LEERDOELEN KEUZECURSUS
ONCOLOGISCHE ZORG
2021/2022
Inhoud
Ziekteleer..................................................................................................................................................................2
Dermatologische tumoren...................................................................................................................................2
Mammacarcinoom...............................................................................................................................................5
Gynaecologische tumoren...................................................................................................................................9
Gastro-intestinale oncologie..............................................................................................................................12
Urogenitale oncologie........................................................................................................................................16
Longcarcinoom...................................................................................................................................................19
Hematologie.......................................................................................................................................................20
Neurologische tumoren.....................................................................................................................................27
Kinderoncologie.................................................................................................................................................29
Behandelingen in de oncologie..............................................................................................................................31
Radiotherapie.....................................................................................................................................................31
Chirurgie.............................................................................................................................................................33
Toxiciteit.............................................................................................................................................................35
Verpleegkundige zorg in de oncologie...................................................................................................................39
Voeding..............................................................................................................................................................39
Maag-darmklachten door chemotherapie........................................................................................................42
Pijn bij kanker.....................................................................................................................................................43
Overleven na kanker..........................................................................................................................................45
Oncologische wonden........................................................................................................................................45
Vroegtijdige zorgplanning..................................................................................................................................47
Kinderoncologie.................................................................................................................................................47
Laatste levensfase..............................................................................................................................................48
Communicatie in de oncologie...............................................................................................................................50
Seksualiteit.........................................................................................................................................................50
Slecht nieuws gesprek........................................................................................................................................52
,ZIEKTELEER
DERMATOLOGISCHE TUMOREN
Etiologie van dermatologische tumoren
De bekendste irritatiebronnen zijn:
- Ultraviolet licht (uv-a, uv-b); tumoren van de huid komen aanmerkelijk meer voor bij mensen die
veel buiten werkzaam zijn, zoals landbouwers, zeelui en blanke mensen die jarenlang in de tropen
hebben gewerkt. Ongeveer 90 % van alle huidtumoren wordt dan ook gezien op plaatsen die veel
aan zonlicht zijn blootgesteld, zoals hoofd (neus, lippen, oren), handen, armen en benen.
- Ulcera, bijvoorbeeld chronisch ulcus cruris.
- Röntgenstraling.
- Langdurig contact met carcinogene stoffen, bijvoorbeeld teer
Diagnostiek en stadiëring van dermatologische tumoren
Bij een verdacht plekje op de huid gaan mensen in eerste instantie naar de huisarts, deze kan doorverwijzen
naar de dermatoloog die in eerste instantie met een dermatoscoop naar de verdachte plek zal kijken, hiernaast
kan er een biopt genomen worden om verder te onderzoeken. Bij een
verdenking op melanoom kan dermatoscopisch onderzoek erg nuttig
zijn. Bij verdenking op melanoom moet de plek met een marge van
2mm worden weggesneden om onderzocht te worden. De TNM-
stadiering wordt bij basaalcelcarcinoom vrijwel niet gebruikt. Bij
plaveiselcelcarcinoom en Melanoom wordt dit wel gedaan.
Onderverdeling percentages huidkanker:
- Basaalcelcarcinoom (BCC) (is relatief onschuldig en metastaseert vrijwel nooit): 72 %;
- Plaveiselcelcarcinoom (PCC): 18 %;
- Melanoom: 9 %;
- Merkelcelcarcinoom (MCC): 0,2 %;
- Overige: 0,2 %.
2
, Behandelingen van dermatologische tumoren
Basaalcelcarcinoom
De behandeling van het superficieel basaalcelcarcinoom kan bestaan uit
chirurgie, cryotherapie, lokale therapie met cytostatische of immuun
modulerende crèmes, foto dynamische therapie of radiotherapie. In het
zeldzame geval van een metastase is doelgerichte therapie beschikbaar.
Plaveiselcelcarcinoom
In een vroeg stadium kan de tumor worden verwijderd met alleen
chirurgie. Hiernaast kan radiotherapie worden ingezet, deze
behandelingen samen zijn erg effectief en zorgen bij ongeveer 90% van de
patiënten voor genezing. Bij metastasering kan immunotherapie worden
ingezet.
Melanoom
Bij een stadium I en II wordt er gekozen voor chirurgie, de melanoom
wordt verwijderd met een marge, hiernaast wordt er een biopt genomen
van de schildwachtklier en mogelijk verwijderd om verdere verspreiding
te voorkomen.
In stadium III zijn er meerder behandelingen mogelijk afhankelijk van de
situatie. Er kan in sommige gevallen ervoor worden gekozen om niet
actief te behandelen maar om te monitoren, zo wordt er gedurende vijf jaar gecontroleerd op mogelijke
progressie. In een slechtere situatie kan er gekozen worden voor immunotherapie en een klierdissectie.
Bij een stadium IV wordt er gekozen voor een combinatie van behandelingen waaronder doelgerichte
therapie, immunotherapie, chemotherapie en radiotherapie. Chirurgische mogelijkheden hangen af van de
plek van de metastasering.
Preventieve maatregelen bij dermatologische tumoren
Goede voorlichting is een van de meest effectieve manier van preventie. Goede uitleg over hoe huidkanker er
uit kan zien en het belang van zonbescherming is erg belangrijk. Secundaire preventie is het kunnen opsporen
van verdachte plekjes, let hierbij op
- rode, rasperig aanvoelende plekjes met korstvorming; deze kunnen een aanwijzing zijn voor
actinische keratose, de meest voorkomende premaligne afwijking (ontstaat op
onbeschermde huid)
- langzaam groeiende, wratachtige knobbeltjes;
- Opvallende en veranderde moedervlekken.
Mensen met een verhoogde kans op huidtumoren zoals mensen die veel buiten zijn of mensen met erg veel
(meer dan 25 moedervlekken) kunnen baat hebben bij een jaarlijks bezoek aan de dermatoloog, deze zal het
hele lichaam contoleren op huidafwijkingen.
3
, Verpleegkundige zorg voor mensen met dermatologische tumoren
De verpleegkundige zorg hangen erg af van de uiting van de ziekte en op welke manier er behandeld wordt.
Wondverzorging is een veel voorkomende handeling bij huidkanker, na een operatie zullen deze wonden
verzorgd moeten worden. Hiernaast zijn standaard complicaties na een operatie onderdeel van de
verpleegkundige taken, denk aan zorg na nabloeding, zwelling, infectie, gevoelsstoornis omliggende huid en
wondvocht. Bij erg mutilerende operaties in bijvoorbeeld het gezicht is voorbereiding en acceptatie erg
belangrijk. Eventuele doorverwijzing naar een psycholoog of een gesprek met de patiënt kan prettig zijn.
Mensen die behandeld worden met radiotherapie zullen huidverzorging nodig hebben, denk aan het vettig
houden van de huid met een zalf. Raad mensen aan om; niet te lang de huid te laten weken in bijv. zwembad
of bad, vermijd zeep en parfum(houdende) producten en de zon om zo de huid zo veel mogelijk te laten
herstellen en zo min mogelijk uit te laten drogen.
Kwaliteit van leven (voor/ na de behandeling) bij mensen met dermatologische tumoren.
Bij een vroeg huidkanker zal de kwaliteit van leven van een patiënt vrijwel niet veranderen. Zeker bij PCC en
BCC zijn de behandelingen minimaal ingrijpend.
In sommige gevallen kunnen mensen langdurig last hebben van de littekens van de operatie. Mensen die een
tumor hebben gehad in het hoofd-hals gebied kunnen erg zichtbare littekens hebben waar ze kun hele leven
erg bewust van kunnen zijn, acceptatie is hierin erg belangrijk. Mensen die behandeld worden met
radiotherapie kunnen last krijgen van een gevoelige, kwetsbare en soms verharde huid. Immunotherapie heeft
vrijwel geen lange termijn effecten aangezien de effecten hiervan stoppen wanneer de toediening stopt.
Angst blijft voor veel patiënten langdurig een probleem, veel mensen zijn bang voor een recidief, dit kan de
kwaliteit van leven beïnvloeden.
4
