk
○ Dus in jezelf investeren en rente is toelaatbaar
● Vrije tijd en consumptie is verdacht
● Succes is belangrijk
● Goed burgerschap is een plicht
Consequenties van de PWE
1. Accumulatie van bezit: rijkdom
2. Economisch rationele levenshouding
3. Willige beroepsbevolking (makkelijk
voor bazen)
4. Flexibele beroepsbevolking (makkelijk
van het een naar het andere)
5. Sobere, maar comfortabele levensstijl
→ PWE stimuleert het kapitalisme en dus de
economie
PWE in NL?
Max Weber keek naar de UK, Duitsland en
de US. Hoe zit het met het Calvinistische
NL van de 17e eeuw?
→ Er zijn verschillende debatten wat
betreft historici, sociologen en filosofen
- Nederlanden was sterk verstedelijkt, ‘rijk’
en een magneet voor immigranten in de
17e eeuw. Het was een politieke
grootmacht en daarbij zeer calvinistisch.
Acht punten uit het debat:
1. Calvijn’s arbeids opvatting breuk
met traditie
2. In de middeleeuwen was het
renteverbod werkzaam
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zoestern1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
