Ontwikkelings-
psychologie
Samenvatting
deeltentamen 2
,8. Taal en communicatie
Taal is een van de meest complexe systemen met regels dat een persoon leert. Kinderen zijn erop voorbereid om taal te leren
op een of andere manier, maar een cruciaal deel van taal leren is social support die gegeven wordt door anderen. Een
belangrijk deel van het leren van een taal is communicatieve competentie, wat de vaardigheid is om gedachten, gevoelens
en intenties over te brengen op een betekenisvolle manier die gevormd is door cultuur. Communicatie is een proces met twee
wegen:
- je krijgt een boodschap > door middel van receptieve taal
- je zendt een boodschap > door middel van productieve taal
Blikken, bewegingen en gebaren zijn prelinguïstische prestaties die belangrijk zijn als voorloper van daadwerkelijk gebruik
maken van taal. Denk hierbij aan lachen, wat belangrijk is voor het helpen van kinderen om expressies om te zetten in
effectieve communicatie. Hierdoor weet een kind wanneer het het goed doet. Deze vroege transacties worden eerder gezien
als ‘pseudo-conversations’ - aangezien de volwassene als enige verantwoordelijk is voor het vloeien van het gesprek. Baby’s
hebben weinig controle over de timing van reacties. Volwassenen gedragen zich op een bepaalde manier die bijdraagt aan de
cyclus van reactiviteit en niet-reactiviteit van het kind. Zulke interacties helpen het kind om een echte communicatieve partner
te worden aan het eind van het eerste levensjaar.
Verbale communicatie
Als het kind wijst, krijgt het kind in de gaten welke objecten hem interesseren. Sommige onderzoekers zeggen dat wanneer het
kind 12 maanden is, gaan kinderen proberen de gedachten en gedrag van anderen te beïnvloeden. Dit onthult een poging om
intenties te delen met iemand. Wijzen is een goede oefening voor het communicatieve proces. Wanneer een kind een gebaar
gebruikt om de aandacht van een ander naar een object te brengen, noemen we dat gebaar een protodeclarative om het
functioneert als een verklarende factor. Als een baby een gebaar gebruikt, zodat anderen iets voor hem doen heet dat een
protoimperative. Wanneer twee communicatieve partners naar hetzelfde kijken, noemen we dat gedrag joint visual
attention. Het gebruik van gebaren kan kinderen helpen, vooral de kinderen die moeite hebben met taal, zoals Specific
Language Impairment (SLI). Door gebaren kunnen ze betekenis geven aan spraak.
Categorische spraakperceptie
Baby’s kunnen selectief luisteren naar bepaalde kenmerken van spraak van anderen. Kinderen worden snel vaardige
luisteraars. Hoe verloopt de spraakperceptie? Kinderen nemen medeklinkers categorisch waar, iets wat ook wel categorical
speech perception wordt genoemd - of ook wel phoneme boundary effect. Dat betekent dat kinderen eerst alleen kunnen
discrimineren tussen bepaalde groepen medeklinkers, dus bijvoorbeeld tussen p & b. De vaardigheid om te discrimineren
verbetert heel snel, want als baby’s 2 maand oud zijn kunnen ze al het verschil horen tussen a en i en kunnen ze hetzelfde
verhaal herkennen, zelfs als telkens andere mensen het vertellen. Bevindingen suggereren dat kinderen inderdaad geboren
zijn met een soort van aangeboren mechanisme voor het waarnemen van taal. Hoewel, bewijs suggereert dat kinderen een
aangeboren neiging hebben om de drempels waar te nemen in geluidspatronen en dat ze de neiging hebben om groepen
binnenkomende informatie te organiseren en te structureren in patronen, maar dat dit niet uniek is voor het verwerken van
spraak! Er is namelijk gevonden dat bepaalde dieren dit ook kunnen. Het zou kunnen zijn dat het een eigenschap is van het
auditieve systeem van zoogdieren, waar taal simpelweg gebruik van maakt.
Anders dan categorische spraakperceptie
Wat helpt kinderen nog meer als ze een taal willen leren? Het blijkt dat kinderen hoofdeigenschappen van de ritmische
organisatie van hun eigen taal kunnen identificeren, zowel prenataal als tijdens de eerste dagen van het leven (zuigpatronen).
Welke aangeboren vaardigheden kinderen dan ook krijgen, die interacteren constant met ervaring. Onderzoek suggereert dat
als kinderen ontwikkelen, ze de vaardigheid kwijtraken om de geluiden van taal te onderscheiden waar ze niet aan blootgesteld
worden! Deze bevindingen tonen sterk aan dat zowel aangeboren als ervaringsfactoren een rol spelen bij het aanleren van taal.
Het blijkt dat kinderen aan het eind van het eerste jaar al woorden kunnen onderscheiden als iemand vloeiend een taal spreekt.
Het schijnt dat kinderen de capaciteit hebben om onderscheid te maken tussen woordgrenzen tijdens vloeiende spraak. Het
blijkt dat kinderen van 8 maanden nieuwe woorden kunnen detecteren in een onbekende kunstmatige taal, zelfs als ze geen
idee hebben wat de woorden betekenen. De onderzoekers maken gebruik van een habituation paradigm, waarbij de
onderzoekers registreerden wanneer de tape voor de tweede keer werd afgespeeld, de baby’s geen aandacht meer hadden
voor de woorden - wat indiceert dat ze die woorden al geleerd hadden. Dit suggereert dat baby’s vanaf de tweede helft van het
eerste jaar al woorden kunnen detecteren in een lopende zin en zo worden niet meeste nieuwe woorden ook aangeleerd (in
een zin).
Huilen
Huilen is de vroegste vorm van communicatie en er kunnen 3 soorten worden onderscheiden. De moeder kan het beste
onderscheid maken, ten opzichte van vreemdelingen en vaders. Huilen nodigt een interventie vanuit de moeder uit, wat twee
beloningen tot gevolg heeft: het huilen stopt en kind en moeder doen aan een gelijkwaardig prettige uitwisseling.
- Algemeen > begint niet-ritmisch en op lage intensiteit. Wordt langzaam harder en luider en meer ritmisch. Wordt
gerelateerd aan honger. Huilen - rust - ademhalen - rust.
- Boos > Hetzelfde als de algemene, maar de segmenten van huilen, rusten en ademhalen variëren in lengte en de
segmenten van huilen zijn langer. Oorzaak is vaak het verwijderen van speelgoed.
- Pijn > Begint plotseling, luid vanaf de start en begint met een lange kreet/huil gevolgd door een lange stilte dit
gekenmerkt wordt door het inhouden van adem, gevolgd door een serie van korte, luchthappende ademhalingen.
Oorzaak is buikpijn.
, 1. De vroege maanden van het leven. Huilen is gerelateerd aan de fysiologie van het kind > honger,
verteringsproblemen.
2. 3 - 4 maanden oud > Huilen is gerelateerd aan psychologische behoeften.
Gebabbel
Het produceren van geluiden in het eerste jaar volgt een vaste tijdlijn met vier fasen.
1. Huilen, begint bij de geboorte en is een belangrijke manier om stress te communiceren.
2. Cooing / kirren, begint aan het einde van de eerste maanden, ontstaat vaak tissen ouders en kind.
3. Gebabbel begint in het midden van het eerste jaar.
4. Spraak met een patroon begint aan het einde van het eerste jaar.
De fasen kunnen elkaar overlappen. Aangezien veel kinderen en ook uit verschillende culturen dit patroon volgen, toont aan
dat er een unitaire taal capaciteit aanwezig is. Deze bevindingen suggereren dat het patroon van ontwikkeling van vroege
geluidjes die kinderen maken een functie is van veranderingen die ontstaan als kinderen opgroeien in de vocale structuren en
in de delen uit het brein die geluid produceren.
Maar, tijdens het midden van de tweede helft van het eerste jaar, beginnen culturele verschillen te ontstaan tussen baby’s. Het
lijkt alsof baby’s vanaf dat punt inschakelen met de taal die ze horen om zich heen. Het lijkt erop dat de hoeveelheid tijd dat een
kind blootgesteld wordt aan taal, en niet alleen de fysieke groei, een belangrijke factor is! Het is ook zo dat baby’s die te vroeg
geboren zijn, eerder beginnen met babbelen dan kinderen die later geboren zijn, omdat zij al langer blootgesteld zijn aan taal
om zich heen.
Theorieën van taalontwikkeling
Kinderen leren over de geluiden, structuur en het gebruik van taal op een spontane wijze. Onderzoek scheiden onderzoek naar
taal in vier componenten:
1. Fonologie, het systeem van geluiden waar een bepaalde taal gebruik van maakt. Dit houdt niet alleen de algemene
delen van geluid in, ook wel phonemes, maar ook de regels over hoe we deze phonemes bij elkaar plaatsen om
woorden en regels over de juiste intonatiepatronen voor zinnen te vormen. Phonemes zijn de kleinste geluid deeltjes
die invloed hebben op de betekenis van iets. Een hele belangrijke regel over fonologische regels is dat ze generatief
zijn: ze toegepast worden op meer dan alleen de specifieke gevallen waarop ze van toepassing zijn.
2. De studie naar de betekenis van woorden en woordcombinaties wordt semantics genoemd.
3. Grammar beschrijft de structuur van een taal en bestaat uit twee grote delen.
a. Morphology. Concentreert zich op de kleinste delen van de betekenis van een taal, zoals wortelwoorden,
voorvoegsels en achtervoegsels. Deze worden ook wel morphemes genoemd.
b. Syntax. Het aspect van de grammatica dat specificeert hoe worden gecombineerd moeten worden in een
zin.
4. Dan heb je nog pragmatics, en bestaat uit regels voor het gebruik van taal in speciale contexten. Dit gaat over
effectieve en geaccepteerde communicatie.
De meeste hedendaagse onderzoekers houden het interactionist view aan, welke herkent dat biologische en
omgevingsfactoren vaak met elkaar te doen hebben bij de ontwikkeling van taal en dat beiden een grote rol spelen.
Traditionele verklaringen gebruikten het principe van bekrachtiging, zoals Skinner dat beschreef. Hij suggereerde dat ouders
selectief het gebabbel van een kind bekrachtigen dat het meest lijkt op spraak en taal van volwassenen. Dit heet de learning
approach. Volgens Skinner vormen ouders het verbale gedrag van het kind door de grootste aanmoediging te geven voor de
pogingen die het dichtst bij juiste taal in de buurt komen. Andere learning onderzoekers stellen voor dat kinderen leren via
imitatie of observationeel leren. Volgens deze benadering pikken kinderen woorden op, door direct te imiteren wat ze horen.
Dan, door bekrachtiging en generalisatie, of door toe te passen wat ze geleerd hebben in nieuwe situaties, leren kinderen
wanneer ze speciale woorden of zinnen moeten gebruiken. Dus deze benadering zet het kind neer als iemand die eerder een
passieve rol heeft tijdens de taalontwikkeling. Hoewel we inmiddels wel weten dat het kind vaak een actieve en creatieve rol
heeft als het gaat om het ontdekken en toepassen van algemene regels van taal.
Dan heb je ook de nativist view. Die suggereert dat het leren van taal het resultaat is van de unieke biologische
eigenschappen van mensen. Chomsky stelt voor dat kinderen geboren zijn met een aangeboren mentale structuur die leiding
geeft aan het leren van taal en vooral als het gaat over grammatica. Chomksy noemt deze structuur de language acquisition
device (LAD). Nativisten zeggen ook dat in veel verschillende culturen, normale kinderen taal relatief snel leren en dat zelfs in
situaties waarin kringen onvoldoende input uit de omgeving krijgen, kunnen ze taal leren. Daarnaast stellen ze dat mensen taal
veel gemakkelijker leren tijdens een bepaalde critical period tijdens de biologische ontwikkeling. Het blijkt namelijk zo te zijn
dat als iemand breinschade heeft en deze ontstaat na de puberteit, de prognose voor herstel slechter is. Kinderen die
breinschade hebben tijdens de puberteit, herstellen vaak sneller en beter. Maar er bestaat wel degelijk variatie, zelfs onder
volwassenen. Dus dit suggereert dat ondanks het bestaan van de kritieke periode, zijn er nog andere zaken belangrijk! Dit
perspectief maakt het heel moeilijk om te verklaren dat er veel verschillende talen worden gesproken over de hele wereld heen.
We weten nu vanuit onderzoek dat sociale invloeden een veel grotere rol spelen dan voorgesteld wordt door de nativisten. De
communicatieve context tussen ouders en kind speelt namelijk een significante rol als het gaat om de snelheid van het
ontwikkelingsproces. Het lijkt erop dat mensen biologisch voorbereid worden op een of andere manier om taal te gaan leren.
Maar het lijkt onwaarschijnlijk dat deze biologische principes er alleen voor zorgen dat taalontwikkeling ontstaat.
, De meeste moderne onderzoekers nemen de interactionist view aan. Deze erkent dat taal geleerd wordt in de context van
gesproken taal, maar het houdt ook aan dat mensen op een of andere manier biologisch voorbereid worden om taal te kunnen
spreken. De actieve rol van het kind zelf in taalontwikkeling draagt bij aan de rol van sociale invloeden, zoals ouders. Deze
benadering stelt dat normale taal ontwikkelt als resultaat van een goede balans tussen begrip van ouders en kind: wanneer
ouders spreken met een kind op een manier dat ze zich ervan bewust zijn wat het kind allemaal al weet, zorgt dit voor een
toename in de kans dat het kind een nieuwe boodschap begrijpt. De biologie wordt gezien als een belangrijke bijdrage! Steun
voor dit idee wordt gevonden bij kinderen die belemmeringen kennen wat betreft taalontwikkeling, door genen bijvoorbeeld. De
groep kinderen die belemmeringen kennen zijn opvallend gelijk namelijk. Vaak hebben deze kinderen namelijk een
psychologische stoornis zoals autisme. Het lijkt dus aannemelijk dat bepaalde genetische mutaties betrokken zijn in sommige
gevallen. Deze kunnen invloed hebben op veel verschillende manieren op de invloeden uit de omgeving en zorgen uiteindelijk
voor taalproblemen. Daarnaast is er ook onderzoek gedaan naar tweelingen en daar komt uit de een-eiige tweelingen vaak
meer op elkaar lijken in taalontwikkeling dan twee-eiige tweelingen - wat een sterke genetische component indiceert. Dit
suggereert dat genen een bepaalde rol spelen tijdens de taalontwikkeling, maar dat deze afhangen van de manier van
opgroeien, onderliggende cognitieve processen en dat voortgang op elk gebied gelinkt kan worden aan variaties uit iemands
omgeving. Verder gaat het vaak niet om de kwantiteit van interactie met kinderen wat zorgt voor betere taalontwikkeling, maar
kwaliteit!
Semantische ontwikkeling
Vocabulaire ontwikkeling gebeurt in uitbarstingen. Naming explosion betekent een snelle toename in vocabulaire en ontstaat
bij 1.5 jaar, wanneer kinderen vaak 50 - 100 woorden kunnen begrijpen. Hoe leren kinderen woorden kennen? Er zijn veel
verschillende manieren! Sommigen zeggen dat kinderen simpelweg associaties vormen. Anderen benadrukken dat het sociale
aspect van dit proces belangrijk is en weer anderen gaan uit van een middenweg. Smith zegt dat het leren van woorden
gebaseerd is op het maken van associaties, gecombineerd met aandacht voor perceptuele gelijkenissen. Door ervaring,
realiseren kinderen zich dat woorden een naam geven aan categorieën gebaseerd op gelijkenis en algemene vorm van een
object.
Een andere benadering gaat ervanuit dat kinderen vooral sociale cues gebruiken om te leren aan welk object een woord een
naam geeft. En anderen zeggend een kind de keuze heeft uit veel verschillende cues, maar dat kinderen uitgaan van een
bepaalde cue en dat dit varieert met de leeftijd. Zo gaan jonge kinderen meer uit van perceptuele gelijkenissen om te realiseren
wanneer een woord een juist woord is voor een object. Als ze ouder worden, worden ze meer afhankelijk van sociale en
linguïstische cues.
Markman is de eerste geweest die het idee van word-learning principles heeft geïntroduceerd. De whole object constraint
heeft bijvoorbeeld betrekking op de aanname dat een nieuw woord refereert naar het hele object en niet naar een enkel deel
van een object. Kinderen van 12 maanden lijken al gebruik te kunnen maken van dit principe. Zij associëren nieuwe woorden
met hele objecten en niet met delen van een object.
Wat voor woorden leren kinderen als eerst? Zelfstandig naamwoorden worden makkelijker geleerd dan werkwoorden. Een
verklaring voor waarom kinderen object-woorden eerst leeren is dat het concept waarnaar object refereren simpeler zijn dan die
van waar acties naar refereren. Kinderen zijn beter in het leren van actie-woorden voor dingen die zij zelf kunnen uitvoeren. Er
is sprake van een mutual exclusivity bias als het gaat om het leren van werkwoorden. Kinderen kijken eerder naar een
nieuwe actie, dan naar eentje die ze al kennen. Kinderen nemen vaak aan dat een nieuw woord past bij een nieuw object en
dat geldt ook in deze situatie.
Fouten tijdens het gebruiken van woorden. Fouten kunnen het leerproces helpen. Er is sprake van twee verschillende soorten
fouten:
1. Overextension. Kinderen gebruiken dan een enkel woord om te refereren naar veel verschillende dingen. Deze
kunnen categorisch zijn, wat betekent dat kinderen een woord binnen een categorie gebruiken voor een ander nauw
gerelateerd woord. Daarnaast kan het ook voorkomen voor het gebruik van woorden die perceptueel op elkaar lijken.
Tot slot kunnen ze ook gebruikt worden om een bepaalde relatie te benadrukken, bijvoorbeeld dat een kind een
woord zegt als het voorwerp dat bij dat woord hoort op een bepaalde plek vaak voorkomt.
2. Underextension. Dit is een minder voorkomend type fout. Dan gebruiken kinderen een woord op een sterk beperkte
en individualistische manier. Het gebruik hiervan suggereert dat het begrip van een kind van een woord dan te
beperkt is, of te gelimiteerd is over een klein aantal betekenissen. Bijvoorbeeld als een kind de eigen auto
Volkswagen noemt, maar alle andere auto’s gewoon auto noemt. Langzaam als de woordenschat van een kind beter
wordt en conceptuele categorieën stabieler worden, wordt de mate van nauwkeurigheid in het gebruik van woorden
beter.
Het leren van grammatica
De term holophrase wordt gegeven aan een enkel woord dat een complete gedachte representeert. Tussen de 1.5 en 2 jaar,
begint een kind twee worden aan elkaar te rijgen wat vaak telegraphic speech wordt genoemd. Deze telegrammen bevatten
vaak alleen de cruciale woorden die nodig zijn om de intentie van de spreker over te brengen. De spraak van een kind is
creatief is niet alleen maar een kopie van de taal van een volwassene. Waarom is het zo dat de pogingen van kinderen die voor
het eerst proberen te praten op elkaar lijken? Waar kinderen dan ook leven, in wat voor maatschappij dan ook, uiten kinderen
dezelfde relaties tussen objecten en gebeurtenissen. De ontwikkeling van de cognitieve capaciteit en de ontwikkeling van taal
zijn namelijk nauw gerelateerd!
