Samenvatting SWK 5: Filosofie
Lianne Besseling
Hogeschool van Amsterdam
Pedagogiek
,Denken helpt om beter te kijken, voelen, te doen, beter voor onszelf en anderen te zorgen.
Hoorcollege 1+2 Epicurus
-Lust en genieten
- Een school gebaseerd op de vriendschap.
- Geen standen verschillen – ook vrouwen en slaven waren welkom
-Kernopgave van de filosofie -> Het doorgronden van de aard van de werkelijkheid om de
mens van zijn angsten te bevrijden
- Het is onmogelijk om de meest wezenlijke angsten weg te nemen, als men niet weet wat
de aard van het heelal is, en nog bang opziet tegen iets dat in de mythen thuishoort. Zonder
natuurwetenschap is het daarom niet mogelijk om puur te genieten.
(Monster onder het bed, is eng omdat kind niet weet dat het niet natuurlijk bestaat, dus geen
reële angst is)
Wereldbeeld
-De wereld is niet geschapen door een god. Er is geen besturende macht. De kosmos is een
toevallige, tijdelijke ordening.
-Alles bestaat uit atomen. Bij de dood vallen lichaam en ziel uiteen.
-Wereld beeld als kader voor de ethiek, als begrenzing waarmee we rekening moeten
houden bij ons streven naar geluk.
-Geen god, geen noodlot, geen voorzienigheid.
Keerzijde: We leven in een wereld die zich niets van ons aantrekt, de kosmos is er niet voor
ons en is doelloos.
Mensbeeld & Ethiek
-Binnen een eindig bestaan (geen noodlot etc.) is een werkelijkheid die geen ‘natuurlijke
woning’ is, een eigen beperkte orde scheppen, waarin we ons even thuis kunnen voelen.
Hedonistisch
-Lust of genot als criterium voor het handelen.
-Onze gevoelens van lust en onlust/pijn zijn onbetwijfelbaar
-Maar: Omdat ons lichaam steeds meer wil, hebben we ons verstand nodig om de juiste
afweging te maken.
Hedonistisch calculus
-Voor- en nadelen van een genotservaring afwegen – ‘denken’
-Doel: Gevoel van welbevinden dat voortkomt uit de afwezigheid van pijn, gemis en
behoefte.
-De afwezigheid van onlust -> Het bevredigd zijn in onze behoefte. Is de hoogste gradatie van
lust -> Geluk
-Genot is goed
-Maar Niet iedere lust is verkieselijk.
, -En niet iedere pijn dient vermeden te worden -> Het afwegen van.. Doe ik hier mijn naaste
niet veel pijn mee? Zoals vreemdgaan tegenover het vervullen van seksuele genoegens.
-Zelfredzaamheid
-We moeten slechts de behoeften toelaten waarvan we de bevrediging in onze macht
hebben. -> De lat niet te hoog leggen
De drie soorten genoegens:
1. Natuurlijke en noodzakelijke genoegens. Daaronder kunnen we alles verstaan wat
een mens nodig heeft om in leven te blijven. Voedsel, onderdak, kleding, zuurstof,
warmte, veiligheid, slaap -> Altijd in onze macht
2. Natuurlijke en niet-noodzakelijke genoegens: Deze liggen in het verlengde van het
eerste, maar dan iets extra. In plaats van water en brood bijvoorbeeld champagne en
kaviaar. Kun je ze makkelijk bemachtigen? Geniet er dan vooral van. Kost het veel
moeite en hard werken? Laat het dan vooral zitten.
3. Niet-natuurlijke en niet-noodzakelijke genoegens: Nooit najagen. Daar wordt je
alleen maar ongelukkig van. Denk aan status, rijkdom, aanzien, extreme luxe alles
waar we ons van hebben laten aanpraten niet zonder te kunnen. Niet-natuurlijke en
niet-noodzakelijke genoegens zijn een bron van onrust, afhankelijkheid, angst,
afgunst. Het moet altijd meer, beter. Deze genoegens kennen geen einde, Het
najagen ervan gaat maar door. Het komt voort uit onjuiste ideeen en laat ons niet
met rust. Het is ongefundeerd.
-Epicurus geeft de voorkeur aan geestelijke genoegens, die liggen in de macht van het
denken.
-Gemoedsrust: Geestelijk genot, vrij van angsten.
Hoorcollege 3 De Stoïcijnen (STOA)
-Stichtte ook een eigen school
- 3 periode van de Stoa Het oude stoisme
De midden stoa
Het midden stoisme in Rome
-Ethiek: Praktische kennis die leidinggeeft aan het handelen
-De wereld is Redelijk
- Twee principes in de wereld:
1 Het passieve beginsel de materie
2 Het actieve beginsel Dat wat vormgeeft aan de materie -> Ook wel: Natuur
-De natuur geeft aan alles richting en leiding.
-De natuur is redelijk. Natuur= Logos, rede
- Alles wat gebeurt is dus begrijpelijk en gebeurt volgens redelijke wetten.
-De Logos is in alles en houdt de wereld bijeen en is in die zin goddelijk.
-Het actieve beginsel = Natuur = Logos = Goddelijk
-Het actieve beginsel is een immanent beginsel
God en natuur is 1 natuurwetten -> geboorte, leven, dood. (Het staat vast)
