Dit is een samenvatting van hoofdstuk 5,6 en 7 van geschiedenis voor havo. Het is een uitgebreide samenvatting waarin alle kenmerkende aspecten behandeld worden.
Tijdvak 5: de tijd van ontdekkers en hervormers
De vroegmoderne tijd 1500-1800
kenmerkende aspecten:
- Het veranderende mens-en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling.
- De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid.
- Het begin van de Europese overzeese expansie.
- De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had.
- Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
Het veranderende mens-en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid.
Tijdens deze periode veranderde het mensbeeld. Dit komt doordat het mensbeeld in de
Middeleeuwen ‘’memento mori’’ was, wat betekent ‘’bedenk dat je moet sterven’’. Het leven
na de dood was voor de christenen namelijk heel belangrijk en god bepaalde of je naar de
hemel of de hel ging. Tijdens de renaissance was het mensbeeld ‘’carpe diem’’, wat
betekent pluk de dag. Zij gingen dus vooral van het leven genieten.
De renaissance ontstond in Italië. De rijke kooplieden gaven de opdracht voor deze nieuwe
(schilder)kunst. Dit komt doordat de kunst daar voor het oprapen ligt en het is ideaal voor de
handel.
belangrijk:
- de mens staat centraal
- realistisch
- individu
Er kwam een nieuwe belangstelling voor klassiek erfgoed. Met klassiek wordt bedoeld alles
wat over is gebleven van de grieken en de romeinen. Hier komt ook het woord renaissance
vandaan, want renaissance betekent wedergeboorte. De klassieke cultuur werd eigenlijk
wedergeboren, ze gingen de oudheid laten herleven.
Ook kwam het humanisme opzetten. Humanisten waren geleerden die op basis van de
geschriften van de oude grieken en romeinen probeerden om de wereld beter te begrijpen.
2 kenmerken van humanisten:
- kritische denkhouding: ze waren op zoek naar fouten en wilden het weer helemaal juist
maken zoals het volgens hen bedoeld was, los van de boodschap die de kerk er misschien
had aangebracht.
- universele mens: ze waren nieuwsgierig en vonden dat je je niet moest beperken tot één
gebied. Je moest leven als een mens die van alles verstand had. Een bekend voorbeeld van
een humanist is leonardo da vinci.
Deze 2 kenmerken zorgden voor de nieuwe wetenschappelijke belangstelling, op een
rationele (met verstand) manier dingen onderzoeken om op nieuwe kennis te komen.
, Het begin van de Europese overzeese expansie
Motieven voor de Europese expansie:
- geloof: wens tot bekeren van het christendom
- handel: luxegoederen uit het verre oosten (specerijen) en Amerika (goud) om te
verhandelen
- maritiem-technische verbeteringen:
● Betere schepen: wendbaar.
● Instrumenten voor de zeevaart: kompas: bepaling van de richting/ zandloper:
tijdsbepaling / astrolabium en sextant: plaatsbepaling/ knopentouw: snelheidsmeting
schip.
De West-Europeanen hebben een beperkt wereldbeeld, want alleen Europa, Noord-Afrika
en de Arabische waren bekend. Door de expansie verandert dit beeld. De landen die
hiermee beginnen zijn Portugal en Spanje.
Columbus dacht dat hij de westelijke route naar Indië had ontdekt, maar in plaats daarvan
had hij Amerika ontdekt. Hierdoor werd Amerika eeuwenlang West-Indië genoemd. De
oorspronkelijke bewoners daar staan bekend als indianen. Azië werd Oost-Indië genoemd.
De Spaanse conquistadores (veroveraars) koloniseren de rijken van de Azteken en de
Inca’s. Dit had gevolgen voor de indianen daar:
- indianen sterven door Europese ziektes
- Indianen werden gekerstend
- Indianen worden gedwongen tot arbeid
De indianen werden slecht behandeld door de Spanjaarden daardoor ontstond er een
protest. De indianen waren namelijk tot het christendom bekeerd en de christenen vonden
niet dat je mede-christenen zo slecht mocht behandelen. In 1542 werd hiernaar geluisterd
en ontstond de transatlantische slavenhandel (hoofdstuk 7...).
De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had.
Oorzaken van de reformatie:
- Er was al langer kritiek op de kerk, want veel geestelijken leidden een leven dat in strijd
was met de ideeën die de kerk zelf verkondigde. Ze hielden van wereldse zaken als geld,
macht, drank en seks. De kerk leerde dat een leven van seksuele onthouding het beste was
en moest je dus verplicht ongetrouwd zijn. Maar veel geestelijken waren getrouwd en
hadden kinderen. Ze waren vooral bezig met het luxe leven en de rijkdom. Als laatste was er
onwetendheid bij de geestelijken, ze konden soms niet eens latijn.
- Mensen die kritiek hadden op de kerk of een ander geloof voorstelde werden vervolgd door
de inquisitie (kerkelijke rechtbank die niet katholieken (ketters) opspoort en veroordeelt).
Het werd steeds lastiger voor de katholieke kerk om de kritiek tegen te houden. Dit komt
doordat de boekdrukkunst halverwege de 15e eeuw werd uitgevonden. Hierdoor kon de
kritiek op de geestelijkheid snel verspreid worden door de nieuw uitgevonden drukpers. Het
gevolg hiervan was het begin van de reformatie (kerkhervorming).
De paus zei dat de kerk de geloofregels bepaalt en dat de geestelijkheid nodig is voor het
contact tussen god en de gelovigen. Als gelovige kon je volgens de paus niet zonder de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bdolieslagers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,89. Je zit daarna nergens aan vast.
