Samenvatting
Samenvatting geschiedeniswerkplaats Hoofdstuk 6 t/m 10 (EXAMENSTOF)
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Uitgebreide samenvatting geschiedeniswerkplaats hoofdstuk 6 t/m 10 inclusief plaatjes en begrippen. EXAMENSTOF!
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis samenvatting H6 t/m 106.1 Een wereldeconomie
KA: wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
Lange zeeroutes gevaarlijk kliffen, stormen, aanvallen van de Portugezen, piraten en andere onbekende
volkeren.
2 april 1595 Cornelis Houtman ontdekkingsreis naar Java
Vele bemanningsleden overleden door ziektes scheurbuik/malaria
Na het succes van Houtman meerdere handelsreizen naar Java/Molukken peper, kruitnagel, foelie en
nootmuskaat
1602 oprichting V.O.C.= handelsmonopolie voor heel Azië VOC werd een multinational typerend voor het
opkomende kapitalisme
Kapitalisme=
De V.O.C. gaf verhandelbare aandelen heren zeventien (vertegenwoordigers van de 17 staten waar de VOC
actief was)
Gouverneur generaal hoogste bestuurder bijvoorbeeld Jan Pieterszoon Coen, hij gaf in 1618 de opdracht
voor een hoofdkwartier VOC in Zuidoost-Azië te stichten. Er was namelijk sinds 1610 alleen een vestiging in
Jakarta op Java.
Vorst van Jakarta + Engelsen wilde de Nederlanders weg hebben Coen liet Jakarta platbranden en bouwde
Batavia op (dat werd het hoofdkwartier)
Ze sloten contracten met de Molukken over dat ze alleen mochten handelen met de VOC ze hadden een
klein leger maar het werd een groot bloedbad.
VOC groot handelsnetwerk met veel factorijen (handelsposten). Boeren werden gedwongen om koffie te
verbouwen.
Na de 17e eeuw nam de Britse EIC (East India Company) de handelsmacht over en begonnen vooral met
theehandel in China.
De vele handelsrelaties zorgden voor een wereldeconomie, en raakte verschillende gebieden in de wereld met
elkaar verbonden.
De Europeanen werden steeds actiever in de Afrikaanse westkust bij Amerika. In West-Afrika stichtte ze
handelsposten. In Noord-Amerika werden gebieden gekoloniseerd en uit Afrika werd goud en slaven gehaald
slaven moesten werken op plantages in Amerika, die producten gingen dan weer naar Europa oprichting
WIC vooral kaapvaart en het dwars zitten van Spanje.
Piet Hein zilvervloot
De WIC minder winstgevend dan de VOC door de vele concurrentie.
Trans-Atlantische driehoekshandel:
6.2 De gouden eeuw van Nederland
KA: de bijzondere plaats in staatkundig, economisch en cultureel
opzicht van de Nederlandse republiek.
Door de opstand grotendeels zelfstandigheid geen centrale
regering allemaal aparte staatjes macht in handen van de regenten regenten benoemden elkaar, vaak
binnen rijke families steden geleid door vroedschap die benoemde burgermeesters, bestuurders en
vertegenwoordigers van de staten.
Stadhouder= hoogste functionaris
Tot 18e eeuw nakomeling van Willem v Oranje, hij was de machtigste man van de republiek bevelheffer
legervloot, toezicht op de rechtspraak en betrokken bij de benoeming van de regenten
Staten-Generaal= overheidsorgaan in Den Haag in de statengeneraal: afgevaardigden van de 7 gewesten
besliste over 1. Buitenlandse politiek 2. In en uitvoerrechten 3. Het leger en de vloot
Alle gewesten moesten instemmen met het besluit.
Belangrijkste man: landsadvocaat of raadspensionaris contacten met het buitenland, voorzitter/
vertegenwoordiger van Nederland.
Republiek had door rijkdom militaire grootmacht huursoldaten.
Republiek veel welvaart
, 1. Vele handel (stapelmarkt in A’dam vandaar opgeslagen, verwerkt en doorverkocht)
2. Lage in- en uitvoer rechten
3. De val van Antwerpen (de rijke vluchtte naar Amsterdam/Leiden)
4. Vanuit alle hoeken van Europa naar NL voor
werk
Bijzondere plaats van de republiek in politiek opzicht:
7 provinciën geen eenheidsstaat
Geen vorsten wel regenten
o Regenten: geen luxe paleizen maar
grachtenpanden
Regent = Een rijke koopman die meebeslist
Statengeneraal:
Bijzondere plaats van de Republiek in economisch
opzicht:
In de gouden eeuw het rijkste land van de wereld
o Eerst via Oostzeehandel (moedernegotie) + Stapelmarkt (de bevolking groeit dus de vraag
naar spullen ook)
o Daarna de VOC en WIC
Veel mensen uit de zuidelijke gewesten vluchten naar het noorden
o Steden als Leiden, Amsterdam en Alkmaar groeien daardoor
o De vluchtelingen spraken Vlaams en Portugees (Portugese joden)
Holland en zeeland waren het rijkst ze handelde het meest + de meeste commerciële handel
Bijzondere plaats van de republiek in cultureel opzicht:
De Nederlanden calvinistische republiek
Gewetensvrijheid geen godsdienstvrijheid (verschilde per stad)
Gereformeerde/ calvinistische kerk = publieke kerk
Burgers geven veel geld uit aan kunst en die kunst ging niet alleen meer over de kerk maar ook over de
burgers Rembrand, Vermeer, Jan Steen, Frans Hals
Wetenschap had een vooraanstaande rol 1. Hugo de groot (volkenrecht) 2. Christiaan Huygens
(natuur en sterrenkundige 3. Baruch Spinoza (filosoof)
Geleerden trokken naar NL voor geestelijke vrijheid boeken en verhalen Descartes
6.3 Het absolutisme
KA: Het streven van vorsten naar absolute macht
30-jarige oorlog:
Habsburgse keizer wilde macht + onderdrukken van protestantisme
Duitse vorsten vochten + hulp van sommige EU-landen zweden en Denemarken
Duitsland versnippert Oostenrijk sterke monarchie
Burgeroorlog in Frankrijk (de fronde) bevolking in verzet parlement eiste invloed in het bestuur troepen
van de 30jarige oorlog bekogelen van het paleis
Lodewijk XIV(14e) 1661:
Absolute macht absolutisme
Stelde ambtenaren + intendanten aan (innen van belastingen, rechtspraak, landbouw en leger)
Intrekken van het Edict van Nantes (godsdienstvrijheid)
Vervolgen van hugenoten (protestanten) vele vluchtte naar de republiek
Opleggen van belastingen op de kerk en adel
Mercantilisme (om meer geld binnen te halen) eigen economie versterken + beschermen tegen
concurrentie. Dat betekent dus veel export en hoge importtarieven.
L’était c’est moi de staat dat ben ik zonnekoning macht rechtstreeks van god groot paleis in
Versailles
Hij veroverde grote delen van het Duitse rijk+ zuidelijke Nederlanden (hij had grootse plannen voor de
republiek)
, 1672 aanval op de republiek Michiel de Ruyter voorkwam ook nog een aanval van Engeland. Holland in
paniek en woede ze keerde zich tegen de regenten + gebroeders de Witt ze vonden het de schuld van het
zwakke leger.
1672 werd het rampjaar, de polders stroomde over dat hield de Franse opmars tegen.
Willem III verdrijft de Franse troepen.
Burgeroorlog in Engeland ook in Eng wilde de koning meer macht. 1649 onthoofding Karel I.
Engeland republiek 1660 monarchie
Karel II wilde ook absolute macht zijn opvolger Jacobus II was katholiek Protestanten + Willem III wilde
Jacobus van de troon stootten. Willem III werd in 1688 koning en Engeland constitionele monarchie
1688-1713 oorlog met FA
6.4 de wetenschappelijke revolutie
KA: de wetenschappelijke revolutie
Wetenschappelijke revolutie= optimisme en onbegrensde mogelijkheden
2 bronnen van kennis: 1. Bijbel 2. Oude boeken van Griekse wetenschappers
In de bijbel stond dat de zon om de aarde draaide.
Pool Copernicus kwam voor het eerst met een theorie die zei dat de aarde om de zon draait en niet andersom.
Voor vele een absurde theorie.
Johan Kepler stelde wiskundige formules op voor de omloopsnelheid en afstand tot de zon
Galileo Galilei bevestigde deze theorieën telescopen de maan heeft een berglandschap en licht komt
van de zon. Hij kwam in conflict met de kerk het werd verboden om het stelsel van Copernicus te
verdedigen Revolutionibus verboden tot 1992 erkende de kerk de theorie niet.
Isaac Newton zwaartekracht natuurwetten hoogste punt van de wetenschappelijke revolutie
In de oudheid/ middeleeuwen deden ze geen experimenten maar in de 17 e eeuw veranderde dit. Uitspraken
werden gedaan op basis van experimenten.
René Descartes ik denk dus ik ben wiskundige wetten
William Harvey bloedsomloop
Robert Boyle eigenschappen van de lucht
Jan Swammerdam anatomie van insecten
Antonie van Leeuwenhoek microscoop zoeken naar leven + zwangerschap
Christiaan Huygens slingerbeweging, uurwerk en telescoop
Praktische nut scheepvaart (zeekaarten)/ oorlogvoering (vuurkracht van kanonnen meer slachtoffers en
verwoesting)
Na de 17e eeuw 18e eeuw verlichting
Baruch Spinoza voorloper van de verlichting.
7.1 De verlichting
KA: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving:
godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Verlichting= rationeel denken en vrijheid
Adam smith de wet van vraag en aanbod
In de 17e eeuw (wetenschappelijke revolutie) vele ontdekkingsreizen zorgde voor veel optimisme. In de 18 e
eeuw (verlichting) kritisch onderzoek/ sociale verhoudingen
De verlichting begon in Engeland/ Nederland daar was in verhouding veel vrijheid en konden boeken
worden gedrukt in de loop van de 18e eeuw Parijs centrum van de verlichting encyclopedie (bestond niet
alleen uit feiten, maar ook kritische teksten over de kerk, politiek en maatschappelijke verhoudingen)
Verlicht denken/ rationalisme vooruitgang vrijheid
Immanuel Kant durf te denken
In de verlichting veel kritiek op godsdienst Voltaire was tegen het idee dat god zich de hele tijd bemoeid met
de wereld, dat was volgens hem in strijd met de rede en het wetten van de natuur.
Voltaire geen atheïst, maar deïst
John Locke macht niet van god, maar van het volk
Mensenrechten steeds belangrijker vrijheid, leven en bezit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SilvaHonig04. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 77254 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen