Samenvatting – Nederlands
Inleiding in de gezondheidspsychologie
Edward P. Sarafino, Timothy W. Smith
Nauwkeurige definitie van alle begrippen: Quizlet.
,Part 1 – Een introductie: basisproblemen en processen
1 – Een overzicht van psychologie en gezondheid
1.1 Wat is gezondheid?
Definitie gezondheid volgens de Wereldgezondheidsorganisatie en het tekstboek:
‘Een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en
niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.’
Gezondheid is een variabele – illness-welnesscontinuüm – Antonovsy, 1987;
Bradley, 1993; Ryan & Travis, 1981.
Illness-welnesscontinuüm presenteert de verschillende gezondheid statussen van
mensen.
1.2 Standpunten vanuit de geschiedenis: fysiologie, ziekteverloop en de geest
Verloop geschiedenis van ‘gezondheid’ en ‘ziekte’:
- Mystieke krachten, duivelse geesten, trephination.
- Hippocrates → humoral theory, 4 vloeistoffen, in balans = gezond, uit balans =
ziekte.
- Griekse filosofen, vooral Plato stelde dat de geest en het lichaam twee aparte
gehelen zijn.
➔ Geest-lichaam probleem: de vraag naar hoe lichaam en geest
samenhangen.
- Galen geloofde in de humoral theory en de geest/lichaam scheiding, maar
deed belangrijke vondsten op het gebied van het brein, de nieren en de
bloedsomloop. Hieruit werd duidelijk dat ziektes gelokaliseerd kunnen worden
door middel van pathologie en dat verschillende ziektes, verschillende effecten
en symptomen hebben.
- De middeleeuwen: de invloed van de Kerk op het vertragen van de
ontwikkeling van medische kennis was enorm.
- De renaissance en daarna: het biomedisch model.
➔ Biomedisch model: stelt dat alle ziektes of fysieke stoornissen kunnen
worden verklaard door verstoringen in fysiologische processen, welke
resulteren uit letsel, biochemische disbalans, bacteriële of virale infecties.
Neemt aan dat ziekte een aandoening is van het lichaam en gescheiden is
van de psychologische en sociale processen van de geest. Breed
, geaccepteerd in de 19e en 20e eeuw en speelt nog steeds een dominante
rol binnen de geneeskunde vandaag de dag.
In de twintigste eeuw werd het biomedisch model ter discussie gesteld.
Er kwam meer aandacht voor de rol van psychologische factoren (gedrag,
persoonlijkheid) bij het ontstaan, de preventie en de behandeling van
ziekte.
De daling van de sterfte als gevolg van infectieziekten in de twintigste eeuw is
opvallend. Deze daling wordt vaak toegeschreven aan de ontdekking van vaccinaties
of medicijnen. Maar de veranderingen in levensomstandigheden, zoals betere
hygiëne en voeding, zijn een veel belangrijkere oorzaak van de verandering in
doodsoorzaken is geweest.
1.3 Een behoefte zien: de rol van psychologie in gezondheid
Doelstellingen van de gezondheidspsychologie:
‘het bevorderen en het handhaven van de gezondheid en de preventie, de
behandeling en de verwerking van ziekte, de identificatie van etiologische en
diagnostische factoren bij gezondheid en ziekte, en de analyse en verbetering van
gezondheidszorg en gezondheidsbeleid’.
▪ Gezondheidsbevordering en handhaving van de gezondheid
▪ Preventie van ziekte, behandeling van ziekte en ‘goed’ omgaan met ziekte
▪ Identificatie van oorzaken van ziekte en gezondheid en van diagnostische
factoren
▪ Het analyseren en verbeteren van gezondheidszorg en het gezondheidsbeleid
- Behaviorisme heeft een belangrijke basis gevormd voor de
gezondheidspsychologie
Verschillen met andere wetenschapsgebieden
Er zijn zeker raakvlakken tussen de wetenschapsgebieden klinische psychologie en
medische psychologie (behavioral medicine), maar er zijn ook verschillen. Volgens
Sarafino & Smith is er vooral sprake van accentverschillen, de verschillende
wetenschapsgebieden leggen net weer een andere nadruk op bepaalde
onderwerpen en gezichtspunten uit hun onderzoeksveld.
Uit de definities van gezondheidspsychologie zijn volgens Maes (1986)* een tweetal
belangrijke uitgangspunten af te leiden:
- De gezondheidspsychologie houdt zich voornamelijk bezig met lichamelijke
gezondheid en ziekte en onderscheidt het zich hierin van de klinische
psychologie, waarin men zich voornamelijk richt op de psychische
gezondheid. Maar ook hier is er regelmatig sprake van overlap.
- Daarnaast richt de gezondheidspsychologie zich zeker niet alleen op
ziektegedrag, maar ook op bevorderen en bewaken van gezondheid
(preventie). Hierin onderscheidt ze zich bijvoorbeeld van de medische
psychologie, waarin men zich voornamelijk richt op ziektegedrag.
Gedragsgeneeskunde
