Veiligheidskunde safety
Week 3.4 – inleiding
Verschillende soorten veiligheid
- Objectieve veiligheid: feitelijke veiligheid. Veiligheid die je kan uitdrukken in
cijfer → cijfermatig
- Subjectieve veiligheid: gevoelsmatig
- Interne veiligheid: wat gebeurt er binnen het bedrijf
- Externe veiligheid: dingen die ontstaan binnen het bedrijf, maar effect
(kunnen) hebben op de omgeving van het bedrijf hebben
o Brand chemiepack
- Fysieke veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd
voelen tegen persoonlijk leed door ongevallen en tegen onheil van niet-
menselijke oorsprong
o natuurrampen
- Sociale veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd
voelen tegen persoonlijk leed door misdrijven (criminaliteit), overtredingen en
overlast door andere mensen
o Zit een bepaalde wil van mensen achter
- Safety: het voorkomen of verminderen van bedreigingen van de
onderneming, haar medewerkers of haar omgeving als gevolg van
natuurlijke risico’s (bijvoorbeeld overstroming) en risico’s die samenhangen
met de productieprocessen of logistiek
- Security: het voorkomen of verminderen van het moedwillig toebrengen van
schade aan medewerkers en bezittingen van de onderneming
Indeling: naar ruimte en/of naar onderwerp
- Publiek: veiligheid binnen een gemeente, nationale veiligheid, grootstedelijke
veiligheid, Wijk veiligheid, sociale veiligheid
- Privaat:
o Interne veiligheid: security, procesveiligheid (veiligheid interne
productieprocessen), arbeidsveiligheid, productveiligheid
o Externe veiligheid: gevaren die in een bedrijf ontstaan maar ook
effecten op de omgeving kunnen hebben
o Safety: proces veiligheid, arbeidsveiligheid, productveiligheid, externe
veiligheid
▪ Bedreigingen vanuit de eigen productieprocessen of de
omgeving
Veiligheidsmanagement en/of vs. risicomanagement
Basis voor managementsystemen: de Deming cyclus (pdca cirkel)
- Plan: stel doelen op en een plan om die doelen te realiseren
- Do: voer het plan uit
- Check: evalueer of het plan de gewenste effecten heeft (ook verstandig om te
kijken of het negatieve neveneffecten heeft)
- Act: pas het plan aan of stel nieuwe doelen op
➔ Doel: proces van continue verbetering in je organisatie aanbrengen
,Veiligheidsmanagement
- H19 BIV
- Veiligheidsmanagement: het ontwikkelingen en implementeren
veiligheidsbeleid bedrijf
- Relevante ontwikkelingen (in de omgeving waarom het verstandig is om aan
veiligheidsmanagement te doen):
o Voorzorgbeginsel (staat vooral hoog in de farmaceutische industrie):
je ontplooit nog geen activiteiten, voordat je weet wat de risico’s zijn. Uit
voorzorg hanteer je het laagst mogelijke risico
o Corporate governance/maatschappelijk verantwoord ondernemen:
zaken die in de omgeving steeds belangrijker worden en waar ook
steeds sterker naar gekeken wordt
▪ Als bedrijf ben je niet alleen verantwoording verschuldigd aan je
klanten en aandeelhouders, maar je moet jezelf ook in een
bredere context plaatsen → bijv. duurzaamheid als doel stellen
o Aansprakelijkheidsdenken: bedrijven aansprakelijk stellen
▪ Kat in de magnetron stoppen. Als er dan niet in de handleiding
staat dat je geen kat in de magnetron kan stoppen, kan het
bedrijf een hoge schadeclaim krijgen
o Toename van normering, keurmerken, certificeren en de eisen die aan
bedrijven worden gesteld (ook door andere bedrijven)
▪ Als jij iets voor Shell wil doen, moet je eerst voldoen aan een
heel handboek vol eisen
- Veiligheidsmanagementsystemen/ veiligheidszorgsystemen
Veiligheidsmanagementsysteem
- Norm voor gezond en veilig werken → 45001
- Veiligheidsmanagementsysteem ook wel veiligheidszorgsysteem
- Bedrijfsstrategie (met aandacht voor de veiligheid)
- Doorlichten organisatie en processen
- Veiligheidsbeleid (vanuit de bedrijfsstrategie je doelen opschrijven op het
gebied van veiligheid. Deze werk je vervolgens uit in maatregelen)
- Ontwerpen en implementeren van maatregelen
o Technische voorzieningen
o Opleiding, training, oefening
o Communicatie
o Audits: (deel) van de organisatie onder de loep leggen op het gebied
van veiligheid. Aanvinken wat wel en niet klopt. Dit levert een
auditrapport op
- Managementinformatie: die informatie die het management in staat stelt om
hun managementtaken goed te kunnen uitvoeren
o Op basis van deze informatie moet het management in staat zijn
beslissingen te nemen om het veiligheidsbeleid binnen de organisatie
bij te stellen
,Risico’s
- Risico:
o Mogelijkheid dat zich gebeurtenis voordoet in een gegeven periode en
situatie, die een negatief effect heeft, waarde creatie verhindert of
bestaande waardes uitholt (Claes)
o Onzekere gebeurtenis met gevolgen voor een doelstelling (vdw)
o Gebeurtenissen waarvan onzeker is of ze plaatsvinden
- Risico = kans x gevolg
- Statische en dynamische risico’s:
o Statische risico’s: risico’s die alleen een negatief effect kunnen hebben
o Dynamische risico’s: risico’s die je vaak als bedrijf bewust neemt,
bijvoorbeeld door effecten te doen, waardoor zowel positieve als
negatieve effecten kunnen optreden
Geschiedenis risico denken (vdw h1)
- Bernstein (1966) analyse: ontwikkeling in doorgronden van risico
- Bernouille (1738): waarschijnlijkheid ≈ kwaliteit van informatie
- Gauss (1809) en Bell (1965): normaal verdeling ≈ black swans (Talib)
- Knight (1921) en Keynes (1921): voorspelbaarheid ≈ extrapolatie, complexiteit
➔ Risico denken heeft ertoe geleid dat we steeds minder accepteren dat
noodlottige gebeurtenissen ons gewoon maar overkomen. We willen dit
steeds dieper analyseren
o Oorzaken onderheiden zodat we er wat tegen kunnen doen
Normaalverdeling & black Swans
- Gokken heeft een bijdrage geleverd
aan het risico denken
- Van belang omdat: in de
veiligheidswereld hebben we nog wel
eens de neiging het vergrootglas te
leggen op het uiteinde. Met name het
uiteinde waarop de kans heel klein is
en gevolgen heel groot zijn
o Rechteruiteinde: black swan.
De focus ligt hier dus op de
kleine kans, grote gevolgen
o Black Swans: zaken die zich zeer zelden voordoen, maar wel van groot
belang dat we er aandacht aan besteden, omdat als ze zich voordoen
ze hele grote gevolgen met zich meebrengen
Risicomanagement
Waarom risicomanagement?
- Risicomanagement is ook integraal
- Binnen de organisatie moet je dat ook integraal benaderen
o Het moet niet verkokerd zijn, dus niet één organisatie die zich met één
soort risico bezighoudt.
, Wat is risicomanagement?
- Onzekerheid over het behalen van doelstellingen
- Proces voor het managen van de onzekerheid over het behalen van de
doelstellingen
- Doel: behalen doelstellingen
o Individueel, project, proces, organisatie
▪ Risico-eigenaar
o Dynamische risico’s (ook wel speculatieve risico’s: zowel positief als
negatief)
o Statische risico’s (ook wel zuivere risico’s; alleen negatief)
- Risicomanagement is ook wel een vlag die meerdere ladingen dekt (niet
allemaal uit je hoofd gaan leren)
o Analyse en beheersing zuiver financiële risico’s (financiële sector)
o Borgen kwaliteit, continuïteit en veiligheid producten n processen
(industrie)
o Compliance: voldoen aan voorschriften bedrijfsvoering en
verslaglegging (projectmanagement)
o Bescherming projectdoelstellingen: budget, tijd, kwaliteit
(projectmanagement)
o Analyse beheersing aansprakelijkheidsrisico’s (juristen)
o Realisatie doelen onderneming en bescherming ter continuïteit
onderneming (algemeen risicomanagement)
! wanneer de een het over risicomanagement heeft dat niet altijd wil zeggen dat dat
gaat om een vorm van risicomanagement die het dichtst op het gebied van veiligheid
zit, maar het kan ook om andere zaken gaan
Risicomanagement en veiligheidsmanagement
- Risicomanagement en veiligheidsmanagement
hebben beide vooral betrekking op de eerste 2
schakels uit de veiligheidsketen
(risicobeheersing)
- Risicobeheersing:
o Proactie: ervoor zorgen dat een risico
niet kan ontstaat, aanpakken bij de bron
o Preventie: voorkomen van tot uiting
komen van risico
- Crisisbeheersing
o Preparatie: voorbereiden op situatie
waarin risico werkelijkheid wordt
▪ Bepaalde middelen aanschaffen, zoals blusmiddelen etc.
▪ Opleiding, trainingen en oefenen
▪ Gericht op het beperken van de gevolgen
o Repressie: optreden op het moment dat er een crisis is
o Nazorg: situatie terugbrengen naar een normale situatie
