Dit is een verkorte samenvatting van de reader die is verschaft door de Open Universiteit voor aansprakelijkheidsrecht en het boek 'Verbintenissen uit de wet en Schadevergoeding' (negende druk).
Niet-nakoming van een overeenkomst is een verbintenis uit de wet, maar levert geen onrechtmatige
daad op. Het levert een wanprestatie op (lex specialis).
Quint-te-Poel: verbintenissen die voortvloeien uit het systeem van de wet.
Samenloop van rechtsvorderingen zijn, als de wet het toelaat, cumulatief van toepassing. De eiser mag
zelf kiezen welke vordering hij instelt.
Samenloop tussen 6:162 en 6:74
1. Een daad kan zowel een wanprestatie opleveren als een onrechtmatige daad indien de handeling
onafhankelijk van de contractuele relatie ook een onrechtmatige daad oplevert (Boogaard-Vesta)
2. wanneer het een wanprestatie oplevert ten aanzien van de andere partij en een onrechtmatige daad
tegenover een derde.
3. het door een derde gebruik maken of uitlokken van een toerekenbare tekortkoming.
Uitgangspunt: iedereen draagt zijn eigen schade, tenzij de ander op grond van een verbintenis uit de
wet aansprakelijk kan worden gesteld voor het ontstaan van de schade = volledige vergoeding.
Vorderingen uit onrechtmatige daad:
1. schadevergoeding: in geld of andere vorm (6:103)
Voldaan aan alle eisen van onrechtmatige daad
2. verklaring dat de handeling onrechtmatig is (3:302)
Voldoende dat er een onrechtmatige daad dreigt
Vermogensrechtelijk belang vereist (Jeffreys: emotioneel belang niet voldoende)
3. verbod op het plegen van een onrechtmatige daad
Vermogensrechtelijk belang bij het verbod vereist
Dreiging van onrechtmatige daad is voldoende
Niet vereist dat er schade is of dat er schuld is aan de onrechtmatige daad
Wordt afgewezen als het belangrijk is dat de daad wordt geduld (6:168)
4. gebod of bevel tot handelen (bijvoorbeeld rectificatie 6:167)
Voldaan aan vereisten? Er is een onrechtmatige daad = schadevergoeding
Tenzij: rechtvaardigingsgrond aanwezig
Niet voldaan aan vereisten? Er is geen onrechtmatige daad = ieder draagt zijn eigen schade
- Onrechtmatigheid:
1. in strijd met een wettelijke plicht
2. inbreuk op een subjectief recht
3. in strijd met de ongeschreven regels van maatschappelijk verkeer
Vroeger: alleen in strijd met wettelijke plicht en inbreuk subjectief recht (Zutphense juffrouw)
Lindebaum/Cohen: toevoeging in strijd met de ongeschreven regels van maatschappelijk verkeer
1
,1. Inbreuk op een subjectief recht
Wanneer iemand inbreuk maakt op iemand anders zijn subjectieve rechten
- persoonlijkheidsrechten
- vermogensrechten
Leer Smits: soms is een inbreuk op een subjectief recht niet voldoende en moet er ook sprake zijn met
strijd volgens het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt.
Inbreuk op een recht onrechtmatig?
1. rechtstreeks of opzettelijke inbreuk
2. echte inbreuk
3. toetsing aan ongeschreven zorgvuldigheidscriteria
2. Strijd met een wettelijke plicht
Wanneer met de onrechtmatige daad een wettelijke plicht schendt.
Niet altijd leidt een overtreding tot aansprakelijkheid:
1. wet is verouderd
2. wet strekt zich niet uit over de bescherming van de geschonden norm
3. zelf ook niet gehouden aan de wettelijke regels
Maas/willems: soms is een strijd met een wettelijke plicht niet voldoende, maar is ook vereist dat er
onbehoorlijk is gehandeld jegens de ander.
3. Strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt
Het gaat hierbij om open normen die aan de hand van de concrete omstandigheden moeten worden
beoordeeld of er sprake is van een onrechtmatigheid.
Taxusarrest/Zwiepende tak: soms is het niet voldoende om je te beroepen op het ongeschreven
recht, maar dient ook te worden gekeken naar de maatschappelijke zorgvuldigheidsnormen.
Uitgangspunt: iedereen dient zich als een zodanig zorgvuldig persoon te gedragen die van een normaal
persoon kan worden verwacht en dient zich ervan te onthouden om schade toe te brengen aan anderen.
Het kan onrechtmatig zijn om anderen in gevaar te brengen door niet te anticiperen op onvoorzichtig
roekeloos handelen van anderen of de gevaarlijke situatie in stand te laten. Om te beoordelen of dit
onrechtmatig is, zijn de Kelderluik-criteria van belang:
1. de mate van waarschijnlijkheid waarmee de niet-inachtneming van oplettendheid en voorzichtigheid
van anderen kan worden verwacht.
- Werink-Hudepohl: gedrag is niet alleen onrechtmatig, omdat zich een gevaar heeft verwezenlijkt
dat aan een bepaald gedrag inherent is. Er moet een zodanige mate van waarschijnlijkheid zijn dat het
ongeval zich zal voordoen, waardoor de persoon zich van dat gedrag dient te weerhouden.
- Jansen/Jansen: ongelukkige samenloop van omstandigheden leidt niet tot onrechtmatigheid.
- Het gaat hierbij maatregelen die dienen te worden genomen vanwege objectief kenbare gevolgen:
algemeen kenbare gevolgen die aan een bepaald gevaar vastzitten (dus geen concrete gevolgen).
2. de kans dat daaruit een ongeval bestaat
3. de omvang en ernst van de schade
4. de bezwaarlijkheid om maatregelen te treffen om de schade te voorkomen
- Bussluis: bij het geven van waarschuwingen moet er rekening mee worden gehouden dat niet
iedereen zich voorzichtig zal gedragen.
- Jetblast: het plaatsen van een waarschuwingsbord is alleen toereikend als er vanuit kan worden
gegaan dat dit zal leiden tot het voorkomen van gevaarlijk gedrag.
2
,Typen gevaarzetting:
1. Sport- en spelsituaties
- Natraparrest: bij sport- en spelsituaties gelden er zwaardere eisen voor het aannemen van
onrechtmatigheid, gezien er sprake is van een bepaalde risico-aanvaarding. Overtreden van spelregels
is dus niet onrechtmatig, maar abnormale gevaarlijke gedragingen wel.
- Discloquerende turnster: hoge eisen voor voorzorgsmaatregelen m.b.t. veiligheid van deelnemers.
2. Terreinen en opstallen (6:174)
- Veenbroei: degene die een terrein heeft waar zich gevaren voor kunnen doen, heeft een zorgplicht
tot het treffen van maatregelen, indien hij weet dat personen deze grond kunnen betreden.
- Jetblast: waarschuwingen dienen adequaat te zijn.
3. Zorg en onderwijsinstellingen
Onderwijsinstellingen dienen een ongevallenverzekering te hebben voor door de school
georganiseerde risicovolle activiteiten.
Andere typen dan gevaarzetting:
1. Hinder
Of hinder onrechtmatig is hangt af van de criteria van Aalschovers:
- de aard van de hinder
- de ernst van de hinder
- de duur van de hinder
- bereidheid om maatregelen te treffen ter voorkoming van de hinder
Andere gezichtspunten:
- de plaats van de hinder
- wie zat er eerst?
- algemene belangen
- aantrekken van belangen van de schadelijder
- vergunning is niet beslissend voor onrechtmatigheid van de hinder
2. Normen ter bescherming van vermogensschade
- Pos-Van den Bosch: handelen met iemand waarvan men weet dat deze door het handelen een
overeenkomst met een ander schendt, levert geen onrechtmatigheid op jegens de ander. Echter, dit kan
onder bepaalde omstandigheden wel onrechtmatigheid opleveren.
3. Medische aansprakelijkheid
Medische aansprakelijkheid is mogelijk op grond van 6:74 of 6:162.
- Speeckaert/Gradener: professionele dienstverlener dient ten aanzien van cliënten zorgvuldigheid in
acht te nemen die van een redelijk bekwame en handelende beroepsbeoefenaar kan worden verwacht.
- Trombose: afwijken van een medisch protocol is alleen toegestaan indien dit in het belang is van de
patiënt, de arts dient dit te bewijzen.
4. Aansprakelijkheid jegens derden
- Vie d’Orr: de beroepsbeoefenaar kan ook jegens derden aansprakelijk zijn
- ’t Ruige Veld: degene die toezicht houdt over personen met een psychische beperking, dient erop
toe te zien dat deze personen geen schade aanbrengen aan zichzelf of derden. Hierbij is van belang dat:
Het onvoldoende toezicht heeft voor anderen een gevaar in het leven geroepen
Door eerdere incidenten te voorzien dat een ontsnapping ernstige gevolgen kon hebben
Grote kans op schade
Ontsnapping had voorkomen kunnen worden door voorzorgsmaatregelen
- Gerritse en de Boorder-V: notaris is verplicht tot een zekere zorg voor de belangen van derden.
5. Aansprakelijkheid banken
Banken zijn tot een bijzondere zorgplicht gehouden.
3
, Relativiteitsvereiste
De dader dient aansprakelijk te zijn ‘jegens’ een ander.
De norm dient te strekken tot bescherming van de geschonden belangen (allen die schade lijden).
Zie voorbeeld Tandartsarrest.
Duwbak Linda: aan de hand van het doel en de strekking van de geschonden norm wordt nagegaan
tot welke personen, tot welke schade en op welke wijze van ontstaan van de schade de bescherming
zich uitstrekt.
Relativiteit bij verschillende onrechtmatigheidsgronden:
1. inbreuk subjectief recht: degene jegens wie een inbreuk wordt gemaakt op hun subjectieve recht.
2. doen en nalaten in strijd met het ongeschreven recht: degene jegens wie door een onbetamelijke
gedraging een onrechtmatige daad wordt gepleegd.
3. in strijd met een wettelijke plicht: degene die als gevolg van de overtreding schade leiden.
Echter, bij een wettelijke plicht kan het anders liggen indien uit de overtreden wetsbepaling niet blijkt
dat de dader onrechtmatig handelde of dat de wettelijke plicht niet beoogde de benadeelde te
beschermen. Dan kan de vordering niet enkel op de wettelijke plicht worden gebaseerd.
- Langemeijer: ook al strekt een norm niet ter bescherming van de benadeelde, kan er toch sprake zijn
van aansprakelijkheid wegens het handelen in strijd met het maatschappelijk verkeer betaamt.
Leer Smits: er moet altijd worden getoetst aan hetgeen volgens het maatschappelijk verkeer is
betaamt, dan heb je het relativiteitsvereiste niet meer nodig.
Zie ook Verstekeling, Zeilongeval, Staat-Shell, Poot-ABP, Kip en Sloetjes-Rabobank, Taxibus.
Rechtvaardigingsgronden
Beroep op een rechtvaardigingsgrond neemt de onrechtmatigheid weg.
Rechtvaardigingsgronden:
1. overmacht (40 sr)
2. noodweer (41 sr)
3. wettelijk voorschrift of wettelijke bevoegdheid (42 sr)
4. ambtelijk bevel (43 sr)
5. toestemming
- Natraparrest: risico-aanvaarding is geen rechtvaardigingsgrond in de vestigingsfase. De
onrechtmatigheid wordt alsnog aangenomen, maar in de omvangsfase kan diegene zich beroepen op
eigen schuld (6:101).
Andere gevallen van onzorgvuldig gedrag:
1. Onrechtmatige publicatie/uitlating
Bij onrechtmatige belediging volgens het civiele recht is opzet niet vereist, maar oogmerk wel: de
persoon had moeten begrijpen dat de uitlating beledigend was.
Kan het oogmerk niet worden aangenomen dan kan er nog worden gekeken of de belediging in strijd
is met de maatschappelijke zorgvuldigheid. Een enkele grievende uitlating is niet voldoende.
Persoonlijke integriteit kan botsen met vrijheid van meningsuiting, de rechter weegt de belangen af
(Gemeenteraadslid):
- aard en ernst van de gevolgen
- ernst bezien vanuit algemeen belang
- mate waarin de verdenkingen steun vonden in de feiten
- inkleding van verdenkingen
- had het succes in het kader van het algemeen belang ook anders bereikt kunnen worden?
Herenberg: de rechter baseert zijn oordeel op alle belangen die de doorslag geven.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AnouschkaJ. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
