Dit is een gestructureerde samenvatting met alle begrippen, concepten en verbanden inclusief belangrijke aantekeningen uit de les die je moet weten over evolutie in dit hoofdstuk.
Dit zijn de kernzaken van dit hoofdstuk, en alles is zo doelgericht mogelijk uitgelegd.
H7. Evolutie
§1 〜 Ontstaan van de mens
Schepping en evolutie theorieën
● Creationisme: het geloof in een bovennatuurlijke schepper (god heeft alles gemaakt).
● Catastrofetheorie van Cuvier:
○ Hij zag tussen fossielen van verschillende aardlagen grote verschillen in uiterlijke
kenmerken, elke laag stelt een periode voor die opeens geëindigd is door een
natuurramp die de dood veroorzaakte van alle levende organismen. Daarna kwamen
er nieuwe soorten.
○ Cuvier was grondlegger van paleontologie, de wetenschap die fossielen bestudeert.
● Evolutie theorie van Lamarck:
○ Bedacht de eerste evolutietheorie (= verklaring voor verandering van soorten en het
ontstaan van nieuwe).
○ Een organisme geeft de aanpassingen die hij tijdens zijn leven heeft ontwikkelt
(verworven of aangeleerd), door aan zijn nakomelingen.
● Evolutietheorie van Charles Darwin en Alfred Russel Wallace:
○ In een populatie verschillen individuen in eigenschappen.
○ De leefomgeving oefent een selectiedruk op hun overlevingskansen (struggle for life).
○ Individuen die beter zijn aangepast aan hun leefomgeving leven langer en krijgen de
meeste nakomelingen waardoor de gunstige aanpassingen steeds meer voorkomen in
de populatie (survival of the fittest).
https://www.youtube.com/watch?v=x73bsC7WIsE
● Neodarwinisme: verdere uitbreiding van de evolutietheorie van Charles Darwin
○ genetische variatie binnen populaties
○ natuurlijke selectie
○ reproductieve isolatie.
● Ontstaan van de mens volgens de evolutietheorie van Charles Darwin
○ 12 miljoen jaar geleden scheurde de Afrikaanse continentale plaat en ontstonden een
vallei van bosrijk, vochtig gebied met aan de overkant een savanne.
○ Dit gaf verschillende selectiedruk op organismen in de oostelijke en westelijke helft. In
de bosrijke omgeving ontstonden de mensapen. Op de savanne heeft de mens zich
ontwikkeld.
○ Fossiele vondsten tonen het gebruik van gereedschappen aan. De volgende stap was
het jagen met speren van mensachtigen op andere dieren in de savanne.
○ Het lopen op twee benen bood voordeel in de savanne want zo waren de handen vrij
voor het dragen van voedsel en wapens. Hierdoor krompen de tenen.
§2 〜 Ontstaan van nieuwe soorten
De omgeving selecteert
● In elke omgeving voeren organismen een dagelijks strijd om te overleven (struggle for life):
, ○ Individuen met eigenschappen die gunstig zijn bij die selectiedruk hebben betere
kansen in strijd om het bestaan (hogere overlevingskans).
■ De fittest zijn het best aangepast aan de omgeving en selectiedruk en krijgen
dus ook de meeste nakomelingen.
○ Darwin merkt op dat de variatie in eigenschappen tussen soortgenoten een
belangrijke voorwaarde is bij natuurlijke selectie.
○ Na Darwin ontdekte wetenschappers dat mutaties in het DNA en recombinatie van
erfelijk materiaal (door geslachtelijk voortplanten) voor die grote variatie zorgen.
Samen evolueren
● Co-evolutie: 2 of meer populaties oefenen selectiedruk op elkaar uit waardoor ze zich telkens
aan elkaar aanpassen.:
○ Leidt vaak naar een samenwerkingsverband waarbij de soorten van elkaar
afhankelijk zijn en niet meer zonder elkaar kunnen.
○ Komt voor wanneer twee soorten een relatie hebben, die de fitness van beide
beïnvloedt, zoals bij een predator en een prooi, of bij symbiose tussen twee soorten.
○ Co-evolutie kan echter ook in de vorm van een evolutionaire wapenwedloop, waarbij
twee soorten adaptaties tegen elkaar ontwikkelen.
Gesplitste populaties
● Allopatrische soortvorming: evolutie van soorten door het splitsen van een populatie barrière
(rivier, zee, snelweg)
○ Door de jaren dat twee populaties gescheiden zijn vinden mutaties/andere
selectiedruk plaats ➞ verschillen ➞ individuen van beide populaties/groepen planten
samen niet meer voort ➞ nieuwe soort kan ontstaan.
○ Na de opheffing van de barrière kunnen de eigenschappen zo verschillend zijn, dat
de populaties elkaar niet meer herkennen als soortgenoot of ze kunnen geen
vruchtbare nakomelingen meer krijgen. Er is dan een nieuwe soort ontstaan.
● Sympatrische soortvorming: evolutie van soorten zonder dat ze fysiek gescheiden zijn door een
barrière ( gedrag, habitat, tijd, uiterlijk):
1. Tijdstip van voortplanting
2. Ander habitat in dezelfde ecosysteem
3. Uiterlijk
a. Individuen van dezelfde soort planten zich alleen voort binnen een kleine
deelgroep.
● Seksuele selectie: Er vindt een selectie plaats bij het uitkiezen van een sekspartner binnen een
soort.
Selectiedruk door mensen
● Domesticeren: Wilde planten kweken en dieren fokken en houden als huisdieren:
○ Klassieke veredeling: planten en dieren selecteren op allelen die gunstig zijn voor de
mens
● Dit zijn vormen van kunstmatige selectie door mensen (tegenstelling tot natuurlijke selectie).
§3 〜 Het verhaal van fossielen
Ontstaan van fossielen
● Fossilisatie heeft verschillende oorzaken:
○ Verstening:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lia20022. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,19. Je zit daarna nergens aan vast.
